Vikipedi

Kariye Camii: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.305 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Hkubras (mesaj | katkılar)
56 değişiklik
mozaik ve fresk ayrımını belirginkeştirecek fresk başlığı eklenmesi, mozailk ve fresklerin bulundukalrı konuma göre türkçe isimleriyle listelenmesi
25. satır:
 
== Mozaikler ==
Kariye mozaik ve freskleri Bizans resim sanatının son dönemine ait (14. yy.) en güzel örneklerdir. Önceki dönemin yeknesak fonu burada görülmez. Derinlik fikri, figürlerin hareket ve plastik değerlerinin verilişi, figürlerdeki uzama bu üslubun özellikleridir. İtalyan [[Rönesans|Rönesansına]]ına paralel ilerleyen [[Bizans sanatı|Bizans sanatındaki]]ndaki yeni uyanışın önemli örnekleridir.
 
Dış [[narteksNarteks|nartekste]]te İsa'nın hayatı, iç [[narteksNarteks|nartekste]]te ise [[Meryem]]'in hayatı ile ilgili sahneler yer alır. Bu sahneler, Meryem'in ve İsa'nın hayatındaki olaylara göre kronolojik bir sıra takip ederler. Kronolojik sıraya göre iç [[narteksNarteks|nartekste]]te mevcut ilk mozaik, çocuğu olmayan üzgün Joachim'in (Meryem'in babası) dağdaki halini betimler, son mozaik ise Yusuf ve Meryem'in ayrılışını betimler. Kronolojik sıraya göre, dış [[narteksNarteks|narteksteki]]teki ilk mozaik ise Yusuf'un düşünü betimleyen mozaiktir.
 
Dış [[narteksNarteks|narteksten]]ten iç [[narteksNarteks|nartekse]]e geçilen kapının üzerinde bir “Pantokrator İsa” vardır. (Bu betim birçok ortodoks kilisesinde kullanılan İsa’nın yüceliğini ifade eden, kalıp pozlardan biridir. Sakallı olarak tasvir edilen İsa, sağ eli ile takdis işareti yaparken, sol elinde Yeni Ahit’i tutmaktadır.)
 
Sol tarafta İsa'nın doğumu, vali Quirinus'un önünde nüfus sayımı, meleğin Yusuf'a görünüp Meryem'i alıp gitmesini öğütlemesi, ekmeğin çoğaltılması, suyun şaraba dönüştürülmesi; sağ tarafta ise haberci kralların İsa'nın doğumunu haber vermesi, felçlilerin iyileştirilmesi ve çocukların katli gibi sahneler vardır. İç mekandaki mozaikler “Bakire Meryem”in hayatından kesitler sunar ve İsa'nın mucizelerini gösterir.
35. satır:
Gerek duvarlarda, gerekse tavandaki mozaik betimlemeler günümüze çok az hasarla ulaşmıştır. Mozaiklerin yanı sıra renkli ve desenli mermer süslemeler de vardır.
 
İç [[narteksNarteks|nartekse]]e geçildiğinde en güzel ve en eski mozaik “deisis”tir“[[Deisis (Kariye Müzesi)|deisis]]”tir. Bu mozaikte İsa'nın sağ ve sol gözleri birbirinden farklı olarak tasvir edilmiştir, [[Ayasofya]]'daki deisis mozaiğinde olduğu gibi. Bu mozaikte de ortada İsa, solunda Meryem, Meryem'in altında İsaakios, Komnenos ve İsa'nın sağında bir rahibe görülür. Bu kadın [[VIII. Mihail]]'in kızıdır. Moğol Prensi [[Abaka Han]] ile evlendirilmiş ve kocasının ölümünün ardından İstanbul'a dönerek rahibe olmuştur. Bu bölümde kubbede İsa ve dilimler içinde İsa'nın ataları gösterilmiştir. Ana nefe giriş kapısı üzerinde ortada İsa, sol tarafta kiliseyi onaran ve mozaiklerle süsleyen Theodoros Metokhites kilisenin maketini sunar şekilde gösterilmiştir.
 
