Bektaşîlik: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Qendra Botërore Bektashiane.jpg|thumb|245px|Günümüzde [[Arnavutluk]]- [[Tiran, Arnavutluk|Tiran]]'da bulunan Bektaşilik [[Tarikat]]ı merkezi.]]

{{Ana madde|Baba Haydar|Ebu'l Vefâ|Hacı Bektaş Veli|Hoca Ahmed Yesevî|Yesevîlik}}

[[Türkiye]]’de [[Alevilik]] denildiğinde ilk akla gelen isim Bektâşîliktir. Bektâşîlik, iraslında [[Hacı Bektaş-ı Veli]] tarafından kurulduğuna inanılan bir [[İslâm]]î [[tarikat]]tır. Bu [[tarikat]] mensupları r''(el alarak ya da diğer bir deyişle nasip alarak bu örgütlenmeye katılan kişiler)'' ise ''Bektâşî'' olarak adlandırılırlar. Ancak [[Ali]] ve [[Ehl-i Beyt]] sevgisi, [[tevella]] ''(Ehl-i Beyt’i sevenleri sevme)'' ve [[teberra]] ''(Ehl-i Beyt’i sevmeyenleri sevmeme)'' gibi [[Alevî]]liğin temel esaslarına bağlı oluşları dolayısıyla Bektaşiliğe [[Alevilik]] de denilebilir. [[Anadolu]], [[Azerbaycan]], [[Balkanlar]] ve [[İran]]'daki tüm [[İmamiyye#Alev.C3.AEler|Alevî tarikat]] mensupları [[On İki İmam]] inancına bağlıdır. Başlangıcından günümüze kadar kökenleri [[Horasan Melametîliği]]ne dayanan bu [[tarikat]]lar, tarihî gelişim süreci içerisinde [[Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî|Vefâ'îyye]]<ref>Dursun Gümüşoğlu: Tâcü'l Arifîn es-Seyyid Ebu'l Vefâ Menakıbnamesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 48</ref>/[[Babailer|Bâbâ'îyye]] ''([[Baba İlyas]]/[[Baba İshak ayaklanması|Baba İshak]])'', [[Yesevîlik]]/[[Ahiler|Âhilik]], [[Kalenderîlik]]/[https://web.archive.org/web/20060322164910/http://www.alevibektasi.org/tbaki.htm Haydarilik,] [[Rufâîlik]]/[[Gâlibîlik]], [[Sarı Saltuk|Saltuk'îyye]]/[[Barak Baba|Barak’îyyûn]], [[Hurûfîlik]]/Bektâşîlik, [[Nimetullahi Tarikatı|Nîmetullahîlik]]/[[Javad Nurbakhsh|Nûrbakşîlik]], [[Şahkulu İsyanı|Şahkulu Baba]]/[[Baba Zünnun İsyanı|Zünnun'îyye]], [[Kalender Çelebi İsyanı|Çelebî'yye]]/[[Celali|Celâl'îyye]], [[Gül Baba]]/[[Dedebabalık|Dedebabalık ''(Bektaşi Babagan)'']], ve [[Demir Baba Tekkesi|Alicilik]]/[[Harabati Baba Tekkesi|Harabatî]]lik olarak sıralanabilir.

Bektaşilik Tarikatının kuruluşunda geçirdiği süreç, kurucusunun kim veya kimler olduğu, bu süreçte [[Hacı Bektaş-ı Veli]]’nin konumunun ne olduğu, Tarikatın [[Pir|Pîr]]i mi, yoksa kurucusu mu olduğu, [[Balım Sultan]]’ın Tarikata nasıl bir yapı kazandırdığı yüzyıllar geçmesine karşın hala tartışılmaktadır. Öteden beri bu konuda yazanların çoğunluğu, [[Hacı Bektaş-ı Veli]]’nin Tarikatın kurulma işlemini gerçekleştirmediği ancak kurulmasına yol açan süreci başlattığı dolayısıyla da onun ardıllarınca kurulan tarikatın da “[[Pir|Pîr]]i” olduğu kanısındadırlar. Bektaşiliğin kurumsallaşma sürecinin tamamlanmasının XVI. yüzyılda [[Balım Sultan]] tarafından gerçekleştirildiğini ileri sürerler. Jacop, Tschudi, [[Şemseddin Sami|Şemseddin Sami Bey]] gibi eski yazarlardan tutun [[Ahmet Yaşar Ocak]], Belkıs Temren gibi günümüz yazarlarına kadar birçok araştırmacı bu görüştedir.