Mustafa Suphi: Revizyonlar arasındaki fark

İlk öğrenimini Kudüs ve Şam'da, idadi (lise) öğrenimini [[Erzurum]]'da gördü. 1905 yılında [[İstanbul Hukuk Mektebi]]'nden mezun olduktan sonra Paris'te Siyasal Bilgiler Okulu'nu kazandı.

 

[[Dosya:Mustafa Suphi Öğrenci Belgesi.jpg|küçükresim|sol|Mustafa Suphi'nin Paris'te eğitim gördüğü kurumdaki öğrenci belgesi]]

Doldurduğu bir ankete göre Suphi'nin siyasi faaliyetlere girişimi, 1906 yılından itibaren başlamıştır.<ref name="Anket">{{kitap kaynağı |soyadı1=Aziz |ad1=Rüstem |başlık=Mustafa Suphi'ler – Şahsi Dosyası – Değerlendirmeler – Anmalar |tarih=2009 |yayıncı=Sosyal Tarih Yayınları |sayfa=22 |basım=1.}}</ref> Mustafa Suphi, 1908 sıralarında Paris'te görülmektedir.<ref>{{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolchevisme et Orient: Le parti communiste turc de Mustafa Suphi., 1918-1921 |dergi=Cahiers du monde russe et soviétique |tarih=1977 |cilt=18 |sayı=4 |sayfa=378 |url=https://www.persee.fr/doc/cmr_0008-0160_1977_num_18_4_1300}}; {{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolşevizm ve Doğu |dergi=Birikim |tarih=1980 |sayı=61 |sayfa=38 |url=https://birikimdergisi.com/images/UserFiles/images/Spot/70/61/bolsevizm_ve_dogu_paul_dumont.pdf}}; {{web kaynağı |soyadı1=Dumont |ad1=Paul |başlık=Bolşevizm ve Doğu |url=https://istiraki.blogspot.com/2018/01/bolsevizm-ve-dogu.html |website=İştiraki}}</ref> Fransa'da bulunduğu dönem, Mustafa Suphi'nin [[Celestin Bougle]] gibi isimler başta olmak üzere burjuva [[sosyolog]] olarak nitelendirilebilecek düşünürlerin etkisinde kaldığı yıllardır. Bu yıllarda Suphi'nin İttihatçılar ile yakın ilişki içerisinde olduğu bilinmektedir. Dönemin hükumet gazetesi olan ''[[Tanin]]'' gazetesinin muhabirliğini yapmıştır. Aynı zamanda Suphi, Osmanlı Talebe Birliği'nin başkanlığını da bu dönemde yürütmüştür, ki bu birliğin kimi üyeleri muhalifleri gözetlemek şeklinde faaliyet yürütmektedir. Bu konu, Paris Emniyet Müdürü'nün hazırladığı 29 Haziran 1910 tarihli bir istihbarat raporuna şöyle yansımıştır:<ref>Archives du ministère français des Affaires étrangères (AMAEF). Nouvelle serie. Turquie, 7, f. 91.'den aktaran: {{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolchevisme et Orient: Le parti communiste turc de Mustafa Suphi., 1918-1921 |dergi=Cahiers du monde russe et soviétique |tarih=1977 |cilt=18 |sayı=4 |sayfa=401 |url=https://www.persee.fr/doc/cmr_0008-0160_1977_num_18_4_1300}}; {{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolşevizm ve Doğu |dergi=Birikim |tarih=1980 |sayı=61 |sayfalar=50-51 |url=https://birikimdergisi.com/images/UserFiles/images/Spot/70/61/bolsevizm_ve_dogu_paul_dumont.pdf}}; {{web kaynağı |soyadı1=Dumont |ad1=Paul |başlık=Bolşevizm ve Doğu |url=https://istiraki.blogspot.com/2018/01/bolsevizm-ve-dogu.html |website=İştiraki}}; mevcut çeviri ikinci Türkçe çeviriden alınmıştır.</ref>

Bu dönem Suphi, 1910 yılında "''L'organisation du crédit agricole en Turquie''" ("Türkiye'de tarım kredilerinin örgütlenmesi") isimli bir tez yazar ve bu tezi özet olarak "''Bulletin du bureau des institutions economiques et sociales''" ("Ekonomi ve Sosyal Enstitütileri Bürosu Bülteni") dergisinde yayınlanır.<ref name="Akademik">{{dergi kaynağı |ad1=Mehmed Moustafa |soyadı1=Soubhy Bey |başlık=L'Organisation du crédit agricole en Turquie |dergi=Bulletin du Bureau des institutions économiques et sociales |tarih=1910 |cilt=1 |sayı=2 |sayfalar=59-76 |url=https://books.google.com/books?id=lwaJreQdIdwC&q=Mehmed+Moustafa+Soubhy}}; {{dergi kaynağı |ad1=Mehmed Moustafa |soyadı1=Soubhy Bey |başlık=The Organization of Agricultural Credit in Turkey |dergi=International Review of Agricultural Economics |tarih=1910 |cilt=1 |sayı=2 |sayfalar=59-76 |url=https://books.google.com/books?id=-ktJAAAAMAAJ&q=Mehmed+Moustafa+Soubhy}}</ref><ref>{{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolchevisme et Orient: Le parti communiste turc de Mustafa Suphi., 1918-1921 |dergi=Cahiers du monde russe et soviétique |tarih=1977 |cilt=18 |sayı=4 |sayfa=378 |url=https://www.persee.fr/doc/cmr_0008-0160_1977_num_18_4_1300}}; {{dergi kaynağı |ad1=Paul |soyadı1=Dumont |başlık=Bolşevizm ve Doğu |dergi=Birikim |tarih=1980 |sayı=61 |sayfa=38 |url=https://birikimdergisi.com/images/UserFiles/images/Spot/70/61/bolsevizm_ve_dogu_paul_dumont.pdf}}; {{web kaynağı |soyadı1=Dumont |ad1=Paul |başlık=Bolşevizm ve Doğu |url=https://istiraki.blogspot.com/2018/01/bolsevizm-ve-dogu.html |website=İştiraki}}</ref> Üniversiteden mezun olduğunda Mustafa Suphi'nin akademik ünvanı, [[Legum Doctor]] (LL.D.) idi.<ref name="Akademik"></ref>