Meryem'in [[İncil]]'de yer almayan hayat hikâyesi ise apokriflere dayalı konulardan alınmıştır. İç [[narteksNarteks|nartekste]]te Meryem'in doğumu, ilk adımları, [[Cebrail]]'in Meryem'e bir çocuğu olacağını haber vermesi, tapınağa örtülecek örtü için yün alınması gibi sahneler yer almaktadır. Kilisenin ana nefinde abside bakan duvarda Meryem'in ölümünü betimleyen mozaik, yan duvarlarda ise çocuk İsa'yı taşıyan Meryem ve bir aziz mozaiği yer alır. Pareklezyonun tümü freskolarla süslüdür. Apsiste görülen "Cehenneme İniş", yani "diriliş" (anastasis) sahnesi çok az hasarla günümüze ulaşmış gerçek bir sanat eseridir. Onun üst kısmında yer alan "son duruşma" sahnesi burada tüm olarak gösterilmiştir. Tavanın tepe kısmında evren bir salyangozu andırırcasına, spiral biçimde tasvir edilmiştir. Pareklezyonun sağ ve sol duvarlarında görülen nişlerin mezar olduğu bilinir. Pareklezyon kubbesinin ortasında Meryem ve Çocuk İsa, dilimlerinde ise 12 melek tasviri görünmektedir.
 
=== Mozaik Listesi ===
 
==== Naos ====
 
* Koimesis (Meryem’in Ölümü)
* İsa Mozaiği
* Hodogedria (Yol Gösterici Meryem)
 
==== İç Narteks ====
 
* Theodoros Metokhites’in Kilise’nin Maketini İsa’ya Sunması
* Deesis
* İsa ve Ataları
* Meryem ve Ataları
* Yohakim'in Tapınaktan Kovulması
* Kırda Yohakim
* Azize Anna'ya Müjde
* Altın Kapı'da Buluşma
* Meryem'in Doğumu
* Rahipler Tarafından Meryem'in Kutsanması
* Ebeveynleri Tarafından Meryem'in Kucaklanması
* Meryem'in Tapınağa Takdimi
* Meryem'in Bir Melek Tarafından Beslenmesi
* Eflatun Yün Çilesi
* Zekeriya'nın Dua Etmesi
* Meryem'in Yusuf'a Emanet Edilmesi
* Yusuf'un Meryem'i Eve Götürmesi
* Meryem'e Müjde
* Meryem'den Ayrılan Yusuf; Yusuf'un Meryem'i Kınaması
* Kör ve Dilsiz Adamın İyileştirilmesi
* İsa'nın İki Kör Adamı İyileştirmesi
* Aziz Petrus'un Kayınvalidesinin İyileştirilmesi
* İsa'nın Kanayan Kadını İyileştirmesi
* Kurumuş Elli Adamın İyileştirilmesi
* İsa'nın Cüzzamlıyı İyileştirmesi
* İsa'nın Kalabalığı İyileştirmesi
 
==== Dış Narteks ====
 
* Pantokrator İsa
* Blakhernitissa Meryem'i
* Yusuf'un Rüyası;Beytehem Yolculuğu
* Suriye Valisi Cyrenius Önünde Nüfus Sayımı
* İsa'nın Doğumu
* Müneccimler'in Yolculuğu; Herodes Huzurunda Müneccimler
* Rahipleri ve Yazıları Sorgulayan Herodes
* Müneccimlerin Doğuya Dönüşü
* Mısır'a Kaçış
* Masumların Öldürülmesi
* Askerlerin Çocukları Öldürmesi
* Çocuklarına Ağlayan Kadınlar
* Elizabeth ve Yahya'nın Kaçışı
* Yusuf'un Rüyası; Kutsal Aile'nin Mısır'dan Dönüşü
* İsa'nın Kudüs'e Götürülüşü
* Vaftizci Yahya'nın İsa'ya Şahitlik Etmesi ve İsa'nın Vaftizi
* İsa'nın Günaha Teşvik Edilmesi
* Kana Mucizesi
* Ekmeklerin Çoğaltılması
* İsa'nın Cüzzamlıyı Tedavi Etmesi
* Beytsayda Havuzunda İsa'nın Felçliyi İyileştirmesi
* Kefernahum'da İsa'nın Felçliyi iyileştirmesi
* Zakkay'ı Çağıran İsa
 
== Freskler ==
Fresk Tekniği Kariye'ye kullanılan bir süsleme tekniğidir. Özellikle Pareklezyonun tümü freskolarla kaplanmıştır. Apsiste görülen "Cehenneme İniş", yani "diriliş" (anastasis) sahnesi çok az hasarla günümüze ulaşmış bir sanat eseridir. Onun üst kısmında yer alan "son yargı" sahnesi burada gösterilmiştir. Tavanın tepe kısmında evren bir salyangozu andırırcasına, spiral biçimde tasvir edilmiştir. Pareklezyonun sağ ve sol duvarlarında görülen nişlerin mezar olduğu bilinir. Pareklezyon kubbesinin ortasında Meryem ve Çocuk İsa, dilimlerinde ise 12 melek tasviri görünmektedir. Fresk tekniği, pareklezyon'da kullanımının yanı sıra dış narteks bölümündeki mezar nişlerinde de kullanılmıştır.
 
