|
Kötü huylu ''(malign)'' tümörler ise kanser olarak adlandırılır. Komşu organ ve dokulara yayılırlar, [[kemik]] [[doku]] ile karşılaştıklarında onu dahi eritirler ''(rezorbsiyon).'' Sınırları belirsizdir. Malign tümörü oluşturan hücreler o kadar farklılaşmışlardır ki ''orijinlerinin'' ne olduğunu söylemek imkânsızdır. Lenf ve kan yoluyla uzak organlara da yayılırlar.{{Ana madde|Tümör}}
== Gizli kanser ==
Gizli kanser olgusu genellikle [[otopsi]]<nowiki/>lerde saptanan bir bulguyu niteler. Buna göre hastada bir makroskopik ve mikroskopik olarak bir kanser odağı belirlenir. Ancak tümör hücrelerinin oluşturduğu küçük kanser kolonisinin çevre dokulara invazyonu ve uzak organlara metastazı yoktur. Örneğin otopsilerde 60 yaşın üzerindeki erkeklerin yaklaşık %35’inde, 90 yaşın üzerindekilerin %80’inde gizli prostat kanseri bulunur. Benzer bulgulara metastazlarda da rastlanabilmektedir. Özellikle meme kanseri hastalarının başarılı tedavilerini izleyen 10-20 yıl sonrasında birkaç kanser hücresinin oluşturduğu metastatik koloni büyümeye başlayabilir.<ref name=":0" /><ref name=":3" />
== Kanserlerde ölüm nedenleri ==
Kanserin kendisi öldürücü değildir; hastalıkların çoğunda olduğu gibi, kanser<nowiki/> ölümleri de bu süreçte ortaya çıkan komplikasyonlara ba<nowiki/>ğlıdır:<ref name=":0" /><ref name=":3" />
* '''Enfeksiyon:''' Kanserli hastalardaki enfeksiyonların en önemli nedeni [[Kemoterapi|onkoterapi]]<nowiki/>yle oluşturulan kemik iliğinin baskılanması ve [[Nötrofil polimorflar|nötropeni]]<nowiki/>d<nowiki/>ir. Ayrıca canlı etkenlerin önünü kesen doğal engellerin bozulması, hücresel ve sıvısal bağışıklık sistemlerinin sarsılması, [[Kemotaksi|kemotaksis]] ve [[fagositoz]]<nowiki/>un gerçekleşememesi gibi olumsuzlukl<nowiki/>ar enfeksiyon hastalığı riskini arttırır. Sağlıklı insanlarda hiçbir etkinliği olmayan saprofit nitelikte bir canlı etken kanserli hastalarda [[sepsis]]<nowiki/>lere yol açabilmektedir.
*'''Kanamalar:''' Özellikle akut [[lösemi]]<nowiki/>lerdeki ölümlerin önemli bir nedenidir.
*'''Kaşeksi:''' Proteinden yoksun beslenme, [[elektrolit]] yetersizliği, vb sonuçlar kalp, böbrek ve solunum sistemi yetmezliklerine yol açar.
*'''Tümör lizisi sendromu:''' Kemoterapi ve [[radyoterapi]]<nowiki/>ye çok duyarlı olan kanserlerdeki kitlesel tümör yıkımı sonrasında ortaya çıkan yoğun [[potasyum]]<nowiki/>un neden olduğu [[Aritmi|kardiyak aritmi]]<nowiki/>ler ve yoğun [[fosfor]] nedeniyle beliren [[Böbrek yetmezliği|renal yetmezlik]]<nowiki/>ler ölüme yol açabilmektedir.
== Kanserlerin sistemik belirtiler ==
Kanserler üç yoldan belirti verebilir:<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
