Dumanlı, Gümüşhane: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Sp1dey (mesaj | katkılar)
Yazım ve imla düzenlemeleri. Ansiklopedik dil. Kaynak belirtilmemiş bilgilerin kaldırılması.
33. satır:
 
== Tarihçe ==
Köyün eski adı Santa'dır. Türkçeye de aynı biçimdeşekilde Santa (سانتە) olarak girmiştir. 1903 tarihli ''Trabzon Vilayeti Salnamesi'''nde, Santa ile Kurom ve çevre bölgenin gelen olarak dağlık, taşlık ve ormanlık olduğu belirtilmiştir. Bu tarihte Santa köyü Gümüşhane sancağı içinde, idari merkezi [[Ardasa]] kasaba olan [[Torul]] kazasında yer alıyordu.<ref>''Trabzon Vilayeti Salnamesi'' − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 21. cilt, s. 127. ISBN 9789157871117.</ref>
 
Santa, Gümüşhane sancağındaki [[Rum]] yerleşmelerinden biriydi. [[Yanbolu Deresi|Yanbolu vadisi]] içerisinde ve sahilden 47&nbsp;km içeride ortalama 1.600 metre yükseklikte yer alıyordu. Santa'daki yerleşimlerde, bölgede çıkan madenlerin de etkisiyle demircilik ve gümüşçülük önemli bir zanaat olarak gelişmişti. Madenlerin işletildiği dönemde Osmanlı idaresinin maden çalışanlarına ve madencilik alanındaki meslek ve ticaret erbabına sağladığı vergi muafiyetinden dolayı, Santa başka yerlerden de göç almıştır.
 
1923'te [[Ahali Mübadelesi]]'yle burada yaşayan Rumlar Yunanistan'a göç ettirmiş ve köy tamamennüfusu baoşalmıştır.büyük Buoranda mübadelede Santa bölgesi toplanma yeri olarak kullanılmıştırazalmıştır. Mübadele sonrası boşaltılan bölgede boş kalan arazi ve binalara çevre köylerin sakinleri yerleştirilmiştir. Santa'nın her mahallesinde birer kilise ve merkezinde de bir Rum okulu bulunuyordu. [[Rumlar]]ın göç etmesinden sonra da Santa adı korunmuştur. Gümüşhane'nin merkez ilçesine bağlı [[Yağmurdere, Gümüşhane|Yağmurdere]] nahiyesinin bir köyü olan Santa'da 1935 yılında 152 kişi yaşıyorduyaşamaktaydı.<ref name="TÜİK1935">{{Web kaynağı | url = http://www.mku.edu.tr/files/200-0cfb0f06-28b5-4acf-9ed8-138ec43c4d95.pdf | başlık = 1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu | tarih = 1937 | yazar = Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü | erişimtarihi = 18 Şubat 2020 | yayımcı = mku.edu.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200116081638/http://www.mku.edu.tr/files/200-0cfb0f06-28b5-4acf-9ed8-138ec43c4d95.pdf | arşivtarihi = 16 Ocak 2020 | ölüurl = no }}</ref> Köyün nüfusu yeni yerleştirilenlerin de tekisiyle hızla çoğalmış ve 1960 yılında 527 kişiye ulaşmıştır.<ref name="TÜİK1955">{{Web kaynağı | url = https://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1955-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | başlık = 1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus | tarih = 1961 | yazar = Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 18 Şubat 2020 | yayımcı = sehirhafizasi.sakarya.edu.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190306042829/http://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1955-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | arşivtarihi = 6 Mart 2019 | ölüurl = no }}</ref><ref name="TÜİK1960">{{Web kaynağı | url = https://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1960-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | başlık = 1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus | tarih = 1963 | yazar = Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü | erişimtarihi = 18 Şubat 2020 | yayımcı = sehirhafizasi.sakarya.edu.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200218091504/https://www.sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/wp-content/uploads/2018/05/1960-n%C3%BCfus-say%C3%ACm%C3%AC.pdf | arşivtarihi = 18 Şubat 2020 | ölüurl = no }}</ref> Buna rağmen Santa adı, köyün yeni adıyla birlikte uzun süre "Dumanlı (Santa)" biçiminde resmiresmî kayıtlarda kullanılmıştır.<ref name="TÜİK1980">{{Web kaynağı | url = https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0015840.pdf | başlık = 1980 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş | tarih = 1981 | yazar = Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü | erişimtarihi = 18 Şubat 2020 | yayımcı = kutuphane.tuik.gov.tr | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200219072333/https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0015840.pdf | arşivtarihi = 19 Şubat 2020 | ölüurl = no }}</ref> Santa'nın adı, "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol yabancı açtığı" gerekçesiyle 1959 yılında 7267 sayılı anunkanun gereğince Dumanlı olarak değiştirilmiştir.<ref>''Köylerimiz'', (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 194.</ref>
 
Santa'daki en önemli tarihsel yapı, Santa Kilisesi'dir. Kilise uzun süre ahır olarak kullanılmıştır. Yapı günümüze büyük ölçüde sağlam ulaşmıştır. Eskiden dokuz köyden oluşan Santa köyünün yedi mahallesi ile üç yüz evi, "Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı" ilan edilmiştir.<ref>[https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/gumushane/gezilecekyer/santa-harabeleri "Santa Harabeleri - Gümüşhane"].</ref> Günümüzde bu bölge [[Santa Harabeleri]] olarak adlandırılmaktadır.