|
'''ASMA (Asılı Manyetik Araç)''', ilk kez 1990'da [[Douglas Malewicki]] tarafından önerildikten sonra [[Unimodal]] tarafından arge çalışmaları yürütülen hızlı kişisel ulaşım sistemidir.<ref>{{Dergi kaynağı| url=http://web.archive.org/web/20010218143931/skytran.net/press/sciam04.htm| başlık=Maglev: A New Approach| dergi=Scientific American| tarih=Ocak 2000}}</ref> Unimodal, bu sistemle geliştirilme çalışmalarına başladığı ilk prototip modeline SkyTran adını verilmiştir. SkyTran'ın test edileceği manyetik zemin üstü demiryolu sisteminin tam ölçekli bir tasarımı [[General Atomics]] tarafından inşa edilmiştir.<ref name="LLNL">{{Web kaynağı | url = http://www.llnl.gov/str/October04/Post.html | başlık = Magentically Levitate Train Takes Flight | website = Lawrence Livermore National Laboratory | ad = Gabriele | soyadı = Rennie | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140310224150/https://www.llnl.gov/str/October04/Post.html | arşivtarihi = 10 Mart 2014 | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | ölüurl = yes evet}}</ref> ASMA'lar yerden yüksekte oluşturulmuş durağan bir manyetik demir ağda ilerlemektedir. Aracın 100 km'de 1.2 litre yakıt sarf etmesi ve saatte 160 km'ye kadar hızlanabilmesi planlanmaktadır.[1] UniModal, ASMA'ların gelişimi için güncel olarak [[NASA]] ile iş birliği içerisinde çalışmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/topics/nasalife/features/unimodal.html | erişimtarihi = 1 Kasım 2010 | başlık = NASA Partners to Revolutionize Personal Transportation | tarih = 2 Eylül 2, 2009 | website = NASA | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150301033609/http://www.nasa.gov/topics/nasalife/features/unimodal.html | arşivtarihi = 1 Mart 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref> Zemin üstü demiryolu sistemi, pilot uygulama olarak İsrail'in başkenti [[Tel Aviv]]'de inşa edilmeye başlanmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Israel Is Building a Futuristic Transit System of Magnetic Pods|url=http://www.wired.com/2014/06/israel-pod-transport/|erişimtarihi=8 Ocak 2015|tarih=26 Haziran 2014}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|soyadı1=RABINOVITCH|ad1=ARI|başlık=Futuristic elevated transport system to be built in Israel|url=http://www.reuters.com/article/2014/06/24/us-skytran-israel-idUSKBN0EZ1HE20140624|erişimtarihi=8 Ocak 2015|yayıncı=Reuters|tarih=24 Haziran 2014}}</ref> [[Fransa]], [[Almanya]], [[Hindistan]], [[Endonezya]], [[Pakistan]], [[Malezya]], [[Suudi Arabistan]], [[Slovenya]], [[İngiltere]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] bu sistemi yaşama geçirmeyi planlayan diğer ülkelerdir.<ref>{{Haber kaynağı| url=http://www.forbes.com/sites/trevorclawson/2014/10/23/sky-tran-targets-europe-but-can-it-beat-the-bureaucracy/| başlık=Sky Tran Targets Europe -- But Can It Beat The Bureaucracy| tarih=23 Ekim 23, 2014| ad=Trevor| soyadı=Clawson| website=Forbes}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://io9.com/this-futuristic-looking-mass-transit-system-is-really-h-950593364 | başlık = (untitled) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151125061627/http://io9.com/this-futuristic-looking-mass-transit-system-is-really-h-950593364 | arşivtarihi = 25 Kasım 2015 | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | ölüurl = yes evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://money.cnn.com/2015/10/23/smallbusiness/skytran-air-taxis/ | başlık = Sky taxis are about to become a reality | website = CNN Money | ad = Parija | soyadı = Kavilanz | tarih = 23 Ocak 23, 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160123195711/http://money.cnn.com/2015/10/23/smallbusiness/skytran-air-taxis/ | arşivtarihi = 23 Ocak 2016 | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | ölüurl = no hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.techinasia.com/network-levitating-pods-change-urban-india-travels/ | başlık = Can a network of levitating pods change how urban India travels? | tarih = 2 Eylül 2, 2015 | website = Tech In Asia | ad = Meghna | soyadı = Rao | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160123195713/https://www.techinasia.com/network-levitating-pods-change-urban-india-travels | arşivtarihi = 23 Ocak 2016 | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | ölüurl = no hayır}}</ref>
== Aracın çalışma düzeni ==
