Pargalı İbrahim Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
31. satır:
Doğumunun kesin tarihi bilinmemekle birlikte, İbrahim'in kendisinin 1494'te Süleyman'la aynı hafta doğduğunu söylediğini belirten rivayetler mevcuttur.{{sfn|Danişmend|1971|p=97|name=Danişmend}}{{efn|1532'de elçi Jerome de Zara'ya, Süleyman'la aynı hafta doğduğunu söylemiştir.{{sfn|Jenkins|1911|p=18|name=Jenkins}}}} Rivayetlere göre günümüzde [[Yunanistan]]'da kalan [[Parga]] yakınlarındaki bir köyde doğmuştur.{{sfn|Danişmend|1971|p=97|name=Danişmend}} Ayrıca Venedik diplomatlarının raporlarında da, İbrahim'in sık sık Parga'da doğduğunu söylediği beyan edilmiştir.{{efn|Pietro Zen'in Pregadi Konseyi'nde 4 Kasım 1524 tarihinde okunan raporu, Marino Sannuto tarafından nakledilmiştir.{{sfn|Afyoncu|2012|p=78|name=Afyoncu}}}} Ailesi hakkında çok az bilgi olmasına karşın, babasının bir denizci veya balıkçı olduğu düşünülmektedir.{{Sfn|Afyoncu|2018|p=35|name=Afyoncu}}{{sfn|Turan|2009|pp=6}}{{sfn|Hammer|2014|p=551|name=Hammer}}{{sfn|Jenkins|1911|p=18|name=Jenkins}}{{sfn|Jenkins|2015|p=9|name=Jenkins}}{{sfn|LaMartineHammer|2011|p=25|name=LaMartineHammer}}{{sfn|Danişmend|1971|p=97|name=Danişmend}} [[II. Bayezid]] devrinde korsanlarca ya da askeri bir baskında esir edildiği tahmin edilmektedir.{{sfn|Jenkins|1911|p=18|name=Jenkins}}{{sfn|Jenkins|2015|p=9|name=Jenkins}}{{Sfn|Finkel|2017|p=110|name=Finkel}}{{sfn|Afyoncu|2012|p=42|name=Afyoncu}}{{sfn|Jorga|2017|p=321|name=Jorga}}{{sfn|Emecen|2000|p=333|name=Emecen}}{{sfn|Danişmend|1971|p=97|name=Danişmend}} Daha sonra Osmanlı'nın veliaht şehzadelerinin görev yaptığı [[Manisa]]'ya (Saruhan) götürülmüştür. İbrahim'in Manisa sarayına nasıl geldiğinin farklı rivayetleri vardır.
Bir rivayete göre [[II. Bayezid]] devrinde [[Bosna Eyaleti|Bosna]] valisi [[İskender Paşa (Bosna beylerbeyi)|İskender Paşa]] tarafından, bir akın esnasında ele geçirilen İbrahim,
İbrahim Paşa, kökenini ve ailesini hiçbir zaman unutmamıştır.{{sfn|Jenkins|1911|p=19|name=Jenkins}} 1527'de babası onu ziyaret etmek için Kostantîniyye'ye gelmiş ve daha sonra annesi ve iki erkek kardeşi sarayda kalmıştır.{{sfn|Jenkins|1911|p=19|name=Jenkins}}{{sfn|Jenkins|2015|p=10|name=Jenkins}}{{sfn|Afyoncu|2012|p=53|name=Afyoncu}} Babası İslâm'ı kabul ederek Yunus adını almış{{sfn|Jenkins|1911|p=105|name=Jenkins}}{{sfn|Turan|2009|pp=6}}{{sfn|Emecen|2000|p=335|name=Emecen}} ve İbrahim ona bir sancak veya valilik vermiştir.{{sfn|Jenkins|1911|p=19|name=Jenkins}}{{sfn|Jorga|2017|p=321|name=Jorga}}{{sfn|Turan|2009|pp=6}} Bu sayede babası 2.000 altınlık bir yıllık gelir elde etmiştir.{{sfn|Afyoncu|2012|p=53|name=Afyoncu}} Devşirilmeden önce Hristiyan olan İbrahim, İslam'ı benimsemiştir. O dönemde bir Hristiyan'ın Osmanlı İmparatorluğu'nda bu şekilde bir kariyer yapması olanaksızdı.{{sfn|Jenkins|1911|p=19|name=Jenkins}}{{sfn|Jenkins|2015|p=10|name=Jenkins}}
137. satır:
Bitlis sancağı Ulama Paşa'ya verildikten sonra, Bitlis'i almak için orayı kuşatmış olsa da, Şeref Han'ın İran kuvvetleriyle gelmesi üzerine çekilmiştir.{{sfn|Hammer|2014|p=607|name=Hammer}} Bu olayın ardından, İbrahim Paşa Eylül 1533'te bu sefer için [[Serdar (Osmanlı rütbesi)|Serdar]] olarak atanmıştır.{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=349|name=Uzunçarşılı}}{{sfn|Hammer|2014|p=608|name=Hammer}} Ulama Paşa ise Şeref Han ile yaptığı muharebeyi kazanmış ve öncü birlik olarak hareket eden ve Konya'ya yaklaşan İbrahim Paşa'ya Şeref Han'ın başını göndermiştir.