Müzik tarihi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
31. satır:
'''Yunanistan'''
Yunan yazılı tarihi, [[Antik Yunanistan|Antik Yunan'a]] kadar uzanır ve [[Antik Yunan tiyatrosu|Antik Yunan tiyatrosunun]] önemli bir parçasıdır. Eski Yunanistan'da, karma cinsiyet koroları eğlence, kutlama ve manevi ihtiyaçlar nedeniyle icralar gerçekleştirirdi. Çalgılar arasında çift gövdeli-çift kamışlı aulos ve telli bir çalgılardan [[lir]] ve özellikle [[Kithara|kitara]] adı verilen özel tür vardı . Müzik, Antik Yunan'da eğitimin önemli bir parçasıydı ve erkeklere altı yaşından itibaren müzik öğretildi. [[Dosya:David-harp.jpg|küçükresim|"Arp ile Davut" Paris Psalter, <br /> (ca. 960, [[Konstantinopolis]])|alt=]]
=== İncil dönemi ===
Easton'un İncil Sözlüğü'ne göre Jubal, İncil tarafından müzik aletlerinin mucidi olarak adlandırılmıştır (Gen. 4:21). [[İbraniler]] müziğin geliştirilmesine çok şey verdi. Bütün tarihleri ve edebiyatları bunun bol kanıtlarıyla doludur. [[Tufan]]'dan sonra, müzikten ilk Laban ve [[Yakup]] arasında konuşmalardında bahsedilir (Gen. 31:27). [[Kızıldeniz|Kızıldeniz'e]] zaferle geçtikten sonra, [[Musa]] ve [[İsrailoğulları|İsrail çocukları]] [[Çıkış (Tevrat)|kurtuluş]] şarkılarını söylediler (Örn. 15). Ancak [[Samuel]], [[Davud|David]] ve [[Süleyman|Solomon]] dönemi, İbranice şiirde olduğu gibi İbranice müziğin de altın çağıydı . Müzik ilk kez sistematik olarak geliştirildi. [[Peygamber|Peygamberlerin]] okullarında eğitimin önemli bir parçasıydı (1 Sam 10: 5). Artık bir grup profesyonel şarkıcı da ortaya çıktı (2 Sam. 19:35; Eccl. 2: 8). Bununla birlikte [[Süleyman Mabedi|Solomon Tapınağı]] büyük müzik okuluydu. Hizmetlerinin yürütülmesinde sürekli olarak eğitimli şarkıcı ve çalgılar çalan gruplar sürekli olarak kullanıldı (2 Sam. 6: 5; 1 Chr. 15:16; 23; 5; 25: 1-6). Özel hayatta da müzik İbraniler arasında önemli bir yer tutmuş gibi görünmektedir (Ekl. 2: 8; Amos 6: 4–6; İsa. 5:11, 12; 24: 8, 9; Ps. 137; Jer. 48 : 33; Luka 15:25). <ref>''Easton's Bible Dictionary'', "Music", 1897</ref>
[[Samiler|Semitik]] ve erken Yahudi-Hıristiyan kültürünün tarihini ve antropolojisini inceleyen müzik ve tiyatro akademisyenleri, [[İbraniler|İbranilerin]] klasik kültürlerindeki tiyatro ve müzik etkinliği ile [[Yunanlar|Yunanlıların]] ve [[Antik Roma|Romalıların]] daha sonraki kültürlerinin kültürleri arasında ortak bağlantılar
[[Dosya:Mosaic of the Female Musicians.jpg|küçükresim|220x220pik|Kadın müzisyenler mozaiği. [[Suriye]]'nin Maryamin kentindeki bir Bizans villasında bulunmuştur (ca. 300)]] keşfettiler. [[Ayin]] denilen bir sosyal olgu içinde, bir dizi çağrışım veya yakarış içeren dua etme biçimi, performansın ortak alanı olarak bulundu. ''Journal of Religion and Theatre (Din ve Tiyatro Dergisi)'', en eski ayin formları arasında, "İbrani ayininin zengin bir müzikal geleneğe eşlik ettiğini" belirtmektedir: <ref name="JRT">[https://web.archive.org/web/20061004134128/http://www.rtjournal.org/vol_5/no_1/krahenbuhl.html "A Theatre Before the World: Performance History at the Intersection of Hebrew, Greek, and Roman Religious Processional"] ''The Journal of Religion and Theatre'', Vol. 5, No. 1, Summer 2006.</ref> === Eski müzik ===
Eski müzik, MS. 476'da, [[Roma İmparatorluğu|Roma İmparatorluğu'nun]] yıkılmasından 18. yüzyılın ortalarında [[Barok müzik|Barok döneminin]] sonuna kadar Avrupa klasik geleneğinin müziğidir. Bu muazzam zaman dilimi içinde müzik son derece çeşitlidir ve geniş bir coğrafi alanda çok sayıda kültürel geleneği kapsar; Orta çağ Avrupa'sının geliştiği kültürel grupların çoğunda zaten çok az şey bilinen müzikal gelenekler vardı. Bu kültürleri Orta çağ'da birleştiren [[Katolik Kilisesi|Roma Katolik Kilisesi'ydi]] ve müziği bu dönemin ilk bin yılı boyunca müzikal gelişimin odak noktasıydı.
