PKK: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k isimlendirme ve telavvuz kısmını aşşağıya koyuyorum, örgütün ideolojisi ve tarihi gibi bilgiler yukarıya. |
k yazım hatası düzeltildi |
||
27. satır:
'''PKK''' ({{IPA|tr|/pekaka/}} veya {{IPA|-|/pekeke/}})'''<ref name=":72">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.de/books?id=iuxlDwAAQBAJ&pg=PA256&dq=pkk+telaffuz&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwj30uPuuN7qAhXM66QKHfU1B6YQ6AEwBXoECAAQAg#v=onepage&q=pkk%20telaffuz&f=false|başlık=Muhafazakar Düşünce Dergisi Sayı 35: AKADEMİDE SORUN NE?|tarih=21 Temmuz 2018|dil=tr|yayıncı=Kadim Yayın Grubu|ad=Yılmaz|soyadı=ÇOLAK}}</ref>''' veya tam adı ile '''''Partiya Karkerên Kurdistanê''''' ({{dil|tr|yazı=Kürdistan İşçi Partisi}}), [[Türkiye]]'nin [[Doğu Anadolu Bölgesi|doğu]] ve [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|güneydoğusu]], [[Irak]]'ın [[Kürdistan#Irak Kürdistanı|kuzeyi]], [[Suriye]]'nin [[Kürdistan#Suriye Kürdistanı|kuzeydoğusu]] ve [[İran]]'ın [[Kürdistan#İran Kürdistanı|kuzeybatısını]] kapsayan bölgede devlet kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu toprakların Türkiye sınırları dahilinde kalan kısmına sahip olabilmek için<ref>[http://www.iranian-military.org/templateC06.php?CID=1327 Thw Washington Institute for Near East Policy]{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }} (''...[[Cemil Bayık]], another top PKK leader, added another demand: "Either the Kurds will become independent or not live at all...'')</ref> askeri hedeflere, [[Köy korucusu|köy korucuları]]na ve [[sivil]]lere<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hri.org/news/turkey/trkpr/1995/95-09-25.trkpr.html#05 |başlık=PKK Massacres 5, Hri.org |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100602134122/http://www.hri.org/news/turkey/trkpr/1995/95-09-25.trkpr.html#05 |arşivtarihi=2 Haziran 2010 |ölüurl=no }}</ref><ref name="FAS">[http://www.fas.org/irp/world/para/docs/mfa-t-pkk.htm] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160824030002/http://fas.org/irp/world/para/docs/mfa-t-pkk.htm |tarih=24 Ağustos 2016 }}[[Amerikan Bilim Adamları Federasyonu (FAS)]], ''A Report on the PKK and Terrorism''(İngilizce) Alıntı:''Stratejik olarak PKK liderleri, devlete, sivillere ve kendilerine asi gruplara karşı terör uygulanması gerektiğine inanmaktadır.''</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=PKK baskınına uğrayan Kürt köyleri ABD gazetesine haber oldu |yazar= |url=http://www.milliyet.com.tr/2007/07/07/son/sondun06.asp |yayıncı=milliyet.com.tr |tarih=7 Temmuz 2007 |erişimtarihi=2 Ekim 2009}}</ref><ref name="tr.wikisource.org">{{Web kaynağı |url=http://tr.wikisource.org/wiki/%C3%96calan_Davas%C4%B1_Gerek%C3%A7eli_Karar |başlık=Öcalan Davası Gerekçeli Kararında sivillere yapılan eylemlere ilişkin bölümler |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101015031901/http://tr.wikisource.org/wiki/%C3%96calan_Davas%C4%B1_Gerek%C3%A7eli_Karar |arşivtarihi=15 Ekim 2010 |ölüurl=no }}</ref> karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı [[Ayrılıkçılık|ayrılıkçı]] silahlı örgüt.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304080848/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.fbi.gov/stats-services/publications/terror_99.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150221024324/http://www.fbi.gov/stats-services/publications/terror_99.pdf |arşivtarihi=21 Şubat 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://wikileaks.org/gifiles/docs/38/3883362_-os-turkey-syria-ct-mil-mgk-convenes-amidst-pkk-terror.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150205232753/https://wikileaks.org/gifiles/docs/38/3883362_-os-turkey-syria-ct-mil-mgk-convenes-amidst-pkk-terror.html |arşivtarihi=5 Şubat 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.interpol.int/content/download/27178/365792/version/1/file/P2%20-%20Iran.