Beyazıt Meydanı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Ahmetlii (mesaj | katkılar)
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
k düzeltme AWB ile
1. satır:
{{Diğer anlamı|Beyazıt}}'''Beyazıt Meydanı,''' [[İstanbul|İstanbul’da]] [[Tarihî yarımada|tarihi yarımadada]] merkezi bir konuma sahip meydandır. Konumu [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] döneminde şehrin en önemli meydanlarından olan [[Teodosus Forumu|Theodosius Forumu’yla]] büyük ölçüde örtüşmektedir.  
 
== Osmanlı Döneminde Meydan ve İşlevi ==
[[Dosya:İstanbul Üniversitesi.JPG|thumb|sağ|281x281px|Beyazıt Meydanı ve [[İstanbul Üniversitesi]]]]Eskiden [[Teodosus Forumu|Theodosius Forumu’nun]] bulunduğu arazinin kuzey kısmına [[İstanbul'un Fethi|İstanbul’un fethinden]] hemen sonra ilk olarak bir saray inşa edildi. İnşası 1458’de tamamlanan<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.3|erişimtarihi=|yazarlar=Tülay Artan|tarih=1994|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=}}</ref> bu ilk saray, daha sonraları [[Topkapı Sarayı|Topkapı Sarayı’nın]] yapımıyla [[Eski Saray]] olarak bilinmeye başladı.
 
1506-12 yılları arasında [[II. Bayezid]] döneminde sultanın adını taşıyan [[külliye]] [[Eski Saray|Eski sarayın]] güneyinde kalan alana inşa edildi. [[Külliye|Külliyenin]]nin kurulduğu tarihten sonra, [[Eski Saray|Eski Saray'ın]] duvarları ile kuzey sınırı çizilen ve külliyenin binaları arasında kalan bölgeye Beyazıt Meydanı denmiştir.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Osmanlı İstanbul'unda Bayezid Meydanı ve Tarihi Çevresi|erişimtarihi=|yazarlar=Turgut Akbaş|tarih=2011|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=}}</ref> 1585 yılında İstanbul [[Kadı|Kadısına]]sına verilen bir emirde [[Sultanahmet Meydanı|Atmeydanı'nın]] yılda bir kez ve Beyazıt Meydanı'nın ise ayda iki kez süpürtülmesi gerektiği görülmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı (1553 – 1591)|erişimtarihi=|yazarlar=Ahmet Refik Altınay|tarih=1935|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Maârif Vekaleti Milli Talim ve Terbiye Dairesi Yayını|isbn=}}</ref> Bu da Beyazıt Meydanı’nın günlük kent hayatında ne kadar sık ziyaret edilen bir yer olduğuna işaret eder.
 
Padişahların kızlarının evlilikleri ve şehzadelerin sünnet düğünleri [[Eski Saray|Eski Saray’da]] yapılırdı. Bu törenler için geleneksel olarak yaptırılan ''nahıllar'' (süslenen yapma ağaçlar) Beyazıt Meydanı’nda halkın beğenisine sunulurdu.<ref name=":0" />
13. satır:
 
== Beyazıt Külliyesi ==
Beyazıt Külliyesi; banisi olan Sultan [[II. Bayezid|II. Bayezid’in]] hükümdarlığı sırasında tamamlanan [[cami]], [[imaret]] ve [[Medrese|medresedenmedrese]]den ve sultanın ölümünden sonra külliyeye eklenen [[Hamam|hamamdanhamam]]dan oluşur. [[Bayezid Camii|Beyazıt Camisi]], orijinal [[Fatih Camii|Fatih Camisi’nin]] [[deprem]] sonucu yıkılması nedeniyle [[İstanbul|İstanbul’da]] korunan en eski [[Selatin camileri|selatin cami]] olma özelliğini taşımaktadır. Beyazıt Camisi’nin iki taraftan yarım [[Kubbe|kubbelerlekubbe]]lerle desteklenen merkezi [[Kubbe|kubbesikubbe]]si, [[Ayasofya|Ayasofya’nın]] planıyla benzerlik göstermektedir. Hem kentin ticari merkezi olan [[Kapalıçarşı|Kapalıçarşı’ya]] hem de yoğun nüfuslu bir mahalleye yakınlığı sebebiyle [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] dönemi boyunca en büyük [[Cemaat|cemaatecemaat]]e sahip camilerdendir. Külliyenin çifte [[Hamam|hamamıhamam]]ı oldukça büyüktür, hatta kubbesinin boyutu caminin kubbesine yakındır. Medresesi de [[Şeyhülislam|şeyhülislamınşeyhülislam]]ın burada ders veriyor olması sebebiyle en itibarlı olanlar arasındadır.<ref name=":0" />
 
