Müzik tarihi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Modern dönem [Erken 20. yüzyıl] (1900-1960): Bilgi ve görseller eklendi. |
|||
90. satır:
=== Klasik dönem (1750-1810-20) ===
[[Dosya:Wolfgang-amadeus-mozart 1.jpg|küçükresim|282x282pik|Wolfgang Amadeus Mozart, ca. 1773, Barbara Krafft tarafından bestecinin ölümünden sonra yapılan bir portresi (ca. 1819)]]▼
Klasik dönem müziği (1750-1820), ''homofonik'' doku ''(tek sesli)'' veya eşlik edilen bariz bir ezgi ile karakterize edilir . Bu yeni ezgiler neredeyse ses benzeri ve şarkı gibi söylenebilir olma eğilimindedir ve bestecilerin aslında müziğin odak noktası olarak şarkıcıların yerini almasını sağlamıştır. Bu yüzden çalgısal müzik, hızla dinleyicilerin favorisi olmuş ve büyük kompozisyon olarak opera ve diğer şarkı formlarının ''(oratorio gibi)'' yerini almıştır. Bununla birlikte, opera ortadan kalkmamış: Klasik dönemde, birkaç besteci kendi dillerinde halk için operalar üretmeye başlamıştır ''(önceki operalar genellikle İtalyanca idi)''. Bu dönemde gelişmiş olan burjuvazi, artık kendi sanat anlayışını da beraberinde getirmiş, aydınlanma düşünürlerinin de etkisiyle, müzik ve diğer tüm sanat dallarında daha açık, şeffaf, biçimsel olarak daha belirgin, akılcı ve anlaşılır bir dil arayışı ve beklentisi söz konusu olmuştur.
▲[[Dosya:Wolfgang-amadeus-mozart 1.jpg|küçükresim|282x282pik|Wolfgang Amadeus Mozart, ca. 1773, Barbara Krafft tarafından bestecinin ölümünden sonra yapılan bir portresi (ca. 1819)]]
Daha güçlü, daha net melodiler lehine sesin kademeli olarak yer değiştirmesi ile birlikte kontrpuan genellikle bir eserin sonunda veya tek bir bölümünde dekoratif bir süsleme gibi kullanılmıştır. Bunun yerine, arpejler ve piyano müziği gibi basit motifler, kafa karıştırıcı bir ek ses yaratmadan parçanın bölümünü canlandırmak için '<nowiki/>''Alberti bas''' tarzı ''(tipik olarak sol elde tekrarlanan arpej biçiminde eşlik etme tarzı)'' sıklıkla kullanılmıştır. Popüler çalgı müziğinde iyi tanımlanmış birkaç biçim hakim oldu: sonat , senfoni ve konçerto, ancak bunların hiçbiri şu anda müzik teorisinde olduğu gibi özel olarak tanımlanmadı veya öğretilmedi. Her üçü de hem bütün bir çalışmanın genelinde yer alan biçimi belirlemiş, hem de tek bir bölümün yapısı olan sonat formundan türemiştir . Sonat formu Klasik çağ boyunca olgunlaşmış ve 19. yüzyıl boyunca çalgı müziğinin ana kaynağı haline gelmiştir.
Satır 97 ⟶ 98:
Klasik dönem aynı zamanda toplumsal yaşantının ve hiyerarşinin daha önce olmadığı kadar sert bir şekilde alt üst olduğu, aydınlanma düşüncesinin özellikle Fransa'da toplumsallaştığı ve sonuçta aristokrasiye karşı burjuva sınıfının siyasi iktidarı ele geçirdiği bir yüzyıl sonu ile 19. yy'ın kapıları sonuna kadar aralanmıştır. [[Fransız Devrimi]] öncesinde ''Sturm und Drang (fırtına ve gerilim)'' akımı ön-romantik geçiş sürecidir, devrimin diğer ülkelere de sıçraması ve Avrupa'nın her yerine yayılmaya başlayan halk hareketlerinin neden olduğu toplumsal düzendeki alt üst oluşlar, besteciler ve müzisyenlerin de içinde olduğu bir dizi sosyal değişim-dönüşümleri de beraberinde getirmiştir. [[Ludwig van Beethoven]] ve [[Franz Schubert]] gibi besteciler düşünsel olarak her ne kadar klasik dönem bestecileri olsalar da, önceden biçimi belirgin olan türlerin işlevlerinin genişletmeleri ve yeni dünya düzeninin yarattığı birey ve toplum tartışmalarının ve siyasi gerilimlerin ortasında Romantik dönemi hazırlayan geçiş dönemi bestecileri olarak da kabul edilmektedirler.
[[Dosya:Josef Danhauser Liszt am Flügel 1840 01.jpg|küçükresim|250x250pik|Josef Danhauser - Liszt Piyano Başında, Rossini, Paganini, Brlioz, George Sand ve Victor Hugo ile beraber, 1840.]]▼
=== Romantik dönem (ca. 1810-1900) ===
▲[[Dosya:Josef Danhauser Liszt am Flügel 1840 01.jpg|küçükresim|250x250pik|Josef Danhauser - Liszt Piyano Başında, Rossini, Paganini, Brlioz, George Sand ve Victor Hugo ile beraber, 1840.]]