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=5 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150205232737/http://www.interpol.int/content/download/27178/365792/version/1/file/P2%20-%20Iran.pdf |arşivtarihi=5 Şubat 2015 |ölüurl=yes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.nationalsecurity.gov.au/Listedterroristorganisations/Pages/KurdistanWorkersPartyPKK.aspx |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Şubat 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150301010521/http://www.nationalsecurity.gov.au/Listedterroristorganisations/Pages/KurdistanWorkersPartyPKK.aspx |arşivtarihi=1 Mart 2015 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=Who are Kurdistan Workers' Party (PKK) rebels? |yazar= |url=http://www.bbc.com/news/world-europe-20971100 |yayıncı=bbc.com |tarih=4 Kasım 2016 |erişimtarihi=8 Ekim 2019}}</ref> '''KADEK''' (Kürtçe: ''Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistanê'', [[Türkçe]]: ''Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi'') ve '''Kongra-Gel''' (''Halk Kongresi'') isimlerini de kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kurdistan-post.com/News-file-article-sid-699.html |başlık=Kürdistan Postası |erişimtarihi=29 Eylül 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100407182238/http://www.kurdistan-post.com/News-file-article-sid-699.html |arşivtarihi=7 Nisan 2010 |ölüurl=yes }}</ref><ref>{{haber kaynağı |başlık=Haberler: PKK'nın yeni adı KADEK |yazar= |url=http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=35033 |yayıncı=Radikal.com.tr |tarih= |erişimtarihi=8 Ekim 2019}}</ref> 1978 yılında, [[Lice]]'nin Fis köyünde [[Abdullah Öcalan]] ve kendisini destekleyen 21 kişi tarafından kurulan<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.milliyet.com.tr/gundem/licenin-fis-koyunde-pkknin-kurulusunu-kutladilar-1975981|başlık=Lice'nin Fis köyünde PKK'nın kuruluşunu kutladılar|erişimtarihi=16 Temmuz 2020|tarih=27 Aralık 2014|çalışma=|yayıncı=Milliyet|ad=|soyadı=}}</ref><ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6vYtCgAAQBAJ&pg=PA138&lpg=PA138&dq=Seyfettin+Zo%C4%9Furlu&source=bl&ots=1GNOAE8IJ4&sig=ACfU3U3HA96qfFhkci2ar7tdUOhAN54NTQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi55JzcmdPqAhVSgnIEHdV4DFQQ6AEwBHoECAoQAQ#v=onepage&q=Seyfettin%20Zo%C4%9Furlu&f=false|başlık=Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue|erişimtarihi=16 Temmuz 2020|tarih=13 Eylül 2010|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=133-139|çalışma=Foundation of PKK and The First Congress|yayıncı=Taylor and Francis Group|isbn=9781136938665}}</ref> PKK'nın [[ideoloji]]si, 2005 yılına kadar [[Marksizm-Leninizm]], ardından [[demokratik konfederalizm]]<ref>{{Kaynak|başlık=KCK Sözleşmesi|url=https://tr.wikisource.org/wiki/KCK_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151124173438/https://tr.wikisource.org/wiki/KCK_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi |arşivtarihi=24 Kasım 2015 }}</ref> üzerine kurulu olmuştur.
PKK örgütünün gerçekleştirdiği ilk silahlı eylemler 1978 yılında radikal sol örgütlere karşı gerçekleşmiştir.<ref name=":7">{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Son Diktatör|erişimtarihi=16 Eylül 2020|yazarlar=Aytekin Yılmaz|tarih=2020|dil=|sayfa=50|sayfalar=|çalışma=PKK ilk kurşunu 1978'de radikal sol örgütlere ve Kürt örgütlerine sıktı. İkinci kurşunu 1979-1980'de Siverek'te Bucak aşiretine ve sivillere sıktı. Üçüncü kurşunu 1983'te Lolan kampında örgüt içindeki muhaliflere sıktı. 1984'te Eruh ve Şemdinli'de sıkılan dördüncü kurşundur.|yayıncı=Vadi|isbn=9786055830373}}</ref> Özellikle [[Maocu]] çizgide olan [[Türkiye İşçi Köylü Partisi]]'ne (TİKP) karşı [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] illerinde 1978-1980 yılları arasında çeşitli saldırılar düzenlemiş, önde gelen TİKP mensupları öldürülmüştür.<ref name=":7" /><ref>{{Haber kaynağı|url=https://odatv4.com/pkk-hangi-turk-sol-orgutleriyle-catisti-14121901.html|başlık=PKK hangi Türk sol örgütleriyle çatıştı|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=14 Aralık 2019|çalışma=“Apocuların Türk solu ile kavgasında en çok öne çıkan örgüt TİKP’dir (Türkiye İşçi Köylü Partisi-Aydınlık Hareketi). Maocu çizginin en radikal savunucusu Doğu Perinçek liderliğindeki TİKP, 1978-1980 döneminde Türk solunun ‘Moskovacı’ ‘Tirancı’ ve ‘Cepheciler’ olarak adlandırılan gruplarıyla birlikte PKK ile de Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin birçok il ve ilçesinde kanlı çatışmalar yaşanmıştır (Öznur, 2004:901). TİKP’nin lideri Perinçek, çatışmalı zamanları anlatırken Apocuların 1980 öncesinde Güneydoğu’da sol örgütlerin 100’ün üzerinde kadrosuyla birlikte, hareketin beş önemli önderini pusular kurarak öldürdüklerini söyler (2013:26,27).