Ünye: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
ƁƘƦƛƦƊƛ (mesaj | katkılar)
Yazım Hatası Düzeltildi
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Nevmit (mesaj | katkılar)
k Unicodifying, değiştirildi: Hıristiyan → hristiyan (2) AWB ile
29. satır:
| website = [http://www.unye.bel.tr Ünye Belediyesi]
}}
'''Ünye''', [[Ordu (il)|Ordu ili]]ne bağlı bir ilçedir .
 
Doğusunda [[Fatsa]]; batısında [[Terme]], [[İkizce]] ve [[Çaybaşı]]; güneyinde [[Akkuş]] ve [[Kumru, Ordu|Kumru]] ilçeleriyle komşudur. Kuzey sınırını [[Karadeniz]] çizer. Ordu'nun merkez ilçesi [[Altınordu]]'ya 63, [[Samsun]] merkezine ise 87 km mesafededir.
50. satır:
== Tarih ==
[[Dosya:Ünye Burg.JPG|thumb|right|400px|Ünye ilçe merkezinde bulunan tarihi [[Ünye Kalesi]]]]
Ünye ve çevresinin Anadolu’daki en eski yerleşim yerleri arasında yer aldığı ve yerleşimin [[Tarih öncesi]]nden başladığı [[Kılıç Kökten]]'nin yaptığı kazası sayesinde anlaşılmıştır. Ünye’nin bilinen tarihi [[Hititler]] dönemine kadar uzanır. [[Roma]] ve [[Bizans]] sınırları içinde kalan yerleşme ve çevresi, [[Danişmendliler|Danişmendli]] ve [[Anadolu Selçuklu]] egemenliğinde kaldı. Ne var ki, bu dönemlere ilişkin ilçe sınırları içinde tarihsel bir kalıntı tespit edilmemiştir. Daha sonra [[Trabzon İmparatorluğu]] sınırları içindeyken, Trabzon imparatoru [[II. İoannis (Trabzon imparatoru)|II. İoannis]] tarafından [[Ünye Kalesi]] yaptırıldı.<ref>Zehiroglu, Ahmet M. ; "Trabzon İmparatorluğu" 2016 ({{ISBN|978-605-4567-52-2}}) ; s.100</ref> [[Hacı Emiroğulları]] beyliğinin elindeyken Ünye'yi 1461’de [[Osmanlılar]] ele geçirdi.
 
Ünye, 1867'de [[Trabzon vilayeti]]nin kurulmasından sonra, bu vilayete bağlı [[Canik sancağı]]nın bir [[kaza]]sı haline getirildi. Trabzon vilayetinin ilk salnamesi olan salnameye göre Ünye’nin sadece erkek nüfusu tespit edilmişti. Buna göre Ünye kazasında 10.972 Müslüman erkek, 1.501 Rum erkek ve 1.253 Ermeni erkek yaşıyordu. Toplam erkek sayısı, 13.726 kişiydi.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s.143. ISBN 9789157871117.</ref> 1896 yılı nüfusuna bakınca, bu tarihte sadece yetişkin erklerin tespit edildiği sonucuna varılabilir. Bu durumda Ünye kazasının tahmini nüfusu yetişkin erkeğin dört katıdır. Buradan hareketle Ünye kazasının tahmini nüfusunun 54.904 kişinden oluştuğu söylenebilir. Bu tarihte [[Fatsa]], [[Bolaman]], [[Akkuş|Karakuş]] ve [[Niksar]] Ünye kazasına bağlı nahiyelerdi. Bununla birlikte bu nahiyelerin erkek nüfusu ayrı tespit edilmişti. Dört nahiyenin dışında Ünye kazası (merkez nahiyesi) 71 köyü kapsıyordu.1896 tarihli vilayet salnamesine göre ise, Ünye kazasının nüfusu 52.507 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun yüzde 7,4'ü (3.905 kişi) [[Rum]], yüzde 7,2'si (3.815 kişi) [[Ermeniler]]den oluşuyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 16. cilt, s. 523, ISBN 9789157871117.</ref> Ünye kazasında yaşayan Rumlar, Trabzon Metropolitliği'nin dört [[başpiskopos]]luğundan biri olan Niksar Başpiskoposluğu'na bağlıydı.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 13. cilt, s.293. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Ünye, II. Mahmut döneminden cumhuriyetin ilanına kadar Trabzon valisi Haznedarzade Süleyman Paşa'nın ailesi tarafından yönetilmiştir. Haznedarzade Süleyman Paşa Ünye'ye saray yaptırmıştır. Bu gösterişli saray Fransız ressamlar tarafından da resmedilmiştir. Fakat çıkan bir yangın sonucu saray kullanılamaz hale gelmiştir. Günümüzde Sarayın surlarının üstünde aileye mensup kişilerin evleri bulunmaktadır.{{Kaynak belirt}}
58. satır:
== Şehir ==
 
Bir [[liman]] kenti olan Ünye’nin çok eski bir yerleşme olduğu bilinmektedir. Görece geç tarihte, 13. yüzyılda Trabzon imparatorunun [[II. İoannis (Trabzon imparatoru)|II. İoannis]]’in yaptırdığı [[Ünye Kalesi]], büyük bir olasılıkla dış saldırılara karşı bir sığınma yeriydi. Kale bugüne kadar yeterince incelenmemiştir.
 
