İran: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
k düzeltme AWB ile
174. satır:
 
==== MÖ üçüncü ve ikinci binyıl ====
[[Proto İranlılar]] ilk olarak [[Hint-İranlılar|Hint-İranlıların]]ın ayrılmasını takiben ortaya çıkmışlar ve izleri [[Baktria- Margiyana Arkeoloji Bölgesi]]ne kadar takip edilmektedir.<ref name="Panshin">[http://www.panshin.com/trogholm/wonder/indoeuropean/indoeuropean3.html "The Palaeolithic Indo-Europeans"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130629140035/http://www.panshin.com/trogholm/wonder/indoeuropean/indoeuropean3.html |tarih=29 Haziran 2013 }} — Panshin.com (retrieved 4 Haziran 2006)</ref> [[Aryan]], ([[İrani diller|Antik İran halkları]]) toplulukları MÖ &nbsp;üçüncü veya ikinci binyılda [[İran platosu]]na; büyük olasılıkla birden fazla göç dalgası ile gelmiş ve yerleşmişlerdir. Proto İranlıların "[[Doğu İran dilleri|Doğu]]" ve "[[Batı İran dilleri|Batı]]" diye gruplara ayrılması göçe bağlı olarak meydana gelmiştir.
 
==== MÖ birinci binyıl ====
MÖ birinci milenyumda [[Medler]], [[Fars]]lar, [[Baktriya|Baktriyalılar]]lılar ve [[Partlar]] batı bölgesinin nüfusunu oluştururken, [[Karadeniz]]'in kuzey steplerini [[Kimmerler]], [[Sarmatlar]] ve [[Alanlar]] yerleşmişti. Diğer topluluklar [[Hindistan|Hindistan yarımadası]] kuzeybatı sınırındaki dağlık kesimde ve bugün [[Belûcistan]] denilen bölgede yerleşmişlerdir. [[İskitler|İskit]] toplulukları gibi diğer topluluklar batıda [[Balkanlar]]a doğuda ise [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]]'ne kadar yayılmışlardır. [[Avesta dili]] ''c.'' MÖ 1000 ortaya çıkan [[Zerdüştlük|Zerdüştlük'ün]] kutsal kitabı [[Avesta]]'nın kutsal ilahi ve kurallarını bir araya getirmek için kullanılmış eski bir İrani dildir. Zerdüştlük, 7. yüzyıla kadar [[Ahameniş İmparatorluğu]] ve sonraki İran imparatorluklarının devlet diniydi.
 
=== İslâmiyet öncesi (MÖ 625<ref name="Encyclopædia Britannica Concise Encyclopedia Article: Media">Encyclopædia Britannica Concise Encyclopedia Article: Media</ref> – MS 651) ===
220. satır:
''Bu bizim için büyük bir korku kaynağı idi. Doğudaki lejyonlarımız için Sâsânî Krallığı o kadar ürkütücüydü ki çok azı onlarla savaşmak istiyor geri kalanlar ise savaşma konusunda tamamen isteksiz davranıyordu.''.<ref>Arthur Cotterell, ''From Aristotle to Zoroaster: An a to Z Companion to the Classical World''. 1998. ISBN 0-684-85596-8, p. 344–345, Free Press</ref>}}
 
Part ve daha sonra Sâsânî devrinde [[İpek Yolu]] üzerindeki ticaret [[Çin]], [[Mısır]], [[Mezopotamya]], İran, [[Hindistan]] ve [[Roma]] medeniyetlerinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır ve modern Dünya'nın temellerinin atılmasına yardımcı olmuştur. Partlılardan geriye kalan kalıntılar bazı açılardan klasik Yunan etkileri taşır ve çoğunlukta kendi oryantal anlayışlarını sergiler; "Part sanat ve yaşamını ifade eden kültürel farklılığın" açık bir ifadesi olarak.<ref>''Persians: Masters of Empire'', 1995, ISBN 0-8094-9104-4, p. 134, Time-life Books</ref> Partlılar, Avrupa [[Romanesk mimari]]sini andıran ve muhtemelen bu mimariyi etkilemiş olduğu [[Tizpon]]'da örnekleri görülen Part stili mimari tasarımların yaratıcılarıydılar.<ref>''Persians: Masters of Empire'', 1995, ISBN 0-8094-9104-4, p. 138, Time-life Books</ref><ref>''"Even the architecture of the Christian church, with its hallowed chancel seems inspired by the designs of [[Mithra|Mithraic]]ic temples"''. [[Abbas Milani]]. ''Lost Wisdom''. 2004. Mage Publishers, p. 13. ISBN 0-934211-90-6</ref> Sâsânîlerin yönetiminde İran [[Çin]] ile ilişkilerini geliştirdi, Sâsânî [[sanat]]ı, [[müzik|müziği]] ve [[mimarlık|mimarisi]] büyük atılım gerçekleştirdi ve [[Nizip Okulu]] ve [[Gundeşapur Akademisi]] gibi dünya çapında tanınan bilim ve araştırma merkezleri oluşturuldu.
 
Bu dönemde batıda Hristiyanlığın, doğuda Budizm ve Manicilik gibi dinlerin yayılması sonucunda [[Zerdüştlük]] İran birliğinin sağlamlaştırılması için ulusal bir devlet dini olarak örgütlendi. Ayrıca yine bu dönemde yazılı kültüre geçilmiştir. Kutsal metinlerin derlenmesinden oluşan enderzler, Zerdüştlüğün kutsal kitabı olan [[Avesta]], dini ya da din dışı gelenekler ve İran'ın ulusal destanı sayılan Şehname bu dönemde kaleme alınmıştır. MS 630'larda başlayan Müslüman Arap akınları Sâsânî egemenliğine 651 yılında son vermiş ve İslâmiyet'i İran'da yaymıştır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İran" sayfasından alınmıştır