Romantik dönemde müzik, edebiyat, sanat ve felsefeyi kapsayacak şekilde genişleyerek daha etkileyici ve duygusal hale geldi. Besteciler dinleyicinin eserlerin içerikleriyle daha iyi bağ kurabilmeleri kaygısı ile programlı müzikler yazdılar ''([[senfonik şiir]]).'' Orkestra bu dönemde hiç olmadığı kadar genişlemiş, ortalama bir romantik senfoniyi seslendirebilmek için 60-70 arası çalıcıya ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. Bir yandan piyano ve keman müziğinin hakimiyeti göze çarpar. Virtüözler ve virtüoz-besteciler birer yıldız olarak tüm Avrupa'da tanınan ve aranan sanatçılar olmuşlardır. [[Niccolò Paganini]], Frederic Chopin, Franz Liszt, [[Henryk Wieniawski]] gibi virtüözler hem eserleriyle hem çalgılarındaki ustalıklarıyla dönemin en klasik solo çalgı eserlerini yaratmışlardır. Romantik dönem olarak adlandırılan 19. yy. müziği, erken, orta ve geç romantik dönem olarak üç ayrı süreç içinde gelişmiştir. Bu üç süreç içinde yaşamış besteciler aşağıdaki gibi gruplanmaktadır;[[Dosya:Johannes Brahms portrait.jpg|küçükresim|
* 1820-1850 yılları arası eser üretmiş olan erken romantik dönem bestecileri arasında en önemlileri; piyano müziği ve senfonileriyle [[Robert Schumann]], piyano müziğinin ölümsüz ustası olarak [[Frédéric Chopin|Frederic Chopin]], keman konçertosu ve senfonik eserleriyle [[Felix Mendelssohn Bartholdy|Felix Mendelssohn-Bartholdy]], operalarıyla [[Vincenzo Bellini]] ve [[Giuseppe Donizetti]], son olarak ''Fantastik Senfoni''<nowiki/>'si ve diğer önemli opera ve senfonik eserleriyle [[Hector Berlioz]] sayılabilir.
* 1850-1890 yılları arasında eserler üretmiş besteciler arasında; operalarıyla [[Richard Wagner]], piyano eserleri ve senfonik şiirleriyle [[Franz Liszt]], valsleriyle [[Johann Strauss II]], operalarıyla [[Giuseppe Verdi]], oda müzikleri, koral ve önemli senfonik eserleriyle [[Johannes Brahms]] ve [[Pyotr İlyiç Çaykovski]] bulunmaktadır.
* 1870 ve 1910 arasında,
▲* 1870 ve 1910 arasında, piyano konçertosu ile [[Edvard Grieg]], senfonileri, operaları ve konçertoları ile [[Antonín Dvořák|Antonin Dvořák]], devasa senfonileri ile [[Gustav Mahler]], operaları, senfonik şiir ve türevi büyük orkestra eserleriyle [[Richard Strauss]], İtalyan operasının en büyük isimlerinden biri olan [[Giacomo Puccini]] ve soğuk kuzey Avrupa'nın sıcak bestecisi olarak bilinen [[Jean Sibelius]] gibi üçüncü bir besteci dalgası, daha romantik ve genellikle daha uzun müzik eserleri yaratmak için önceki dönem romantik bestecilerin geleneğini devam ettirdiler.
Ayrıca, [[Bedřich Smetana]], Dvorák, [[Nikolay Rimski-Korsakov|Nikolay Rimsky-Korsakov]], Mily Balakirev, [[Aleksandr Borodin|Alexander Borodin]], [[Edward Elgar]], Sibelius ve Grieg gibi figürlerle örneklendiği gibi, 19. yüzyılın sonlarında müziğin önemli bir işareti ''ulusalcılık'' tutkusudur. Dönemin diğer önemli figürleri arasında [[Camille Saint-Saëns]], [[Gabriel Fauré]], [[Sergey Rahmaninov|Sergey Rachmaninov]], [[César Franck]] ve [[Claude Debussy]] gibi çok meşhur eserler yaratmış olan besteciler sayılabilir.
Satır 121 ⟶ 120:
Önemli kültürel eğilimler genellikle bu dönemin müziğini romantik, modernist, neoklasik, postmodernist veya başka bir şekilde çeşitlendirmiştir. Igor Stravinsky ve Sergey Prokofiev '', Bahar Ayini'' ve ''Chout'' gibi eserlerde araştırıldığı gibi erken kariyerlerinde [[İlkelcilik|ilkelciliğe]] özellikle ilgi duymuşlardır.
[[Sovyetler Birliği]]'nde özellikle [[Dmitri Şostakoviç]], [[Komünizm|komüni]]<nowiki/>st ideallerin sosyal etkilerini yansıtmış ve eserlerinde ''(özellikle re minör 5. senfoni)'' [[sosyalist gerçekçilik]] alanında çok önemli eserler üretmiştir. Sovyetler Birliği'nde yetişmiş olan diğer önemli besteciler besteciler arasında, [[Aram Haçaturyan]], Dmitri Kabalevski, Nikolay Myaskovski, Tikhon Khrennikov, Georgy Sviridov sayılabilir.
=== Post-modern dönem [Savaş sonrası 20. yüzyıl] (1960- 2000) ===
| |||