Lockheed Martin F-35 Lightning II: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Hatalar giderildi. |
Düzeltmeler yapıldı. |
||
8. satır:
|tasarımcı =
|ilk uçuş = 15 Aralık 2006
|hizmete giriş = F-35B: 31 Temmuz 2015<ref>{{Web kaynağı
|hizmetten çıkış =
|durumu = Aktif hizmette
48. satır:
=== JSF yarışması ===
{{Ana madde|Müşterek Saldırı Uçağı programı|Lockheed Martin X-35}}
Boeing ve Lockheed Martin 1997'nin başlarında Kavramsal Gösterim Aşaması için seçildiler ve kavramsal gösterim uçakları sırasıyla X-32 ve X-35 olarak belirlenmiş; McDonnell Douglas takımı elenmiş ve Northrop Grumman ve British Aerospace, Lockheed Martin takımına dâhil olmuştu. Her kuruluş, [[CTOL|geleneksel kalkış ve iniş]] (CTOL), uçak gemisine konuşlandırılabilir (CV) ve [[STOVL|kısa kalkış ve dikey iniş]] modeli göstermek adına iki öncültür hava aracı üretecekti.<ref group="not">Bunlar risk azaltma amaçlı kavramsal gösterim uçakları olduğu için, bir silah sistemi olarak uçağın son halinin iç yapısına veya çoğu alt sistemine sahip olmaları gerekmiyordu.</ref> Lockheed Martin'in tasarımı, ASTOVL/CALF programı kapsamında yürütülen SDLF (şaft tahrikli kaldırma fanı) sistemi üzerindeki çalışmalardan yararlanacaktı. X-35'in STOVL işlemini etkinleştiren kilit bir yönü olan SDLF sistemi, tahrik milini türbinlere bağlayan ve böylece motorun döner nozulundan gelen itişi artıran bir debriyaj takılarak etkinleştirilebilen ön merkez gövdesindeki kaldırma fanından oluşmaktaydı. Convair Model 200,<ref group="not">F-35'in döner nozul tasarımına Convair Model 200 öncülük etti.</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.codeonemagazine.com/f35_article.html?item_id=137 |başlık=F-35B Lightning II Three-Bearing Swivel Nozzle |çeviribaşlık=F-35B Lightning II Üç Rulmanlı Döner Nozul |dil=İngilizce |ad1=Kevin |soyadı1=Renshaw |yayıncı=Code One Magazine |tarih=12 Ağustos 2014}}</ref> [[Rockwell XFV-12]] ve [[Yakovlev Yak-141]] gibi benzer sistemleri içeren önceki uçaklardan yapılan araştırmalar da dikkate alınmıştı.<ref name="GovExec">{{Web kaynağı|url=http://www.govexec.com/dailyfed/0102/012202db.htm |başlık=The engine that could |çeviribaşlık=Olabilecek motor |dil=İngilizce |ad1=George C. |soyadı1=Wilson |yayıncı=GovExec |websitesi=govexec.com |tarih=22 Ocak 2002 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131019160442/http://www.govexec.com/defense/defense-beat/2002/01/the-engine-that-could/10890/ |arşivtarihi=19 Ekim 2013}}</ref><ref name="LiftFanPatent1">{{Web kaynağı|url=http://www.patentgenius.com/patent/5209428.html |başlık=Propulsion system for a vertical and short takeoff and landing aircraft |çeviribaşlık=Dikey ve kısa kalkış
[[Dosya:X-35B Edwards.jpg|thumb|X-35B, Edwards Hava Kuvvetleri Üssü üzerinde uçarken]]
Lockheed Martin'in ortak stratejisi, [[CTOL]] türü için [[STOVL]] türünün SDLF'sini (şaft tahrikli kaldırma fanı) bir yakıt deposu ile ve döner kıç nozulunu iki boyutlu bir itki taşıyıcı yönlendirme nozulu ile değiştirmekti.<ref group="not">İtki taşıyıcı yönlendirme nozulu, ağırlığı azaltmak için sonunda eksenel bakışımlı düşük gözlemlenebilir bir nozul ile değiştirilecekti.</ref> Bu, STOVL ve CTOL türleri için aynı aerodinamik yapılandırmalara izin verirken, CV türünün uçak gemisine iniş hızını azaltmak adına genişletilmiş kanatları olacaktı.<ref name="jast_to_ioc">{{Dergi kaynağı|url=https://arc.aiaa.org/doi/abs/10.2514/5.9781624105678.0001.0076 |başlık=F-35 Program History: From JAST to IOC |çeviribaşlık=F-35 Program Geçmişi: JAST'tan IOC'ye |dil=İngilizce |ad1=Arthur E. |soyadı1=Sheridan |ad2=Robert |soyadı2=Burnes |tarih=13 Ağustos 2019 |dergi=American Institute of Aeronautics and Astronautics (AIAA) |sayfa=50 |doi=10.2514/5.9781624105678.0001.0076}}</ref> JAST birleşmesinden kaynaklanan aerodinamik özellikler ve