{{sfn|Uzunçarşılı|1998|pp=349-350|name=Uzunçarşılı}}{{sfn|Danişmend|1971|p=159|name=Danişmend}}{{sfn|Celâlzâde|2011|p=196-197|name=Celâlzâde}}{{sfn|Jenkins|2015|p=100|name=Jenkins}}{{sfn|Hammer|2014|p=608|name=Hammer}} İbrahim Paşa kışlamak üzere ordusuyla Haleb'e yerleştikten sonra yaklaşık üç buçuk ay boyunca askeri hazırlıklar ve siyasi girişimlerle uğraşmıştır.{{sfn|Danişmend|1971|p=163|name=Danişmend}} İlk olarak [[I. Selim]]'in ölümünden sonra İran'a tabi olan Türk ve Kürt beylerini bir takım vaatler ve tehditlerle kontrolü altına almıştır.{{sfn|Danişmend|1971|p=163|name=Danişmend}}{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=350|name=Uzunçarşılı}} Böylece Adilceviz, Erçiş ve Ahlat kaleleri ele geçirilmiştir.{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=350|name=Uzunçarşılı}}{{sfn|Hammer|2014|p=608|name=Hammer}}{{sfn|Danişmend|1971|p=163|name=Danişmend}} Kış mevsiminin bitmesiyle Halep'ten Diyarbekir'e hareket eden İbrahim Paşa, burada ordusunu takviye edip hazırlıklarını tamamladıktan sonra Musul üzerinden Bağdat'a gitmek niyetindeydi.{{sfn|Danişmend|1971|p=163|name=Danişmend}}{{sfn|Celâlzâde|2011|p=198|name=Celâlzâde}}{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=350|name=Uzunçarşılı}}{{sfn|Hammer|2014|p=608|name=Hammer}} Ancak bir takım sebeplerden dolayı İbrahim Paşa sefer güzergahını İran'ın başkenti Tebriz olarak belirlemiştir.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}}
İbrahim Paşa ile Baş Defterdar İskender Çelebi arasında rekabet ve husumet mevcuttu.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}} Rivayete göre İskender Çelebi o dönemki devlet adamlarının en zengini ve ihtişamlısıydı. İbrahim Paşa'nın 400 kadar kölesi mevcutken, Baş Defterdar İskender Çelebi'nin 6.000'den fazla kölesinin olduğu iddia edilmiştir. Ayrıca 1.200 atlıdan oluşan bir maiyyet alayına da sahip olduğu rivayetleri mevcuttur.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}}{{efn|İskender Çelebi'nin emrinde ve hizmetinde çok sayıda adam bulundurması yalnızca gösteriş amacıyla değildi. İleride çeşitli devlet işlerini liyakatle yerine getirebilecek kapasiteli insanlar yetiştirmek amacındaydı. Daha sonra onun kölelerinden yedisi vezir ve vezir-i azamlık makamlarına getirilmiştir. [[Sokollu Mehmed Paşa]] bunun bir örneğidir.{{sfn|Hammer|2014|p=613|name=Hammer}}}} İkili arasındaki ilk uyuşmazlık Irakeyn Seferi'nin hazırlıkları esnasında, İbrahim Paşa'nın İskender Çelebi'nin maiyyet alayından 110 kişi istemesi ve İskender Çelebi'nin ise 30 kişi vermesiyle başlamıştır.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}}{{sfn|Hammer|2014|p=608|name=Hammer}} Ayrıca padişah çok güvendiği ve sevdiği İskender Çelebi'yi bu seferde Serasker Kethüdâlığı'na atamış ve rivayete göre İbrahim Paşa'yı İskender Çelebi'nin sözünü dinlemesi için uyarmıştır.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}} Bunların yanında Şam Vilayeti'nin Defterdarı Nakkaş Ali'de, İskender Çelebi'yi gözden düşürerek onun makamına yükselmek amacındaydı.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}}{{sfn|Hammer|2014|pp=608-609|name=Hammer}}{{sfn|Celâlzâde|2011|p=199|name=Celâlzâde}}{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=353|name=Uzunçarşılı}} Hazine develerinin yola çıkarıldığı esnada, hazineden sorumlu askerlerin yağmalama girişiminde bulundukları iddia edilmiş ve İskender Çelebi'nin maiyyetindeki 30 asker idam edilmiştir.