# Primer (ana) tümörle ilgili belirtiler,
# Metastazlarla ilgili belirtiler (bazen primer tümörden önce metastazlarla ilgili belirtiler ortaya çıkar),
# Sistemik belirtiler (primer tümörün belirlenmesinden aylarca ya da yıllarca önce kendilerini gösterebilirler).
{| class="wikitable"
|'''''Tümörlerde belirti'''''
|'''''Bulgular ve Sonuçlar'''''
|-
|''Kitle''
|Her tümörün bir kitlesi vardır (lösemilerde tümör hücreleri kemik iliği ve kandadır)
|-
|''Renk değişikliği''
|Ürettikleri pigment ya da maddelere göre renk farklılıkları (melanotik tümörlerde kahverengi-siyah renk)
|-
|''Ağrı''
|Genellikle yoktur. Sinir kılıflarının infiltrasyonunun görüldüğü (pankreas kanseri ve tükürük bezi kanseri) ya da sinirler üzerine bası yapan tümörler ağrılıdır
|-
|''Ödem''
|Lenfatiklerin tümör hücreleriyle dolması (''lymphangiitis carcinomatosa'') sonucu
|-
|''Kanama''
|Damar tümörlerinde, büyük damar invazyonu ya da tümörlerin ülserleşmesi sonucu kanamalar
|-
|''Yangı''
|Seröz zarlardaki tümör infiltrasyon sonrasında belirir
|-
|''Ülser''
|Mukoza yüzeylerinde kitle oluşturan tümörler ülserleşebilir
|-
|''Fonksiyonel bozukluk''
|Yutma güçlüğü, bağırsak tıkanması, ses kısıklığı, görme bozuklukları, eklem disfonksiyonları
|-
|''Estetik bozukluk''
|Yüzde asimetri, diş dökülmeleri, yüz derisinde renk değişikliği, deride multipl kitleler
|-
|''Perforasyon''
|Boru biçimindeki organ tümörlerinde delinmeye bağlı peritonit, kanama
|-
|''Obstrüksiyon''
|Boru biçimindeki organ tümörlerinde akımın durması (bağırsak tıkanması, hidronefroz, yutma güçlüğü)
|-
|''Anoreksi ve Kaşeksi''
|Tüm kanserlerde (IL-1, TNF-alfa etkisi)
|-
|''Ateş''
|Çoğu kanserde (IL-1 ve IL-6 etkisi)
|-
|''Nörolojik ve Psikiyatrik belirtiler''
|Santral sinir sistemi bulguları (tüm primer ve metastatik tümörlerde başağrısı, görme bozuklukları, kafaiçi basıncında artma, epileptik nöbetler, kişilik değişiklikleri, meme ve akciğer karsinomlarında serebral ve serebellar dejenerasyonlar, güçsüzlük ve felçler)
Periferik sinir sistemi bulguları (sinir invazyonu ve basısı yapan tümörlerde ağrı, akciğerin küçük hücreli karsinomunda ve sindirim sistemi tümörlerinde Eaton-Lambert sendromu, duyu kaybı)
Demans (akciğer kanseri)
Guillain-Barre sendromu (lenfoma)
|-
|''Hormonal dengesizlikler''
|Primer tümörlerde hiperfonksiyon (böbreküstü bezi adenomunda Cushing sendromu)
Küçük hücreli akciğer karsinomunda ektopik ACTH üretimine bağlı Cushing sendromu
Metastatik tümörlerde işlev yitirilmesi (akciğer ca’daki sürrenal metastazında Addison sendromu)
Ektopik parathormon üretimine bağlı hiperkalsemi (akciğer, meme, böbrek karsinomları)
|-
|''Kilo kaybı''
|Anoreksi
Kaşeksi
|-
|''Deri belirtileri''
|Purpura (trombositopeniye yol açan kemik iliği etkilenmesi, kemoterapi)
''Acanthosis nigricans'' (çoğu kez mide kanseri ile birlikte ortaya çıkan boyun, koltukaltı, kasık, göbek ve meme başı çevresinde beliren esmer renkli papüller)
''Herpes zoster'' (kanserlerde iki kat daha sık)
''Dermatomyositis'' (kanser olgularının ½ ’sinde)
Kaşıntı (ikterli kanserler, Hodgkin lenfoması)
Leser-Trelat seboreik keratozu (sindirin sistemi lenfoması)
Melanin hiperpigmentasyonu (melanom, lenfoma, hepatoma)
Paraneoplastik pemfigus (lenfoma)
Sweet sendromu (myeloid lösemi)
|-
|''Dolaşım sistemi belirtileri''
|''Thrombophlebitis migrans (Trousseau -'' Mide, akciğer ve pankreas kanserlerinde)
''Nonbakteriyel verrüköz endokardit'' (Mide, akciğer ve pankreasın müsinöz karsinomlarında)
''Karsinoid sendromu'' (Salgılanan serotonin etkisiyle sağ kalp endokardında ve kapaklarında fibrozis yüzde kızarmalar, kronik diyare)
''Raynaud sendromu'' (Batın karsinomlarında parmaklarda oluşan iskemik nekrozlar)