Satır 44 ⟶ 48:
=== Orta çağ müziği (ca. 450-1450) ===
[[Dosya:Pérotin - Viderunt omnes.jpg|küçükresim|220x220pik|Pérotin - Viderunt omnes]]
Erken Orta çağ'da müzikal yaşam kuşkusuz zengin olmasına rağmen, sanatsal tasvirleriyle, müzikle ilgili yazılarla ve diğer kayıtlarla kanıtlandığı gibi MS. 800 öncesinden günümüze
9. yüzyıl boyunca birkaç önemli gelişme yaşanmıştır. Birincisi, Kilise tarafından birçok ilahi geleneği birleştirmek ve birçoğunu Gregoryan ayini lehine bastırmak için büyük bir çaba verilmiştir. İkincisi, en eski [[polifonik]] müzik, ''organum'' olarak bilinen paralel olarak söylenen bir şarkı biçimidir. Üçüncüsü ve müzik tarihi için en büyük önemi olan notasyon, yaklaşık beş yüz yıllık bir aradan sonra yeniden icat edilmiştir, ancak modern müzisyenlerin verdiği hassasiyet ve esnekliğe sahip bir perde ve ritim gösterimi sisteminin gelişmesi birkaç yüzyıl daha alacaktır.
[[Dosya:Landini.jpg|küçükresim|Francesco Landini (ca. 1325-1397). 15. yüzyıl illüstrasyonu.]]
1100'den sonraki dönemde gelişmiş olan birkaç polifoni okulu: müziğin genellikle uzayan bir ses üzerinde hızla hareket eden bir parti ile karakterize edilen St. Martial organum okulu; besteci [[Léonin]] ve Pérotin'i içeren ve 1200 civarında ikiden fazla parti için ilk müziği üreten [[Notre Dame]] polifoni okulu; [[Galiçya, İspanya|Galiçya'daki]] [[Santiago de Compostela|Santiago de Compostela'nın]] müzikal kaynaşım merkezi, Orta Çağın sonlarında birçok geleneğin müzisyenlerinin Codex Calixtinus'ta hayatta kalan müzisyenlerin bir araya geldiği bir yer ve Worcester fragmanları ve Old Hall El yazmaları ile ayakta kalan İngiliz okulu. Bu okulların yanı sıra, din dışı şarkıların enerjik geleneği olan ''troubadours'', ''trouvères'' ve ''minnesänger'' denilen gezgin müzikçilerin ve ozanların canlı geleneği gelişmiştir. Erken [[Rönesans|Rönesans'ın]] din dışı müziğinin çoğu, 13. yüzyılın başlarında [[Albigeois Haçlı Seferi|Albigensian Haçlı Seferi]] sırasında, kültürü büyük ölçüde yok edilen troubadur'ların, saray şairlerinin ve seyyar müzisyenlerin formlarından, fikirlerinden ve müzikal estetiğinden evrildi.