Karadeniz kıyısında bir tepenin eteklerinde kurulu olan eski Ünye kasabası, eskiden yelkenli gemi imalatıyla biliniyordu. Her yıl 20-25 adet gemi imal ediliyordu. Kasaba aynı zamanda Karadeniz kıyısındaki önemli limanlardan biriydi. Gemi imalatı kasabada önemli bir zenginliği de beraberinde getirmişti. Bu zenginliğe bağlı olarak Ünye’de [[konak]]lar inşa edilmişti. [[Vapur]]ların ortaya çıkmasıyla yelkenli gemi imalatı gerilemiş, ortadan kalkmak üzere olan bu mesleğin yerini kasabada [[kunduracılık]], [[demircilik]], [[bakırcılık]], [[kalaycılık]], [[doğramacılık]], [[kayıkçılık]], [[dülgerlik]] gibi başka meslekler almıştı. Bu meslekler de günümüzde neredeyse tamamen kalkmıştır. Yelkenli gemi imal edildiği zamanlarda Ünye kasabası aynı zamanda önemli bir ticaret merkeziydi. Bu gemilerle Kırım, İstanbul, Bulgaristan, Romanya gibi uzak yerlere mal taşınıyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 20. cilt, s. 521. ISBN 9789157871117.</ref> Öte yandan Ünye kasabası, İstanbul ile Trabzon-Rize arasında sefer yapan vapurların uğradığı iskelelerden biriydi.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 17. cilt, s. 547. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Ünye kasabasında 20. yüzyılın başında 5.290 Müslüman, 3.074 [[Rum]] ve 797 [[Ermeni]] yaşıyordu. Kasabanın toplam nüfusu ise, 9.161 kişiden ibaretti. Kasabanın nüfusunun yaklaşık yüzde 43’ü Hıristiyanlardanhristiyanlardan oluşuyordu. Osmanlıların [[gayrimüslim]] dediği nüfus, erken dönemden itibaren Ünye kazasının idari, mali, adli ve beledi teşkilatlarında Hıristiyanhristiyan kişiler de önemli görevler üstleniyordu. Örneğin 1881 yılında Ünye belediyesi meclisi (meclis-i beledi) İstradi Ağa başkan olmak üzere Vasıf Efendi, İstador Ağa, Panayot Ağa, Tufan Ağa ve Simyan Ağa adlı üyelerden oluşuyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 12. cilt, s. 167. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Ünye'deki Ortodoks Rum cemaati, Trabzon Metropolitliği'nin dört [[başpiskopos]]luğundan bir olan Niksar Başpiskoposluğu'na bağlıydı.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 13. cilt, s. 293. ISBN 9789157871117.</ref> Katolik Ermeni cemaati "Trabzon Ermeni Katoliği"ne, Gregoryen Ermeniler ise Trabzon Ermeni Murahhaslığı'na bağlı bulunuyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 13. cilt, s. 295. ISBN 9789157871117.</ref> Ancak Ermeniler Ünye kasabasından çok Ünye kazasının köylerinde yaşıyordu ve kilislerin çoğu ya da cemaatin büyük çoğunluğu köylerde bulunuyordu.
 
Bu tarihte daha önce Rum ve Ermeniler gibi ayrı kaydedilen [[Çerkesler]] ile [[Gürcüler]] Müslüman ahali içinde sayılmıştır. Örneğin 1870 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Ünye kazasının Çerkes nüfusu 250 hane ve 573 yetişkin erkek olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte kazadaki tahmini toplam nüfusu 2.292 olan Çerkeslerin ne kadarının kasabada yaşadığı bilinmemektedir.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 2. cilt, s. 187. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Ünye’de [[Türkçe]], [[Rumca]], [[Ermenice]], [[Çerkesçe]] ve [[Gürcüce]] olmak üzere beş dil konuşuluyordu. Ortak dil Türkçeydi. Ünye kasabasının Müslüman halkı yaygın biçimde [[çakşır]], [[palto]] ve [[pantolon]] giyiyordu. Rumlar da benzer kıyafetlere sahipti. Gürcüler ve Çerkeserler ise kendi milli kıyafetleriyle dolaşıyordu. 1915’teki [[Ermeni tehciri|tehcir]]le [[Ermeniler]], 1923’te [[Ahali Mübadelesi]]’yle de şehirdeki Rumlar göç ettirilmiştir. İlk dönemde nüfus tespitlerinde Rum ve Ermeniler gibi ayrı tespit edilen Çerkesler ile Gürcüler de asimile olmuştur. Bunun sonucunda halk arasında Türkçe dışında bir dilin pek konuşulmadığı şehirde, farklı etnografik kimlik sergileyen kişilere de rastlanmamaktadır.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 20. cilt, s. 521-523. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Ünye, 1870'lerin başında beş mahalleden oluşuyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 3. cilt, s. 203. ISBN 9789157871117.</ref> Taşbaşı denilen mevkiinden Rum mahallesindeki dere ağzına kadar uzanan 250 metrelik bir [[rıhtım]]ı vardı. Ayrıca şehrin demirden bir iskelesi bulunuyordu. Bugün de var olan Ünye iskelesi, yeri değiştirilerek yenilenmiştir. 1901 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre, 2.007 haneden oluşan Ünye kasabasında 6 cami, 5 mescit, 1 medrese, 1 tekke, 3 kilise, 17 ilkokul, 2 han, 157 mağaza, 370 dükkân, 21 fırın, 46 kahvehane, 2 gazino, 3 değirmen, 4 hamam, kütüphane, eczane, debbahhane, 2 meyhane, 2 rakı fabrikası bulunuyordu. O zamanki mağaza ve dükkânların günümüzdeki gibi değildi; limana bağlı olarak kullanılan erzak ve mal deposuna “mağaza” deniyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 20. cilt, s. 523. ISBN 9789157871117.</ref> Ünye'nin pazarı ise, Pazartesi günü kuruluyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 3. cilt, s. 181. ISBN 9789157871117.</ref> Daha sonra Çarşamba günü kurulmaya başladı ve bugün de devam etmektedir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ünye" sayfasından alınmıştır