Bakım masraflarını en aza indirmek, yüksek hızdaki aksamın enerji verimliliğiyle açılıp kapanmasını sağlamak için sistemin ilk versiyonu için döner tekerleklerin yerine, sabit manyetik askılar önerilmiştir. Sabit manyetik ağ aracı havada asılı tutmak için harici hiçbir güç gerekmemektedir. Dış bir güç yerine, aracın üzerindeki tel bobinlerin hareketi sayesinde manyetik itme gücü sağlanmaktadır.<ref name="LLNL" /> ASMA'lar araçtaki veya güzergâhtaki doğrusal elektrik motoru ile yürütülecektir. Bu nedenle sistem çok az sayı da hareketli parçaya sahip olacaktır. Araç sadece kendi güzergâhı üzerinde hareket edecektir. Asma, park tekerlekleri, kapı; iç soğutucu ve klima ünitesine sahiptir. Bu yüzden, bu yüzden sistem kurucuları sistemi "katı hâl" olarak tanımlamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.aerowebspace.com/AIAA/archives/SkyTran.pdf | başlık = Solid state | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110929135752/http://www.aerowebspace.com/AIAA/archives/SkyTran.pdf | arşivtarihi = 29 Eylül 2011 | erişimtarihi = 16 Ocak 2016 | ölüurl = yes evet}}</ref>
==Tarih==
Malewicki, 1990'da ASMA fikrinin temellerini ortaya koymuştur. Bu fikrinin patentini almak için 1990'da Birleşik Devletler patent enstitüsüne başvurmuş ve 1992'de görüşülen dosya sonuçlanarak sistem için #5108052 kodlu patent tanımlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://patft.uspto.gov/netacgi/nph-Parser?Sect1=PTO1&Sect2=HITOFF&d=PALL&p=1&u=%2Fnetahtml%2FPTO%2Fsrchnum.htm&r=1&f=G&l=50&s1=D329028.PN.&OS=PN/D329028&RS=PN/D329028 | başlık = Monorail vehicle | tarih = 1 Eylül 1992 | ad = Wallace R. | soyadı = Burke | yayıncı = US Patent and Trademark Office | erişimtarihi = Haziran 21, Haziran 2015 | arşivengelli = evet}}</ref> Malewicki, araç için patent aldıktan sonra aracın işlerliğiyle ilgili birçok bilimsel-teknik yazı kaleme almıştır. 1991'de kaleme aldığı "İnsanların Durmaksızın Ulaşımda Kaldığı Minyatür Manyetik Asılı Araçlar" adlı yazıyı, Polonya'daki, Otomotiv Mühendisleri Topluluğunun Geleceğin Ulaşımı Konferansı'nda sundu.<ref>{{Dergi kaynağı| başlık=People Pods - Miniature Magnetic Levitation Vehicles for Personal Non-Stop Transportation| ad1=Douglas J.| soyadı1=Malewicki| yayıncı=AeroVisions, Inc., and Monitoring Automation Systems| konum=Irvine California, USA| ad2=Frank J.| soyadı2=Baker| tarih=Haziran 1991}}</ref> Bu yazı, ASMA'ların konseptini tanıtan kapsamlı bir açıklama özelliğini taşıyordu. Çalışmada ASMA'nın bugünkü sabit manyetik ağ sisteminin yerine döner tekerlek sistemi ve ray altında ilerleyen araç yerine aracın ray üstünde ilerlemesi durumları da tartışılıyordu.
Eylül 2009'da, [[NASA]], Malewicki'nin tasarladığı aracı üretme işlerinin yüklenen Unimodal ile ortak gelişim anlaşması imzadı. Unimodal, ürettiği ilk örnek ASMA'yı NASA'nın [[Kaliforniya]]'da bulunan [[Ames Research Center|Ames Araştırma Merkezi]]'ndeki kısa bir parkurda denedi. NASA, araç benzetim (simülasyon) yazılımı ve kontrol altyapısını Unimodal için kullanılabilir hâle getirdi. Aracın geliştirilmesi için NASA, US DOT girişimci destek fonlarından yararlandı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/topics/nasalife/features/unimodal.html | başlık = NASA Partners to Revolutionize Personal Transportation | tarih = 2 Eylül 2009 | soyadı = Marlaire | ad = Ruth | eser = Ames Research Center, Moffett Field, Calif. | erişimtarihi = Haziran 21, Haziran 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150301033609/http://www.nasa.gov/topics/nasalife/features/unimodal.html | arşivtarihi = 1 Mart 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref>
Haziran 2014'te, Unimodal ve [[Israel Aerospace Industries|İsrael Havacılık Enstitüsü]] (IAI), kendi tesislerinde 400-500 metre yükseltilmiş test güzergâhının inşası için sözleşme imzaladı. Bu anlaşma uyarınca, İsrail aracın test tasarımı başarılı olursa Tel Aviv'e bir ASMA sistemi kurmayı taahhüt etmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.haaretz.com/news/national/1.600947 | başlık = Israel's largest defense company to build world's first elevated transit network in Israel | tarih = Haziran 24, Haziran 2014 | soyadı = Rabinovitch | ad = Ari | eser = Haaretz | erişimtarihi = 19 Temmuz 19, 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141205185133/http://www.haaretz.com/news/national/1.600947 | arşivtarihi = 5 Aralık 2014 | ölüurl = no hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.timesofisrael.com/futuristic-skytrain-track-to-be-built-near-tel-aviv/ | başlık = Futuristic skytrain track to be built near Tel Aviv | tarih = Haziran 24, Haziran 2014 | soyadı = Winer | ad = Stuart | eser = The Times of Israel | erişimtarihi = Temmuz 19, Temmuz 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160123195711/http://www.timesofisrael.com/futuristic-skytrain-track-to-be-built-near-tel-aviv/ | arşivtarihi = 23 Ocak 2016 | ölüurl = no hayır}}</ref>
==Ayrıca bakınız==
|