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}}{{sfn|Solakzade|1989|p=186|name=Solakzade}}{{sfn|Hammer|2014|p=609|name=Hammer}} Bu gelişmelerden sonra ise İskender Çelebi'de İbrahim Paşa'yı zor duruma düşürmek için çalışmıştır. Bitlis Beylerbeyliği'ne atandıktan sonra çeşitli siyasi sebeplerden ötürü İbrahim Paşa tarafından başka bir göreve atanan Ulama Paşa'da İskender Çelebi'nin tarafını tutmuştur.{{sfn|Danişmend|1971|p=164|name=Danişmend}} İskender Çelebi İranlılardan kaçıp gelen bir takım kişileri, İbrahim Paşa'ya göndererek Tebriz'e gitmeye ikna etmeleri için satın almıştır.{{sfn|Celâlzâde|2011|p=199|name=Celâlzâde}}{{sfn|Hammer|2014|p=609|name=Hammer}} İskender Çelebi sadrazamı Tebriz'e yönlendirerek, ordunun
İbrahim Paşa'yı öncü olarak yollayan Süleyman ise kış mevsimini Kostantîniyye'de geçirdikten sonra ilkbaharda sefer için hareket etmek niyetindeydi.{{sfn|Gökbilgin|2019|p=54|name=Gökbilgin}} Ancak İbrahim Paşa'nın [[Defterdar İskender Çelebi]] ile arası açılmış ve ikilik baş göstermiştir.{{sfn|Gökbilgin|2019|p=54|name=Gökbilgin}} Ayrıca civardaki halk tarafından padişahın hâlen Kostantîniyye'de olduğu bilindiği için "''İbrahim Paşa Şah ile nasıl savaşabilir. Şaha Şah gerektir''" diye bir takım söylentiler çıkmıştır.{{sfn|Gökbilgin|2019|p=54|name=Gökbilgin}}{{sfn|Celâlzâde|2011|p=200|name=Celâlzâde}} Bu durum İbrahim Paşa'yı çok düşündürmüş ve Kostantîniyye'ye peşpeşe ulaklar yollayarak, ordunun başında padişahın bulunmamasından dolayı askerlerin hoşnut olmadığını haber vermiştir.{{sfn|Gökbilgin|2019|p=55|name=Gökbilgin}} Durumu haber alan Süleyman ise Haziran 1534 tarihinde hareket etmiştir.{{sfn|Gökbilgin|2019|p=54|name=Gökbilgin}}{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=351|name=Uzunçarşılı}} İsmail Hamdi Danişmend ise padişahın bu söylentilerden çok daha önce yola çıktığını ve İbrahim Paşa'nın Azerbaycan'a girdikten sonra Horasan'dan büyük bir orduyla yola çıkan Tahmâsb'ın yaklaşmakta olduğu haberleri üzerine telaşlanarak padişaha haber verdiğini belirtmiştir.{{sfn|Danişmend|1971|p=165|name=Danişmend}}
143. satır:
Sadabâd ovası yakınındaki Sehend Dağı'na ordugahı kuran İbrahim Paşa{{sfn|Celâlzâde|2011|p=201|name=Celâlzâde}}{{sfn|Hammer|2014|p=609|name=Hammer}}, buraya gelen Tebriz şehrinin temsilcilerinin itaatlerini bildirmesiyle birlikte orduyla birlikte 13 Temmuz 1534 tarihinde şehre girmiştir.{{sfn|Danişmend|1971|p=166|name=Danişmend}} Şehre girdikten sonra ilk olarak bir kadı ve çeşitli memurlar tayin etmiştir.{{sfn|Danişmend|1971|p=166|name=Danişmend}} Padişah ise Eylül 1534'te Ucan civarında İbrahim Paşa tarafından karşılanmıştır.{{sfn|Uzunçarşılı|1998|p=351|name=Uzunçarşılı}}{{sfn|Jenkins|2015|p=101|name=Jenkins}}{{sfn|Hammer|2014|p=610|name=Hammer}} Birkaç gün sonra ise padişah bir divan ile İbrahim Paşa'nın da aralarında bulunduğu birkaç kişiye teşrif hilâti giydirmiştir.{{sfn|Hammer|2014|p=610|name=Hammer}} İbrahim Paşa seferin başladığı 1533 yılı baharından padişahın geldiği tarihe kadar geçen yaklaşık 1 yıllık sefer süresince, askeri ve siyasi idareyi elinde tutmuş ve bütün kararları kendisi almıştır.{{sfn|Belleten|Nisan 1957|p=449|name=Belleten}}
Süleyman'ın geldiği tarihte sefer mevsiminin geçmiş olmasına rağmen Bağdat'a hareket edilmiştir. Ancak
Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en uzun ve büyük askeri harekatı olan{{sfn|Emecen|1999|p=117|name=Emecen}} Irakeyn seferi 2 yıldan fazla sürmüş{{sfn|Belleten|Nisan 1957|p=449|name=Belleten}} ve bu sefer İbrahim Paşa'nın askeri kariyerindeki son seferi olmuştur.{{sfn|Jenkins|2015|p=101|name=Jenkins}}
| |||