 

Eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul'a döner. Burada ''Tanin'', ''[[Servet-i Fünun]]'' ve ''[[Hak (gazete)|Hak]]'' gazetelerine yazılar yazar; Ticaret Mekteb-i Alisi'nde, Darülmuallimin-i Aliye ve [[Galatasaray Lisesi|Mekteb-i Sultani]]'de hukuk ve iktisat dersleri verir.

 

 

1914 yılının başlarında kendisini komünist düşünceyle tanıştıracak olan süreç, bir grup arkadaşı ile birlikte bir tekne ile Rusya’ya kaçmalarıyla başlar. Kaçışı, merkezde gözetim altında yaşadığı için görece daha geniş imkanlara sahip olan sürgünler örgütler. 14 kişi, Rusya'dan dönen bir taka sahibiyle anlaşarak 24 Mayıs (eski takvim)'ta yola çıkıp, 29'unda [[Balıklava]]'ya, sonra da [[Sivastopol]]'a varırlar.<ref>ЦГАОР СССР, ф 102, 1914 г., д. 300"б", лл. 9, 10, 17.'ye atıfla: {{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfa=173 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=10}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref> Sivastopol Jandarma Ofisi yönetiminin bir raporuna göre, Temmuz 1914 başlarında Bakü'ye gitmek üzere Sivastopol'dan ayrıldı.<ref>ЦГАОР СССР, ф. 102, 1914 г., д. 300"б", л. 17.'ye atıfla: {{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfa=174 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=11}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref> Suphi bu dönemlerde Osmanlı'ya dönük çeşitli faaliyetlerde bulunur. Osmanlı'nın yaklaşan savaşa girmesine karşı çıkar.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Aslan |ad1=Yavuz |başlık=Türkiye Komünist Fırkası'nın kuruluşu ve Mustafa Suphi : Türkiye komünistlerinin Rusya'da teşkilâtlanması (1918-1921) |yayıncı=Türk Tarih Kurumu Basımevi |yer=Ankara |isbn=9789751609397 |sayfa=17. |basım=1.}}</ref> Bir dönem Rusya'daki Türkiyeliler'in hayat standartları ile ilgilendiğinden, Batum'a geçer.<ref>{{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfa=174 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=11}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref> Savaş başladıktan sonra Rus hükûmeti bütün Türk vatandaşlarını gözaltına altına aldı. 22 Ekim 1914 (eski takvim)'te 975 savaş esiri çeşitli işlerde çalıştırılacakları Kaluga'ya gönderildi, yine Kasım 1914 başlarında Kafkasya'dan başka bir tren daha geldi. Suphi, ayrı bir sivil gözaltı altında başta Starom Torg'da Orlov Podvorya'sına yerleşti, sonrasında Blagoveşçenskaya Caddesi'nde bir apartmana taşındı.<ref>{{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfalar=174-175 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=11}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref> Bu dönemde Suphi, Kaluga Valisi'ne siyasi sığınmacı pasaportu ve geçim kaynağı başvurusunda bulunsa da, bu talepleri kabul edilmedi ve Suphi Fransızca dersi vererek geçimini sağladı.<ref>Государственный архив Калужской области. ф. 32. оп. 4. д. 1503. лл. 249, 254. ve Государственный архив Калужской области. ф. 32. оп. 4. д. 1503. л. 311.'e atıfla: {{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfa=175 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=11}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref> 9 Eylül 1915 (eski takvim) tarihli tüm Türklerin sürgünü emri üzerine Kaluga valisi, 1 hafta sonra içinde Suphi'nin de olduğu 741 kişiyi Urallar'a sürdü ve Suphi, iddiaya göre Urallar'da 1915 yılında [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Rusya Sosyal-Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik)]] üyesi oldu.<ref>{{dergi kaynağı |ad1=Н. А. |soyadı1=Субаев |başlık=Мустафа Субхи в России |dergi=Вопросы истории |tarih=1983 |sayı=5 |sayfa=175 |url=https://libmonster.ru/m/articles/view/%d0%9c%d0%a3%d0%a1%d0%a2%d0%90%d0%a4%d0%90-%d0%a1%d0%a3%d0%91%d0%a5%d0%98-%d0%92-%d0%a0%d0%9e%d0%a1%d0%a1%d0%98%d0%98}}; {{dergi kaynağı |ad1=N. A. |soyadı1=Subayev |başlık=Mustafa Suphi Rusya'da |dergi=Tarih ve Toplum |tarih=Haziran 1992 |cilt=17 |sayı=102 |sayfa=11}}; {{web kaynağı |başlık=ÇEVİRİ: Mustafa Subhi hakkında Türkçe'de 4 yeni çeviri |url=https://tarihimizdenogreniyoruz.blogspot.com/2019/07/mustafa-suphi-hakknda-turkcede-4-yeni.html |tarih=24 Temmuz 2019}}</ref>