=== Fresk Listesi ===
 
==== Dış Narteks ====
 
* Kuzeybatı’da ki Mezar Nişi
* Güneybatı’da ki Mezar Nişi
* İrene Raoulaina Palaiologos’un Mezar Nişi
 
==== Pareklezyon ====
 
* Anastasis
* İsa’nın Bir Dulun Oğlunu Diriltmesi
* İsa’nın Jairos’un Kızını Diriltişi
* Son Yargı
* Meryem ve On İki Melek
* Aziz Ioannes Dameskenos
* Aziz Kosmas
* Aziz Joseph
* Aziz Theophanes
* Yakup’un Merdiveni ve Yakup’un Melekle Güreşi
* Musa ve Yanan Çalı
* Musa’nın Yüzünü Gizlemesi
* Kutsal Eşyaların Taşınması
* Ahit Sandığının Taşınması
* Ahit Sandığının Yerleştirilmesi
* İşaya’nın Kehaneti
* Harun ve Oğulları Sunak Önünde
* Apsisteki Azizler
 
==Galeri==
Satır 92 ⟶ 187:
 
== Ek okumalar ==
 
* ''Chora: The Kariye Museum''. Net Turistik Yayinlar (1987). ISBN 978-975-479-045-0
* Dirimtekin, Feridun (1966) ''The historical monument of Kariye''. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu. ASIN B0007JHABQ
Satır 97 ⟶ 193:
* Gülersoy, Çelik . ''Kariye (Chora)''. ASIN B000RMMHZ2
* Karahan, Anne (2010) ''Byzantine Holy Images – Transcendence and Immanence. The Theological Background of the Iconography and Aesthetics of the Chora Church'' (monograf, 355 say.) (''Orientalia Lovaniensia Analecta'' No. 176) Leuven-Paris-Walpole, MA: Peeters Publishers 2010.ISBN 978-90-429-2080-4
* Karahan, Anne (1997) "The Paleologan Iconography of the Chora Church and its Relation to Greek Antiquity". ''Journal of Art History'' Cilt 66, No:2 ve 3: say. 89-95 Routledge (Taylor & Francis Group online publication 01 Sep 2008: DOI:10.1080/00233609708604425)
* Harris, Jonathan, (2007) ''Constantinople: Capital of Byzantium''. Hambledon/Continuum ISBN 978-1-84725-179-4 {{İng}}
* {{Kitap kaynağı|url=https://www.academia.edu/4462169/Reading_Difficult_Buildings_The_Lessons_of_the_Kariye_Camii|başlık=Kariye Camii yeniden|erişimtarihi=|kısım=Zor Yapıları Okumak: Kariye Camii'nden Dersler|tarih=2011|editörler=|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=İstanbul Araştırmaları Enstitüsü., & Pera Müzesi.|ad=Robert G.|soyadı=Ousterhout|isbn=}}
* {{cite book|title=Bizans'ta sanat ve ritüel : Kariye güney şapelinin ikonografisi ve işlevi|location=Cağaloğlu, İstanbul|publisher=Kabalcı Yayınevi|year=1996|isbn=9789757942511|last=Akyürek|first=Engin}}
* {{cite book|title=Bir anıt, ỉki anitsal kişlik : Theodoros Metokhites'ten Thomas Whiteemore'a Kariye = Kariye : from Theodore Metochites to Thomas Whittemore : one monument, two monumental personalities|location=Istanbul|publisher=Pera Müzesi|year=2007|isbn=9789759123345|last=Klein|first=Holger}}
* {{cite book|title=Sanatsal açıdan Kariye Camii|location=İstanbul London|publisher=Arkeoloji ve Sanat yayınları Scala Publishers|year=2002|isbn=975689993X|last=Ousterhout|first=Robert}}
* {{Kitap kaynağı|url=|başlık=Eastern medieval architecture: The building traditions of Byzantium and neighboring lands|erişimtarihi=|kısım=|Şehir=|tarih=2019|editörler=|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Oxford University|ad=Robert G.|soyadı=Ousterhout|isbn=978-0-19-027273-9}}
 
== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Chora Church|Kariye Müzesi}}
* [https://archive.today/20121222030713/http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=315 T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Kariye Müzesi ve Tanıtımı]
* [https://muze.gen.tr/muze-detay/kariye Kısa tanıtım]
* [http://www.byzantium1200.com/chora.html Byzantium 1200 | Chora Monastery]
 
==Kaynakça==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kariye_Camii" sayfasından alınmıştır