== Geç Osmanlı Dönemi Düzenlemeleri ==
[[Dosya:Bouvard plan for Beyazıt Square.png|küçükresim|449x449pik|Bouvard'ın Beyazıt Meydanı için yaptığı tasarım]]
[[Eski Saray]] [[II. Mahmud|II. Mahmut]] dönemi sırasında [[Yeniçeri|Yeniçerilerin]]lerin kaldırılmasının ardından kurulan [[Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye|yeni orduya]] 1826 yılında tahsis edilmiştir. 1828’de buraya [[Beyazıt Kulesi|Beyazıt Yangın Kulesi]] inşa edilir. 1864– 1866 arasında bugünkü  İstanbul üniversitesi Rektörlüğü olan [[Harbiye Nezâreti|Harbiye Nezareti]] binası ve anıtsal kapısı mimar Bourgeois tarafından inşa edilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüsü’nde Bulunan Taş Eserler.|erişimtarihi=|tarih=2016|sayı=25|çalışma=|yayıncı=}}</ref>
 
1901 yılında, [[II. Abdülhamid|II. Abdülhamit]], İstanbul’un en göz önünde olan kent alanlarının Avrupalı şehirlerle yarışır hale gelebilmesi için [[Paris]] elçisi Salih Münir’i bir uzman bulmakla görevlendirir. Salih Münir bu iş için o dönemin en gözde mimarlarından, [[Paris Uluslararası Sergisi (1900)|1900 Paris Uluslararası Sergisi’nin]] mimarlık departmanının başkanlığını yapmış olan [[École des Beaux-Arts|Beaux-Arts]] eğitimli Joseph Antoine Bouvard’a teklifte bulunur. Bouvard, Paris’teki iş yoğunluğu sebebiyle İstanbul’u ziyaret edemeyecek durumda olmasına rağmen teklifi kabul eder. Bouvard’ın masrafları Fransız hükümeti tarafından karşılanır ve hazırladığı projeler resmi bir hediye olarak İstanbul’a sunulur.<ref name=":1">{{Kitap kaynağı|url=|başlık=The Remaking of Istanbul - Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century|erişimtarihi=|yazarlar=Zeynep Çelik|tarih=1993|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=University of California Press|isbn=}}</ref>
34. satır:
1950’lerde [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] yönetiminde İstanbul’da büyük çaplı altyapı projelerine girişildi.<ref name=":2" /> Tüm bu yol genişletme projelerine paralel olarak Beyazıt Meydanı’nın da yeniden düzenlenmesi gündeme gelir ve havuz yıkılır. Sürekli dolgu ve kazı çalışmaları tekrarlanan meydanın sonunda düzenlenebilmesi için [[Sedad Hakkı Eldem|Sedad Hakkı Eldem’e]] bir proje yaptırılır. Eldem’in projesi üniversitenin kotunun bir dizi merdiven ile [[Ordu Caddesi]] kotuna bağlanmasını planlıyor, yeni bir havuzun bu cadde yakınında inşasını öngörüyordu. Ayrıca [[Ordu Caddesi|Ordu Caddesi’nin]] öbür tarafında yapılacak bir binayla meydan bu tarafta da devam ettirilecekti, ancak bu yeni inşaat için Simkeşhane’nin doğu kanadının yıkılması gerekiyordu. Eldem’in projesi planlandığı gibi uygulamaya konmadı ve meydana bir yol kavşağı inşa edildi. 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen darbeden sonra da çalışmalar durdu.
[[Dosya:Beyazıt Square in 1959.png|küçükresim|1959'da Beyazıt Meydanı'nda yol kavşağı]]
Darbe sonrası yönetim meydanın adını Hürriyet Meydanı olarak değiştirir ve yeni bir düzenleme projesi için yapılan yarışmanın sonucunda [[Turgut Cansever]] projenin başına getirilir. [[Turgut Cansever|Turgut Cansever’in]] projesi meydanın yayalaştırılması amacıyla geliştirilmiştir. Cansever projesinde [[Bayezid Camii|Beyazıt Camisi’nin]] açısını esas alarak meydanda yeni bir doğrultu öngörmüştür. [[İstanbul Üniversitesi|İstanbul Üniversitesi’nin]] kapısının önüne inşa edilecek bir dizi merdiven ve rampayla hem kot farkının aşılmasını hem de üniversitenin camiye paralel olmayan duvarını bu merdiven yapısı ile meydanın kalanıyla aynı doğrultuya gelmesini sağlamıştır. Fakat [[Turgut Cansever|Turgut Cansever’in]] projesi de tam olarak uygulanmadı, meydan önce yayalaştırıldıysa da daha sonra otopark ve otobüs durağı haline geldi.<ref name=":2" /> Daha sonra Vedia Dökmeci ve Yaprak Karlıdağ tarafından tasarlanan iki katmanlı ve [[Osmanlı mimarisi|Osmanlı mimarisinden]]nden esinlenen işlemeli [[İstinat duvarı|istinat duvarlı]] proje bir yarışma kazandı. Ancak bu proje de uygulanmadı.
[[Dosya:Beyazıt Square design by Turgut Cansever.png|küçükresim|Turgut Cansever'in Beyazıt Meydanı tasarımı]]
== Toplumsal olaylar ==