PKK: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k isimlendirme ve telavvuz kısmını aşşağıya koyuyorum, örgütün ideolojisi ve tarihi gibi bilgiler yukarıya.
k yazım hatası düzeltildi
27. satır:
'''PKK''' ({{IPA|tr|/pekaka/}} veya {{IPA|-|/pekeke/}})'''<ref name=":72">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.de/books?id=iuxlDwAAQBAJ&pg=PA256&dq=pkk+telaffuz&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwj30uPuuN7qAhXM66QKHfU1B6YQ6AEwBXoECAAQAg#v=onepage&q=pkk%20telaffuz&f=false|başlık=Muhafazakar Düşünce Dergisi Sayı 35: AKADEMİDE SORUN NE?|tarih=21 Temmuz 2018|dil=tr|yayıncı=Kadim Yayın Grubu|ad=Yılmaz|soyadı=ÇOLAK}}</ref>''' veya tam adı ile '''''Partiya Karkerên Kurdistanê''''' ({{dil|tr|yazı=Kürdistan İşçi Partisi}}), [[Türkiye]]'nin [[Doğu Anadolu Bölgesi|doğu]] ve [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|güneydoğusu]], [[Irak]]'ın [[Kürdistan#Irak Kürdistanı|kuzeyi]], [[Suriye]]'nin [[Kürdistan#Suriye Kürdistanı|kuzeydoğusu]] ve [[İran]]'ın [[Kürdistan#İran Kürdistanı|kuzeybatısını]] kapsayan bölgede devlet kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu toprakların Türkiye sınırları dahilinde kalan kısmına sahip olabilmek için<ref>[http://www.iranian-military.org/templateC06.php?CID=1327 Thw Washington Institute for Near East Policy]{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }} (''...[[Cemil Bayık]], another top PKK leader, added another demand: "Either the Kurds will become independent or not live at all...'')</ref> askeri hedeflere, [[Köy korucusu|köy korucuları]]na ve [[sivil]]lere<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hri.org/news/turkey/trkpr/1995/95-09-25.trkpr.html#05 |başlık=PKK Massacres 5, Hri.org |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100602134122/http://www.hri.org/news/turkey/trkpr/1995/95-09-25.trkpr.html#05 |arşivtarihi=2 Haziran 2010 |ölüurl=no }}</ref><ref name="FAS">[http://www.fas.org/irp/world/para/docs/mfa-t-pkk.htm] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160824030002/http://fas.org/irp/world/para/docs/mfa-t-pkk.htm |tarih=24 Ağustos 2016 }}[[Amerikan Bilim Adamları Federasyonu (FAS)]], ''A Report on the PKK and Terrorism''(İngilizce) Alıntı:''Stratejik olarak PKK liderleri, devlete, sivillere ve kendilerine asi gruplara karşı terör uygulanması gerektiğine inanmaktadır.''</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=PKK baskınına uğrayan Kürt köyleri ABD gazetesine haber oldu |yazar= |url=http://www.milliyet.com.tr/2007/07/07/son/sondun06.asp |yayıncı=milliyet.com.tr |tarih=7 Temmuz 2007 |erişimtarihi=2 Ekim 2009}}</ref><ref name="tr.wikisource.org">{{Web kaynağı |url=http://tr.wikisource.org/wiki/%C3%96calan_Davas%C4%B1_Gerek%C3%A7eli_Karar |başlık=Öcalan Davası Gerekçeli Kararında sivillere yapılan eylemlere ilişkin bölümler |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101015031901/http://tr.wikisource.org/wiki/%C3%96calan_Davas%C4%B1_Gerek%C3%A7eli_Karar |arşivtarihi=15 Ekim 2010 |ölüurl=no }}</ref> karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı [[Ayrılıkçılık|ayrılıkçı]] silahlı örgüt.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304080848/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.fbi.gov/stats-services/publications/terror_99.