İsa: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Notlar başlığı altındaki Dipnotlar ve Kaynak notları, gereksiz yere oluşmuş bir ayrım olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden bütün -kaynakça olmayan- notları efn şablonunu kullanarak Notlar başlığı altında bir araya getirdim. Zîrâ, bir araya getirilen notlar aynı türdendi, ikiye ayırmak gereksiz.
eziyet çekmiş ifadesini azim ve sebat sahibi olarak değiştirdim.
27. satır:
'''İsa'''{{efn|({{lang|ar|عِيسَى ٱبْنُ مَرْيَمَ}}, <small>[[Arapçanın romanizasyonu|romanize]]:</small> ''ʿĪsā bin Maryam'') veya '''Yeşu''', '''Yeşua''', '''Yeşuah''' ({{lang-he-n|ישוע|lit=Yēšū́aʿ}}, {{lang|arc|<big>ܝܫܘܥ</big>}}, {{IPA|arc|jeʃuʕ}}) veya '''Yesus''' ({{lang|grc|Ἰησοῦς}}, <small>[[Yunancanın romanizasyonu|romanize]]:</small> ''Iēsoûs'') olarak geçer.}} ({{c.|MÖ 4|MS 30/33}}), birinci yüzyılda yaşamış [[Yahudiler|Yahudi]] [[vaiz]], [[dinî]] lider ve din büyüğü. [[Hristiyanlık|Hristiyanlığın]] merkezindeki kişidir.<ref>''Oxford English Dictionary''; 2nd Edition; bkz. "Jesus"; "...İsa, Hristiyanlığın kurucusunun ismi olmasından dolayı, Yunanca ve Latince aracılığıyla Hristiyanlık âleminde kullanılan pek çok dile yerleşmiş olan bir isimdir"</ref> Hristiyanlığa göre İsa [[Tanrı'nın oğlu|Tanrı'nın Oğlu]]<ref>[http://www.bible.com/tr/bible/170/MAT.16.13-19 Matta 16:13-19], « İsa, Filipus Sezariyesi bölgesine geldiğinde öğrencilerine şunu sordu: “Halk, İnsanoğlu'nun kim olduğunu söylüyor?” Öğrencileri şu karşılığı verdiler: “Kimi Vaftizci Yahya, kimi İlyas, kimi de Yeremya ya da peygamberlerden biridir diyor.” İsa onlara, “Siz ne dersiniz” dedi, “Sizce ben kimim?” Simun Petrus, “Sen, yaşayan Tanrı'nın Oğlu Mesih'sin” yanıtını verdi. İsa ona, “Ne mutlu sana, Yunus oğlu Simun!” dedi. “Bu sırrı sana açan insan değil, göklerdeki Babam'dır. Ben de sana şunu söyleyeyim, sen Petrus'sun ve ben kilisemi bu kayanın üzerine kuracağım. Ölüler diyarının kapıları ona karşı direnemeyecek. Göklerin Egemenliği'nin anahtarlarını sana vereceğim. Yeryüzünde bağlayacağın her şey göklerde de bağlanmış olacak; yeryüzünde çözeceğin her şey göklerde de çözülmüş olacak.” »</ref> ve beklenen [[Mesih]]'tir.<ref>[http://www.bible.com/tr/bible/170/JHN.4.25-26.TCL02 Yuhanna 4:25-26], « Kadın İsa'ya, “Mesih denilen meshedilmiş Olan'ın geleceğini biliyorum” dedi, “O gelince bize her şeyi bildirecek.” İsa, “Seninle konuşan ben, O'yum” dedi. »</ref> Hristiyanlar, ölümünün hemen ardından İsa'nın dirildiğine ve kurduğu topluluğun [[Kilise (örgüt)|Hristiyan Kilisesi]]'ne dönüştüğüne inanır.<ref>{{harvnb|Sanders|1993|s=11, 14}}</ref> Hristiyan doktrinlerine göre İsa [[Kutsal Ruh]] tarafından hamile bırakılan [[Meryem]] adında bir [[İsa'nın bir bakireden doğumu|bakire]]den dünyaya gelmiş, birçok [[İsa'nın mucizeleri|mucize]] gerçekleştirmiş, Hristiyan Kilisesi'ni kurmuş, insanlığın günahlarının [[Hristiyanlıkta kefaret|kefaret]]i için [[çarmıh]]a gerilerek ölmüş, üç gün sonra [[İsa'nın dirilişi|dirilmiş]] ve [[Mesih'in ikinci gelişi|tekrar geleceği tarih]]e kadar [[Cennet#Hristiyanlıkta cennet|cennet]]e [[İsa'nın göğe yükselişi|yükselmiştir]].<ref>{{harvnb|Grudem|1994|s=568–603}}</ref>{{efn|Dolayısıyla Hristiyanlığa göre İsa bir peygamber değildir.}}
 