X-35A ilk olarak 24 Ekim 2000'de uçtu ve ses altı ve ses üstü uçuş nitelikleri, kullanım, menzil ve manevra başarımı için uçuş testlerinden geçti.<ref name="jsf_hist">{{Web kaynağı|url=http://www.jsf.mil/history/his_jsf.htm |başlık=History (JSF) ||çeviribaşlık=Tarihçe (JSF) |dil=İngilizce |yayıncı=JSF.mil |erişimtarihi=24 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190715053937/http://www.jsf.mil/history/his_jsf.htm |arşivtarihi=15 Temmuz 2019 |ölüurl=evet}}</ref> 28 uçuştan sonra uçak, şaft tahrikli kaldırma fanı (SDLF), üç rulmanlı döner modül (3BSM) ve dönüş kontrol kanallarının (RCD) eklenmesi dâhil önemli değişikliklerle STOVL testi için X-35B'ye dönüştürüldü. X-35B, 150 m'den (500 ft) daha kısa bir mesafede kararlı gezinme, dikey iniş ve kısa kalkış gerçekleştirerek SDLF sistemini başarıyla sergileyecekti.<ref name="jast_to_ioc" /><ref name="Nova transcript X-planes">{{Bölüm kaynağı|url=https://www.pbs.org/wgbh/nova/xplanes/ |başlık=Battle of the X-Planes |çeviribaşlık=X-Uçakları Savaşı |seri=NOVA |katkıdabulunanlar=Liev Schreiber |kanal=PBS |yayıntarihi=3 Şubat 2003 <!-- |kopya=Battle of the X- Planes |kopyaurl=http://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/3004_xplanes.html --> |erişimtarihi=25 Ocak 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190629060323/https://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/3004_xplanes.html |arşivtarihi=29 Haziran 2019 |ölüurl=hayır}}</ref> X-35C ilk olarak 16 Aralık 2000'de uçtu ve sahada uçak gemisi iniş uygulama testleri gerçekleştirdi.<ref name="jsf_hist" />
68. satır:
== Tasarım ==
[[Dosya:US Navy 111003-N-ZZ999-003 An F-35B Lightning II makes the first vertical landing on a flight deck at sea aboard the amphibious assault ship USS W.jpg|thumb|sağ|230px|''F-35B'' atlantik okyanusundaki amfibi taarruz gemisi (USS Wasp) uçuş güvertesi üzerine ilk dikey inişini yaparken. (3 Ekim 2011)]]
F-35, çift motorlu kardeşi Lockheed Martin [[F-22 Raptor]]'dan benzer ana unsurları almakla beraber, daha küçük görünmekle, biraz daha geleneksel ve daha şıktır. Egzoz kanalı tasarımı, ABD'de Deniz Kontrol Gemisi projesi için ihtiyaç duyulan süpersonik VTOL avcı uçağı için teklif edilmiş General Dynamics Model 200(1972) tasarımından ilham alınmıştır.<ref>"Vertiflight". ''Journal of the American Helicopter Society'', January 2004.</ref> Daha ileri seviyede gelişmiş bir [[STOVL]] (F-35B) için Loockhed, [[Yakovlev]]'e danışmış ve [[Yak-141]]'in tasarım verilerini satın almıştır.<ref>Hayles, John. [http://www.aeroflight.co.uk/types/russia/yakovlev/yak-41/yak-41.htm "Yakovlev Yak-41 'Freestyle'."] ''Aeroflight'', 28 March 2005. Retrieved: 3 July 2008.</ref><ref>
F-35, 31.000 kg maksimum kalkış ağırlığı ve 1.6 Mach üzerinde bir azami hıza sahiptir. Lightning II, yerini alacağı hafif avcılara göre oldukça ağırdır. Boş ve maksimum brüt ağırlıkları, [[Vietnam savaşı]] dönemindeki tek motorlu en büyük avcı uçağı olan tek kişilik F-105'e oldukça yakın ve benzerdir. Ancak F-35 sahip olduğu modern motor sayesinde %60 daha fazla itici güç sağlar, böylece güç/ağırlık oranı ve kanata yükleme, göreceli olarak donanımlı bir F-16'ya çok daha yakındır.
178. satır:
=== Silah Sistemleri ===
[[Dosya:190116-F-BQ566-003.jpg|thumb|sağ|F-35A gösteri uçuşunda, tüm dahili silah bölmesi kapakları açık iken <small>(16 Ocak 2019 / Arizona,ABD )</small>]]
* '''Top:''' 1 × [[General Dynamics]] GAU-22/A Equalizer, 25 mm (0.984 in), 4-namlulu top, dahili 180 mermi ile beraber<ref group=not>F-35B ve F-35C harici pod ile beraber 220 mermili topa sahiptir.</ref><ref name="F-35_Stats">{{Web kaynağı|url=http://www.jsf.mil/downloads/mediakits/7764.zip |başlık=F-35 Joint Strike Fighter Media Kit Statistics |çeviribaşlık=F-35 Müşterek Saldırı Uçağı İstatistik Medya Kiti |dil=İngilizce |yayıncı=JSF.mil |tarih=2004}}</ref>
* '''Silah istasyonları:''' 6 × harici silah kulesi ( 6,800 kg kapasiteli) kanatlarda<ref name="F-35_Stats" /> ve çift silah kuleli iki adet dahili iç bölüm. Toplam 8.100 kg (18,000 lb) silah yükü<ref name="ref4ca2z3">{{Web kaynağı |url= |başlık=F-35A Conventional Takeoff and Landing Variant |dil=İngilizce |yayımcı=Lockheed Martin |tarih =17 Mart 2011 |erişimtarihi=13 Temmuz 2012 |arşivengelli=evet}}</ref> aşağıdaki kombinasyonlar ile;
**'''[[Füze]]ler:'''
| |||