|yayıncı=Oda tv|ad=|soyadı=}}</ref> 1979-1980 yılları arasında ise, PKK tarafından [[Siverek]]'te bulunan Bucak aşiretine ve yöredeki sivillere karşı silahlı eylemler gerçekleştirmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://serxwebun.org/arsiv/211/files/assets/downloads/publication.pdf|başlık=Apo yaşadıkça ben ölümsüzüm|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=Temmuz 1999|çalışma=Kemal Pir yoldaşın 16 Temmuz 1980’de Başkan Apo’ya gönderdiği mektubu|yayıncı=Serxwebun}}</ref><ref name=":14">{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/539888|başlık=Öğrenen Örgütler ve Terör Örgütleri Bağlamında PKK|erişimtarihi=16 Eylül 2020|tarih=2008|çalışma=Terörist örgütün
Bazı politikacı ve yazarlara göre, PKK gerek geçmiş dönemde gerekse günümüzde eylemleri için çeşitli Marksist-Leninist örgütler veya partiler ile iş birliği yapmıştır. Örgüt, 12 Mart 2016 tarihinde [[Halkların Birleşik Devrim Hareketi]] bileşenleri ile birleşerek Türkiye'de faaliyet yürüten bazı [[Komünizm|komünist]] ve [[Marksist-Leninist]] silahlı örgütlerle ortak bir cephe oluşturmuştur.<ref>{{haber kaynağı |başlık="Halkların Birleşik Devrim Hareketi" kuruldu |yazar= |url=http://alinteri.org/halklarin-birlesik-devrim-hareketi-kuruldu.html |yayıncı=Alınteri dergisi |tarih=12 Mart 2016 |erişimtarihi=14 Mart 2016}}</ref> Bununla birlikte PKK'nın [[Batı dünyası|Batılı ülkelerden]] maddi, manevi ve politik destek gördüğü; hatta örgüte silah ve teçhizat tedarik edildiği öne sürülmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Arka Plan Teröre Yön Verenler|erişimtarihi=10 Eylül 2020|yazarlar=Onur Öymen|tarih=Nisan 2016|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=427-451|çalışma=PKK Terörünün Dış Boyutu|yayıncı=Remzi Kitabevi}}</ref> Türkiye'deki eylemlerinin finansmanının büyük bir kısmı Türkiye dışından sağlanmaktadır.<ref>Tacar , Pulat Y. Terör ve Demokrasi. 1. Baskı. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999. S. 167.</ref> Örgüt, kendine yeterli maddi desteği sağlayabilmek için [[uyuşturucu ticareti]], eroin üretimi, [[insan ticareti]], [[Kara Para Aklama|kara para aklama]] ve kaçakçılık gibi yasadışı suç faaliyetleri yürütmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.refworld.org/docid/52f3438d4.html | başlık = Human Smuggling and Trafficking into Europe: A Comparative Perspective | erişimtarihi = 19 Mayıs 2020 | yazarlar = Louise Shelley | tarih = Şubat 2014 | çalışma = | yayıncı = Migration Policy Group | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151220150749/https://www.refworld.org/docid/52f3438d4.html | arşivtarihi = 20 Aralık 2015}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/contending-with-the-pkks-narco-terrorism | başlık = Contending with the PKK's Narco-Terrorism | erişimtarihi = 19 Mayıs 2020 | yazarlar = Benjamin Freedman, Matthew Levitt | tarih = 8 Aralık 2009 | çalışma = | yayıncı = The Washington Institute | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150303121152/https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/contending-with-the-pkks-narco-terrorism | arşivtarihi = 3 Mart 2015}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.ncjrs.gov/App/Publications/abstract.aspx?ID=247109|başlık=Narcoterrorism in Turkey: The Financing of PKK-KONGRA GEL From Illicit Drug Business|erişimtarihi=19 Mayıs 2020|tarih=2007|çalışma=|yayıncı=National Criminal Justice Reference Service}}</ref> 2010 yılında, [[Birleşmiş Milletler]] tarafından yayınlanan "Organize Suç Tehdidi Değerlendirmesi" raporunda, örgütün sadece [[eroin]] kaçakçılığından yılda 50 milyon dolar ile 100 milyon dolar arasında para kazandığı belirtilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tocta/5.Heroin.pdf|başlık=The globalization of crime: A transnational organized crime threat assessment|erişimtarihi=19 Mayıs 2020|tarih=2010|çalışma=Heroin|yayıncı=United Nations Publications}}</ref>
|