Geç 13. yüzyıl boyunca geliştirilmiş dinsel müzik biçimleri ''motet'', ''conductus'', ''discant'' ve ''clausulae''<nowiki/>'dir. Alışılmadık bir gelişme ''Geisslerlieder'dir'', 13. yüzyılın ortalarında (Kilise tarafından bastırılana kadar) ve [[Kara Ölüm|Kara Veba]] sırasında ve hemen sonrasında, toplu histerinin iki dönemi boyunca faaliyetlerinin kaydedildiği ve müziğin notaya alınarak belgelendirildiği 1350 civarında iki dönem boyunca kamçılı gezgin grupların müziğidir. Müzikleri, halk müziği veya kıyamet metinleri şarkılarıyla karışmıştır. Avrupa müzik tarihindeki 14. yüzyılda, erken Rönesans idealleri ve
=== Rönesans müziği (1450-1600) ===
Satır 84 ⟶ 89:
* Arcangelo Corelli: Op. 6 Konçerto Grosso serisi, 'La Folia' çeşitlemeleri.
=== Klasik dönem (1750-1810
Klasik dönem müziği (1750-1820), ''homofonik'' doku ''(tek sesli)'' veya eşlik edilen bariz bir ezgi ile karakterize edilir . Bu yeni ezgiler neredeyse ses benzeri ve şarkı gibi söylenebilir olma eğilimindedir ve bestecilerin aslında müziğin odak noktası olarak şarkıcıların yerini almasını sağlamıştır. Bu yüzden çalgısal müzik, hızla dinleyicilerin favorisi olmuş ve büyük kompozisyon olarak opera ve diğer şarkı formlarının ''(oratorio gibi)'' yerini almıştır. Bununla birlikte, opera ortadan kalkmamış: Klasik dönemde, birkaç besteci kendi dillerinde halk için operalar üretmeye başlamıştır ''(önceki operalar genellikle İtalyanca idi)''. Bu dönemde gelişmiş olan burjuvazi, artık kendi sanat anlayışını da beraberinde getirmiş, aydınlanma düşünürlerinin de etkisiyle, müzik ve diğer tüm sanat dallarında daha açık, şeffaf, biçimsel olarak daha belirgin, akılcı ve anlaşılır bir dil arayışı ve beklentisi söz konusu olmuştur.
[[Dosya:Wolfgang-amadeus-mozart 1.jpg|küçükresim|282x282pik|Wolfgang Amadeus Mozart, ca. 1773, Barbara Krafft tarafından bestecinin ölümünden sonra yapılan bir portresi (ca. 1819)]]
Satır 93 ⟶ 98:
Klasik dönem aynı zamanda toplumsal yaşantının ve hiyerarşinin daha önce olmadığı kadar sert bir şekilde alt üst olduğu, aydınlanma düşüncesinin özellikle Fransa'da toplumsallaştığı ve sonuçta aristokrasiye karşı burjuva sınıfının siyasi iktidarı ele geçirdiği bir yüzyıl sonu ile 19. yy'ın kapıları sonuna kadar aralanmıştır. [[Fransız Devrimi]] öncesinde ''Sturm und Drang (fırtına ve gerilim)'' akımı ön-romantik geçiş sürecidir, devrimin diğer ülkelere de sıçraması ve Avrupa'nın her yerine yayılmaya başlayan halk hareketlerinin neden olduğu toplumsal düzendeki alt üst oluşlar, besteciler ve müzisyenlerin de içinde olduğu bir dizi sosyal değişim-dönüşümleri de beraberinde getirmiştir. [[Ludwig van Beethoven]] ve [[Franz Schubert]] gibi besteciler düşünsel olarak her ne kadar klasik dönem bestecileri olsalar da, önceden biçimi belirgin olan türlerin işlevlerinin genişletmeleri ve yeni dünya düzeninin yarattığı birey ve toplum tartışmalarının ve siyasi gerilimlerin ortasında Romantik dönemi hazırlayan geçiş dönemi bestecileri olarak da kabul edilmektedirler.
=== Romantik dönem (ca. 1810
[[Dosya:Johannes Brahms portrait.jpg|küçükresim|333x333pik|Johannes Brahms'ın (1833–1897), 1889 yılında çekilmiş bir fotoğrafı.]]