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150221024324/http://www.fbi.gov/stats-services/publications/terror_99.pdf |arşivtarihi=21 Şubat 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://wikileaks.org/gifiles/docs/38/3883362_-os-turkey-syria-ct-mil-mgk-convenes-amidst-pkk-terror.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150205232753/https://wikileaks.org/gifiles/docs/38/3883362_-os-turkey-syria-ct-mil-mgk-convenes-amidst-pkk-terror.html |arşivtarihi=5 Şubat 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.interpol.int/content/download/27178/365792/version/1/file/P2%20-%20Iran.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150205232737/http://www.interpol.int/content/download/27178/365792/version/1/file/P2%20-%20Iran.pdf |arşivtarihi=5 Şubat 2015 |ölüurl=yes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.nationalsecurity.gov.au/Listedterroristorganisations/Pages/KurdistanWorkersPartyPKK.aspx |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150301010521/http://www.nationalsecurity.gov.au/Listedterroristorganisations/Pages/KurdistanWorkersPartyPKK.aspx |arşivtarihi=1 Mart 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=Who are Kurdistan Workers' Party (PKK) rebels? |yazar= |url=http://www.bbc.com/news/world-europe-20971100 |yayıncı=bbc.com |tarih=4 Kasım 2016 |erişimtarihi=8 Ekim 2019}}</ref> '''KADEK''' (Kürtçe: ''Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistanê'', [[Türkçe]]: ''Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi'') ve '''Kongra-Gel''' (''Halk Kongresi'') isimlerini de kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kurdistan-post.com/News-file-article-sid-699.html |başlık=Kürdistan Postası |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100407182238/http://www.kurdistan-post.com/News-file-article-sid-699.html |arşivtarihi=7 Nisan 2010 |ölüurl=yes }}</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=Haberler: PKK'nın yeni adı KADEK |yazar= |url=http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=35033 |yayıncı=Radikal.com.tr |tarih= |erişimtarihi=8 Ekim 2019}}</ref> 1978 yılında, [[Lice]]'nin Fis köyünde [[Abdullah Öcalan]] ve kendisini destekleyen 21 kişi tarafından kurulan<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.milliyet.com.tr/gundem/licenin-fis-koyunde-pkknin-kurulusunu-kutladilar-1975981|başlık=Lice'nin Fis köyünde PKK'nın kuruluşunu kutladılar|erişimtarihi=16 Temmuz 2020|tarih=27 Aralık 2014|çalışma=|yayıncı=Milliyet|ad=|soyadı=}}</ref><ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6vYtCgAAQBAJ&pg=PA138&lpg=PA138&dq=Seyfettin+Zo%C4%9Furlu&source=bl&ots=1GNOAE8IJ4&sig=ACfU3U3HA96qfFhkci2ar7tdUOhAN54NTQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi55JzcmdPqAhVSgnIEHdV4DFQQ6AEwBHoECAoQAQ#v=onepage&q=Seyfettin%20Zo%C4%9Furlu&f=false|başlık=Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue|erişimtarihi=16 Temmuz 2020|tarih=13 Eylül 2010|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=133-139|çalışma=Foundation of PKK and The First Congress|yayıncı=Taylor and Francis Group|isbn=9781136938665}}</ref> PKK'nın [[ideoloji]]si, 2005 yılına kadar [[Marksizm-Leninizm]], ardından [[demokratik konfederalizm]]<ref>{{Kaynak|başlık=KCK Sözleşmesi|url=https://tr.wikisource.org/wiki/KCK_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151124173438/https://tr.wikisource.org/wiki/KCK_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi |arşivtarihi=24 Kasım 2015 }}</ref> üzerine kurulu olmuştur.
