Alüvyon yelpazesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Bot: Kozmetik değişiklikler |
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7 |
||
3. satır:
'''Alüvyon yelpazesi (birikinti yelpazesi)''', [[Tortulanma|tortuların]] herhangi bir su akıntısı ile taşınması sırasında ortaya çıkan bir kesinti nedeniyle akıntının ağzında biriken toprak ya da kaya parçalarından oluşan düz koni biçimi. [[Alüvyon]] yelpazelerine çeşitli iklim koşullarında rastlansa da, sıradağlarla çevrili kapalı çöl havzalarında daha çok görülür.
Dağın yüksek kısımlarından gelen [[akarsu]]nun yatak eğimi fazladır. Bunda dolayı aşındırma ve taşıma gücü de fazla olur. Taşıyabileceği iri ve ince malzemeleri (süprüntü-kum, kil silt, çakıl) dağdan aşağı taşır. Akarsu dağdan inip, ovaya geldiğinde, akarsu yatak eğimi birden azalır. Yatak eğimi azalan akarsunun taşıma gücü azalır. İçindeki yükün önemli bir kısmını bu alanda biriktirir. Tepesi dağa dayalı bir üçgene benzer bu alan yayvan şekilli ise '''birikinti yelpazesi''', dar ve yüksekse '''birikinti konisi''' denir<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = TATAR | ad1 = Prof. Dr. Yusuf | başlık = GENEL JEOLOJİ-I | url = http://www.yusuftatar.com.tr/FileManager/file/G.JEOLOJI%20-I%202015.pdf | erişimtarihi = 27 Şubat 2019 | yer = İstanbul | tarih = 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190227182121/http://www.yusuftatar.com.tr/FileManager/file/G.JEOLOJI%20-I%202015.pdf | arşivtarihi = 27 Şubat 2019 | ölüurl =
Bir ırmak yatağıyla (söz gelimi bir [[kanyon]]) sınırlı akarsu derin ve dar olduğundan hızlı akar; bu nedenle enine kesit çevresi en aza indirgenir. Dağ yatağından uzaklaştıkça, yayılmaya başlar; derinliği azalır ve genişliği artar; sonuçta da sürüklenmenin olacağı enine kesit çevresinde bir artış görülür. Uzunluğunun artmasıyla su akışı yavaşlar ve suyun tortu taşıma gücü azalır. Dolayısıyla akış boyunca tortu biriktirme gücü ve yeterliliği yavaş yavaş azalır.
| |||