[[Yahudilikte İsa|Yahudiler]], İsa'nın beklenen Mesih olduğu inancını reddeder ve İsa'nın [[Tanah]]'ta belirtilen [[Yahudilikte Mesih|Mesih kehanetleri]]ni karşılamadığını savunur. [[Maniheizm|Maniciler]], [[Gnostisizm|Gnostikler]], [[İslam|Müslümanlar]], [[Bahâîlik|Bahâîler]] ve diğerleri dinlerinde İsa'ya farklı yorumlarla yer vermiştir.<ref>{{Ansiklopedi kaynağı |editör-soyadı=Bockmuehl |editör-ad= Markus N. A. |başlık=The quest for the real Jesus |ad=Francis |soyadı= Watson|yıl=2001|encyclopedia= Cambridge companion to Jesus|yayıncı= Cambridge University Press |url=https://books.google.com/books?id=vSehrtQpcYcC&pg=PA156#v=onepage&q&f=false |isbn=978-0-521-79678-1|sayfalar=156–57}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The historical Christ and the Jesus of faith|ad= C. Stephen|soyadı= Evans |yıl=1996|yayıncı= Oxford University Press| isbn= 978-0-19-152042-6 |sayfa= v}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Blackwell Companion to Jesus|soyadı= Delbert|ad= Burkett|yıl= 2010| isbn= 978-1-4443-5175-0 |sayfa= 1 |yayıncı=John Wiley & Sons}}</ref> [[İslam'da İsa|İslam]] inancına göre İsa [[İslam'da Tanrı|Tanrı]]'nın görevlendirdiği ''[[İslam'da peygamberler ve elçiler#Ulu'l azm peygamberler|ulu'l azm]]'' (eziyetazim çekmişve sebat sahibi) [[İslam peygamberleri|peygamberler]]dendir ve [[Mesih]] olması nedeniyle [[Muhammed]]'den sonraki en önemli ikinci [[Peygamber (İslam)|peygamberdir]].<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/004-qmt.php#004.157 | başlık = Quran 3:46-158 | tarih = | erişimtarihi = | website = | yayıncı = | soyadı = | ad = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160807053657/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/004-qmt.php#004.157 | arşivtarihi = 7 Ağustos 2016 | ölüurl = yes }}</ref><ref>Cyril, Glassé; ''[https://books.google.com.tr/books?id=D7tu12gt4JYC&pg=PA270&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false The New Encyclopedia of Islam]''; Rowman & Littlefield; 2008; s. 270-271; ISBN 978-0-7425-6296-7</ref> [[Müslüman]]lara göre İsa bakire bir anadan doğmuşsa da Tanrı'nın Oğlu değildir ve kendisine bir kutsal kitap indirilmiştir. [[Kur'an]]'a göre İsa [[İslam'a göre İsa'nın ölümü|çarmıha gerilmemiş]] ancak [[Tanrı]] tarafından fiziksel olarak [[Cismânî yükseliş|göğe yükseltilmiştir]], dolayısıyla hiç ölmemiştir. Bahâî öğretileri, İsa'yı "Tanrı'nın Tezahürleri"nden biri sayar.