 
PKK örgütünün gerçekleştirdiği ilk silahlı eylemler 1978 yılında radikal sol örgütlere karşı gerçekleşmiştir.<ref name=":7">{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Son Diktatör|erişimtarihi=16 Eylül 2020|yazarlar=Aytekin Yılmaz|tarih=2020|dil=|sayfa=50|sayfalar=|çalışma=PKK ilk kurşunu 1978'de radikal sol örgütlere ve Kürt örgütlerine sıktı. İkinci kurşunu 1979-1980'de Siverek'te Bucak aşiretine ve sivillere sıktı. Üçüncü kurşunu 1983'te Lolan kampında örgüt içindeki muhaliflere sıktı. 1984'te Eruh ve Şemdinli'de sıkılan dördüncü kurşundur.|yayıncı=Vadi|isbn=9786055830373}}</ref> Özellikle [[Maocu]] çizgide olan [[Türkiye İşçi Köylü Partisi]]'ne (TİKP) karşı [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] illerinde 1978-1980 yılları arasında çeşitli saldırılar düzenlemiş, önde gelen TİKP mensupları öldürülmüştür.<ref name=":7" /><ref>{{Haber kaynağı|url=https://odatv4.com/pkk-hangi-turk-sol-orgutleriyle-catisti-14121901.html|başlık=PKK hangi Türk sol örgütleriyle çatıştı|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=14 Aralık 2019|çalışma=“Apocuların Türk solu ile kavgasında en çok öne çıkan örgüt TİKP’dir (Türkiye İşçi Köylü Partisi-Aydınlık Hareketi). Maocu çizginin en radikal savunucusu Doğu Perinçek liderliğindeki TİKP, 1978-1980 döneminde Türk solunun ‘Moskovacı’ ‘Tirancı’ ve ‘Cepheciler’ olarak adlandırılan gruplarıyla birlikte PKK ile de Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin birçok il ve ilçesinde kanlı çatışmalar yaşanmıştır (Öznur, 2004:901). TİKP’nin lideri Perinçek, çatışmalı zamanları anlatırken Apocuların 1980 öncesinde Güneydoğu’da sol örgütlerin 100’ün üzerinde kadrosuyla birlikte, hareketin beş önemli önderini pusular kurarak öldürdüklerini söyler (2013:26,27).|yayıncı=Oda tv|ad=|soyadı=}}</ref> 1979-1980 yılları arasında ise, PKK tarafından [[Siverek]]'te bulunan Bucak aşiretine ve yöredeki sivillere karşı silahlı eylemler gerçekleştirmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://serxwebun.org/arsiv/211/files/assets/downloads/publication.pdf|başlık=Apo yaşadıkça ben ölümsüzüm|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=Temmuz 1999|çalışma=Kemal Pir yoldaşın 16 Temmuz 1980’de Başkan Apo’ya gönderdiği mektubu|yayıncı=Serxwebun}}</ref><ref name=":14">{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/539888|başlık=Öğrenen Örgütler ve Terör Örgütleri Bağlamında PKK|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=2008|çalışma=Terörist örgütün kurulduŞukurulduğu 1978 yılından 1984 yılına kadar güvenlik kuvvetlerine karşı herhangi bir silâhlı eylemde bulunmamış, bu süreyi silâhlı propaganda ve eğitim faaliyetleriyle değerlendirmiştir. Parti ilanını büyük bir eylemle gerçekleştirmek isteyen PKK, Adalet Partisi (AP) Şanlıurfa milletvekili Celal Bucak’ın yaralı olarak kurtulduŞukurtulduğu saldırıyı düzenlemiştir. Yöredeki etkili bir aşiretin lideri ve milletvekili olan Bucak’a yapılan saldırı, bir yandan örgütün bölgedeki topraksız halkın sempatisini kazanmaya, diŞerdiğer yandan da devletin güçlü bir kişiyi bile koruyamadığına vurguyla, sıradan insanlar gözünde aciz bir duruma düşürülmesine hizmet etmek amacıyla yapılmıştır.|yayıncı=Uluslararası İlişkiler Dergisi}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.urfanatik.com/haber/3574347/terorun-ilk-magduru-fatih-bucak|başlık=Terörün İlk Maduru Fatih Bucak|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=3 Eylül 2015|çalışma=|yayıncı=Urfa Fanatik}}</ref> Maddi olarak yeterli desteği aldığını ve yeterli kapasitede militanı olduğunu düşünen örgüt; 1984'te gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli baskınları ile, o tarihten bu yana Türk güvenlik güçlerine ve sivillere karşı saldırılarını sürdürmektedir.<ref name=":7" /><ref name=":14" />
 
