Patates: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
19. satır:
}}
 
'''Patates''' (''Solanum tuberosum''), [[patlıcangiller]] (Solanaceae) familyasından yumruları yenen otsu [[bitki]] [[tür]]üdür. Patates sözcüğü Amerika yerlilerinin dilinden İspanyolca aracılığıyle çeşitli Avrupa dillerine geçmiş, Türkçeye İtalyanca ve Yunancadan girmiştir.<ref>Kubbealtı Lugati/ref> Patatesin Türkçe eş anlamlısı '''çisil''' sözcüğüdür.<ref>[http://pauctle.com/entr/soz/potato/ PAÜ İngilizce Sözlük]</ref><ref>Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü</ref><ref>Bulmaca Sözlüğü</ref> Halk dilinde patates anlamında '''apotı''', '''baduka''', '''banadora''', '''domatça''', '''Frenk elması''', '''girtüp''', '''gösdül''', '''gucur''', '''gumpir''', '''gordoş''', '''gortul''', '''gosdil''', '''gömpül''', '''hartap''', '''hartına''', '''hompur''', '''hormuz''', '''höngül''', '''hözmür''', '''humpur''', '''hüzmün''', '''kaltur''', '''kampir''', '''kardeh''', '''kardu''', '''karnup''', '''karto''', '''kartof''', '''kartol''', '''karton''', '''kartopu''', '''kastil''', '''katut''', '''kozmur''', '''kumbur''', '''kumpil''', '''kumpir''', '''kübül''', '''longur''', '''marsili''', '''mırgıl''', '''pahe''', '''pata''', '''patalak''', '''patata''', '''patele''', '''patike''', '''pitana''', '''pünpürün''', '''tenbilik''', '''tomatça''', '''ülübe''', '''yerelma''', '''yerelması''', '''yeryumurtası''' gibi sözcükler tespit edilmiştir.<ref>TDK Derleme Sözlüğü</ref><ref>Ingeborg Hauenschild (1989), Türksprachige Volksnamen für Kräuter und Stauden: mit den deutschen, englischen und russischen Bezeichnungen, s. 152</ref> Kıbrıs ağzında patatese '''badadez''' denilmektedir.<ref>Orhan Kabataş (2007), Kıbrıs Türkçesinin Etimolojik Sözlüğü, s. 40</ref> Boyu 70–80&nbsp;cm’ye varan, beyazımsı-pembemsi [[çiçek]]ler açan, yumruları hariç zehirli köklü bir bitkidir. Patatesi diğer [[sebze]]lerden ayıran en büyük özelliği tohum ile üreme yerine [[Vejetatif üreme]] yapmasıdır. Yani patates ile geri dönüşüm kullanılarak elde edilmesidir. Örneğin: bir patates parçasını toprağın altına koyduğunuzda bu önce kendiliğinden patates bitkisi olur sonra patatesler toprağın altında çoğalırlar.
 
Bitkinin [[toprak]] altında kalan yumruları “patates” olarak bilinir. Bu yumrular [[nişasta]] bakımından zengin olduğundan önemli bir besin maddesidir. Patateste nişastadan başka belli bir oranda protein de bulunur; nişasta %20, protein %2'dir. Besin değeri 90 kaloridir. Bitkinin toprak üst kısımlarında zehirli [[alkaloid]]ler bulunmasına karşılık yumruları zehirli değildir. Ancak çimlenmiş patateslerde de bu alkoloitler teşekkül ettiğinden zehirlenmelere sebebiyet vermektedir. Patates yumrularında bulunan nişasta taneleri yumurta veya [[armut]] şeklinde olup, 70-100 mikron büyüklüğünde tanelerden ibarettir. Patates dış kabuk rengine göre sarı ile kırmızı, etine göre beyaz ve sarı olarak ayrılır. Patates [[tohum]]una ''milva'' denir. Özellikle Nevşehir [[Niğde (il)|Niğde]] illerinde yetiştiriciliği yapılır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Patates" sayfasından alınmıştır