<ref name="stockman">{{Dergi kaynağı | başlık = Jesus Christ in the Bahá'í Writings | ad = Robert | soyadı = Stockman | dergi = Bahá'í Studies Review | cilt = 2 | sayı = 1 | yıl = 1992 | url = http://bahai-library.com/stockman_jesus_bahai_writings}}</ref> Bazı [[Hinduizm|Hindular]], İsa'yı bir [[avatar]] veya [[sadu]] olarak görür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.bbc.co.uk/religion/religions/hinduism/beliefs/jesus_1.shtml | başlık = Jesus in Hinduism | yayıncı = BBC | tarih = 24 Mart 2009 | ad = Shaunaka | soyadı = Rishi Das | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181125233747/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/hinduism/beliefs/jesus_1.shtml | arşivtarihi = 25 Kasım 2018 | erişimtarihi = 3 Kasım 2019 | ölüurl = no }}</ref> [[Tenzin Gyatso]] (14. Dalay Lama) da dahil olmak üzere bazı [[Budizm|Budistler]], İsa'yı hayatını halkın refahına adamış bir [[bodhisattva]] olarak görür.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Beverley | ad = James A. | url = http://www.christianitytoday.com/ct/2001/june11/15.64.html?paging=off | başlık = Hollywood's Idol | yayıncı = Christianity Today | tarih = 11 Haziran 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190329222548/https://www.christianitytoday.com/ct/2001/june11/15.64.html?paging=off | arşivtarihi = 29 Mart 2019 | erişimtarihi = 3 Kasım 2019 | ölüurl = no }}</ref>
 
Çoğu bilimsel araştırmacı, Meryem oğlu İsa'nın [[Celile]]li [[Yahudiler|Yahudi]] bir [[haham]] olduğu<ref>{{Kitap kaynağı |ad = Catherine |soyadı = Hezser |başlık = The Social Structure of the Rabbinic Movement in Roman Palestine |yıl = 1997 |sayfa = 59 | url = https://books.google.com/books?id=bKMkEVSvCoUC&pg=PA59#v=onepage&q&f=false}}</ref> ve kelâmını [[Sözel incil gelenekleri|sözel]] olarak<ref>{{Kitap kaynağı|ad = James D. G. |soyadı = Dunn |başlık= The Oral Gospel Tradition |yayıncı= Wm. B. Eerdmans Publishing |yıl = 2013 | sayfalar= 290–291}}</ref> ilettiği, [[Yahya|Vaftizci Yahya]] tarafından [[İsa'nın vaftizi|vaftiz]] edildiği ve [[Roma valisi]] [[Pontius Pilatus]]'un emriyle [[İsa'nın çarmıha gerilişi|çarmıha gerildiği]] konusunda hemfikirdir.<ref>{{harvnb|Levine|2006|s=4}}</ref> Bugün bilim dünyâsında genel olarak kabul edilen görüşe göre, İsa Yahudiliğin düzelmesi için çaba harcayan [[Kıyametçilik|kıyametçi]] bir vaizse de kimi önemli araştırmacıya göre kıyametçiliği tartışma konusudur.<ref name="SandersPelikan"/><ref>{{harvnb|Theissen|Merz|1998|s=1–15}}</ref> Bugün dünyanın çoğu ülkesinde kullanılan miladi takvimdeki milat İsa'nın doğduğu kabul edilen tarihtir.<ref name="AD">{{Ansiklopedi kaynağı |url=http://www.m-w.com/dictionary/Anno%20Domini |başlık=anno Domini |encyclopedia=Merriam Webster Online Dictionary |yıl=2003 |yayıncı=Merriam-Webster |alıntı=Etymology: Medieval Latin, in the year of our Lord |erişimtarihi=3 Kasım 2016}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İsa" sayfasından alınmıştır