Damar basısı yapan tümörlerde ödem, ''v.cava superior'' sendromu
|-
|''Üriner sistem belirtileri''
|Üreter ve üretra obstrüksiyonlarında renal yetmezlik, üremi, hidronefroz, enfeksiyon
|-
|''Solunum sistemi belirtileri''
|Bronş obstrüksiyonu yapan tümörler dispne, pnömoni
Akciğer parenkiminin yoğun invazyonunda solunum hacmi azalması
Plevra infiltrasyonunda ağrı
|-
|''İskelet sistemi belirtileri''
|Kemik yıkımı (Primer ve metastatik tümörlerde osteolitik lezyon, patolojik kırık, vd)
Kemik yoğunluğu artışı (Prostat ca metastazı, osteosarkom)
''Club finger'' ve hipertrofik pulmoner osteoartropati (Akciğer kanser)
|-
|''Nöromüsküler belirtiler''
|Nöropatik etki (mMeme, akciğer, mide kanserlerinde santral sinir sistemi nöronlarında destrüksiyon)
Myopatik etki; Eaton-Lambert sendromu (Timomalarda, akciğerlerin yulaf hücreli karsinomları, meme ve kolon karsinomlarında myasthenia gravis ve benzeri sonuçlar)
|-
|''Hematolojik belirtiler''
|Pansitopeniye bağlı kanamalar ve enfeksiyonlar
Anemi (Lösemilerde kemik iliği yıkımı, kolon tümörlerindeki kronik kanamalar, lenfomalarda hemoliz)
Polisitemi (Böbrek ve karaciğer ca, uterus myomu, serebellum hemangioblastoması)
Monoklonal hipergammaglobulinemi ve Waldenström makroglobulinemisi (Multipl myeloma)
Eozinofili (Hodgkin lenfoması)
Afibrinogenemi (Prostat kanseri)
DIC (Yaygın kanserlerde hızlı hücre ölümü sonrası)
Hiperkalsemi (Paratiroid tümörü, yaygın kemik metastazları, multipl myeloma)
|-
|''İmmun yetmezlikler''
|Lenfomalar, ileri kanser olguları, kemoterapi
|-
|''Paraneoplastik sendromlar''
|İlgili bölüme gidiniz
|}
== Kanser tedavisi ==
Her şeyden önce, tüm hastalıkların tedavilerinde esas rolü vücudun bağışıklık sistemi üstlenmektedir. Bağışıklık sistemini zayıflatan etmenlerin ortadan kaldırılması tedavinin ilk basamağıdır.
Kanserli hücrelerin ne kadar ve nerelere metastaz yaptığını tahmin etmek olanaksız olduğundan kanser tedavisi gören hastaların bağışıklık sistemlerinin güçlendirilerek bu yayılmış hücreleri yok etmesi arzu edilen bir durumdur.
Kanser tedavisi [[onkoloji]] uzmanı doktorlar tarafından yapılır. Birçok merkezde Onkoloji Hastahaneleri mevcuttur. Genel bilindik kanser tedavileri 5 çeşit yolla yapılır:
# [[Cerrahi]] (Kanserli dokuyu ve çevresindeki invazyon riski taşıyan bir miktar sağlıklı dokuyu alıp çıkartmak. Bazı durumlarda kanserli dokuyu cerrahi müdahale ile çıkartmak imkânsız olabilir. Bu durumda radyoterapi veya kemoterapi uygulanır.)
# [[Radyoterapi]] (ışın) tedavisi (Uygun dozda ışın uygulayarak kanser hücrelerinin öldürülmesi)
# [[Kemoterapi]] (kanser hücrelerini öldürmek üzere ilaçlar kullanılması
# [[Alternatif tıp]] Bağışıklık sistemini güçlendirmeyi, asıl tedaviye destek olmayı amaçlayan ancak marjinalliğe açık olması nedeniyle, güvenilirliği ve etkinliği kontrollü deneylerle ispatlanmamış ön-tıbbi yöntemlerdir.
# [[İmmünoterapi]] Bağışıklık sistemi hücrelerinin kansere karşı etkin bir şekilde kullanılmasıdır. Örneğin idrar kesesi kanserinde kullanılan BCG uygulaması.
#[[Kök hücre]] nakli, lösemi veya lenfoma gibi kanla ilgili kanserli insanlar için uygulanması.
#Hedefli tedaviler, küçük moleküllü ilaçlar ve monoklonal antikorlar.
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
== Dış bağlantılar ==
{{commons|Cancer}}
*http://www.newscientist.com/article/dn10971 {{İng}}
*https://web.archive.org/web/20140302025747/http://www.kanser.gov.tr/kanser/kanser-nedir.html
{{Tıbbi kaynaklar
| ICD10 = C 00 ile D 48 arası tüm kodlar
| ICD9 =
| ICDO =
| MedlinePlus = 001289
| eMedicineKonu =
| eMedicineBaşlık =
| eMedicine_çoklu =
| OMIM =
| OMIM_çoklu =
| MeshID = D009369
| Meshİsmi =
| MeshNumarası =
}}
| 