Bazı politikacı ve yazarlara göre, PKK gerek geçmiş dönemde gerekse günümüzde eylemleri için çeşitli Marksist-Leninist örgütler veya partiler ile iş birliği yapmıştır. Örgüt, 12 Mart 2016 tarihinde [[Halkların Birleşik Devrim Hareketi]] bileşenleri ile birleşerek Türkiye'de faaliyet yürüten bazı [[Komünizm|komünist]] ve [[Marksist-Leninist]] silahlı örgütlerle ortak bir cephe oluşturmuştur.<ref>{{haber kaynağı |başlık="Halkların Birleşik Devrim Hareketi" kuruldu |yazar= |url=http://alinteri.org/halklarin-birlesik-devrim-hareketi-kuruldu.html |yayıncı=Alınteri dergisi |tarih=12 Mart 2016 |erişimtarihi=14 Mart 2016}}</ref> Bununla birlikte PKK'nın [[Batı dünyası|Batılı ülkelerden]] maddi, manevi ve politik destek gördüğü; hatta örgüte silah ve teçhizat tedarik edildiği öne sürülmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Arka Plan Teröre Yön Verenler|erişimtarihi=10 Eylül 2020|yazarlar=Onur Öymen|tarih=Nisan 2016|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=427-451|çalışma=PKK Terörünün Dış Boyutu|yayıncı=Remzi Kitabevi}}</ref> Türkiye'deki eylemlerinin finansmanının büyük bir kısmı Türkiye dışından sağlanmaktadır.<ref>Tacar , Pulat Y. Terör ve Demokrasi. 1. Baskı. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999. S. 167.</ref> Örgüt, kendine yeterli maddi desteği sağlayabilmek için [[uyuşturucu ticareti]], eroin üretimi, [[insan ticareti]], [[Kara Para Aklama|kara para aklama]] ve kaçakçılık gibi yasadışı suç faaliyetleri yürütmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.refworld.org/docid/52f3438d4.html | başlık = Human Smuggling and Trafficking into Europe: A Comparative Perspective | erişimtarihi = 19 Mayıs 2020 | yazarlar = Louise Shelley | tarih = Şubat 2014 | çalışma = | yayıncı = Migration Policy Group | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151220150749/https://www.refworld.org/docid/52f3438d4.html | arşivtarihi = 20 Aralık 2015}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/contending-with-the-pkks-narco-terrorism | başlık = Contending with the PKK's Narco-Terrorism | erişimtarihi = 19 Mayıs 2020 | yazarlar = Benjamin Freedman, Matthew Levitt | tarih = 8 Aralık 2009 | çalışma = | yayıncı = The Washington Institute | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150303121152/https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/contending-with-the-pkks-narco-terrorism | arşivtarihi = 3 Mart 2015}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.ncjrs.gov/App/Publications/abstract.aspx?ID=247109|başlık=Narcoterrorism in Turkey: The Financing of PKK-KONGRA GEL From Illicit Drug Business|erişimtarihi=19 Mayıs 2020|tarih=2007|çalışma=|yayıncı=National Criminal Justice Reference Service}}</ref> 2010 yılında, [[Birleşmiş Milletler]] tarafından yayınlanan "Organize Suç Tehdidi Değerlendirmesi" raporunda, örgütün sadece [[eroin]] kaçakçılığından yılda 50 milyon dolar ile 100 milyon dolar arasında para kazandığı belirtilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tocta/5.Heroin.pdf|başlık=The globalization of crime: A transnational organized crime threat assessment|erişimtarihi=19 Mayıs 2020|tarih=2010|çalışma=Heroin|yayıncı=United Nations Publications}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/PKK" sayfasından alınmıştır