Romantik dönemde müzik, edebiyat, sanat ve felsefeyi kapsayacak şekilde genişleyerek daha etkileyici ve duygusal hale geldi. Besteciler dinleyicinin eserlerin içerikleriyle daha iyi bağ kurabilmeleri kaygısı ile programlı müzikler yazdılar ''([[senfonik şiir]]).'' Orkestra bu dönemde hiç olmadığı kadar genişlemiş, ortalama bir romantik senfoniyi seslendirebilmek için 60-70 arası çalıcıya ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. Bir yandan piyano ve keman müziğinin hakimiyeti göze çarpar. Virtüözler ve virtüoz-besteciler birer yıldız olarak tüm Avrupa'da tanınan ve aranan sanatçılar olmuşlardır. [[Niccolò Paganini]], Frederic Chopin, Franz Liszt, [[Henryk Wieniawski]] gibi virtüözler hem eserleriyle hem çalgılarındaki ustalıklarıyla dönemin en klasik solo çalgı eserlerini yaratmışlardır. Romantik dönem olarak adlandırılan 19. yy. müziği, erken, orta ve geç romantik dönem olarak üç ayrı süreç içinde gelişmiştir. Bu üç süreç içinde yaşamış besteciler aşağıdaki gibi gruplanmaktadır;
* 1820-1850 yılları arası eser üretmiş olan erken romantik dönem bestecileri arasında en önemlileri; piyano müziği ve senfonileriyle [[Robert Schumann]], piyano müziğinin ölümsüz ustası olarak [[Frédéric Chopin|Frederic Chopin]], keman konçertosu ve senfonik eserleriyle [[Felix Mendelssohn Bartholdy|Felix Mendelssohn-Bartholdy]], operalarıyla [[Vincenzo Bellini]] ve [[Giuseppe Donizetti]], son olarak ''Fantastik Senfoni''<nowiki/>'si ve diğer önemli opera ve senfonik eserleriyle [[Hector Berlioz]] sayılabilir.
* 1850-1890 yılları arasında eserler üretmiş besteciler arasında; operalarıyla [[Richard Wagner]], piyano eserleri ve senfonik şiirleriyle [[Franz Liszt]], valsleriyle [[Johann Strauss II]], operalarıyla [[Giuseppe Verdi]], oda müzikleri, koral ve önemli senfonik eserleriyle [[Johannes Brahms]] ve [[Pyotr İlyiç Çaykovski]] bulunmaktadır.
* 1870 ve 1910 arasında, piyano konçertosu ile [[Edvard Grieg]], senfonileri, operaları ve konçertoları ile [[Antonín Dvořák|Antonin Dvořák]], devasa senfonileri ile [[Gustav Mahler]], operaları, senfonik şiir ve türevi büyük orkestra eserleriyle [[Richard Strauss]], İtalyan operasının en büyük isimlerinden biri olan [[Giacomo Puccini]] ve soğuk kuzey Avrupa'nın sıcak bestecisi olarak bilinen [[Jean Sibelius]] gibi üçüncü bir besteci dalgası, daha romantik ve genellikle daha uzun müzik eserleri yaratmak için önceki dönem romantik bestecilerin geleneğini devam ettirdiler.
Ayrıca, [[Bedřich Smetana]], Dvorák, [[Nikolay Rimski-Korsakov|Nikolay Rimsky-Korsakov]], Mily Balakirev, [[Aleksandr Borodin|Alexander Borodin]], [[Edward Elgar]], Sibelius ve Grieg gibi figürlerle örneklendiği gibi, 19. yüzyılın sonlarında müziğin önemli bir işareti ''ulusalcılık'' tutkusudur. Dönemin diğer önemli figürleri arasında [[Camille Saint-Saëns]], [[Gabriel Fauré]], [[Sergey Rahmaninov|Sergey Rachmaninov]], [[César Franck]] ve [[Claude Debussy]] gibi çok meşhur eserler yaratmış olan besteciler sayılabilir.
=== Modern dönem [Erken 20. yüzyıl] (1900-1960) ===
| |||