Nitrik asit: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Değişiklik özeti yok |
||
236. satır:
=== Organik azot bileşiklerinde öncül madde olarak===
{{See also|nitrolama}}
[[Organik sentez]]de, endüstriyel ve diğer şekilde, nitro grubu çok yönlü bir [[fonksiyonel grup]]tur. Nitrik ve sülfürik asitlerin bir karışımı, [[elektrofilik aromatik sübstitüsyon]] yoluyla çeşitli [[aromatik bileşik]]ler üzerine etki ederek bir nitro [[ornatık|ornatığı]] sokar . [[Trinitrotoluen|TNT]] gibi birçok patlayıcı madde bu şekilde hazırlanır:
:[[Toluen|C<sub>6</sub>'''H<sub>5</sub>'''CH<sub>3</sub>]] + 3 HNO<sub>3</sub> → [[TNT|C<sub>6</sub>H<sub>2</sub>('''NO<sub>2</sub>''')<sub>3</sub>CH<sub>3</sub>]] + [[h2o|3 H<sub>2</sub>O]]
Derişik sülfürik asit ya da oleum fazla suyu absorbe eder.
:[[Disülfürik asit|H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7</sub>]] + [[water|H<sub>2</sub>O]] → 2 [[Sülfürik asit|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]]
Nitro grubu, çeşitli [[nitrobenzen]]lerden [[anilin]] bileşiklerinin sentezine izin vererek bir [[amin grubu]] verecek şekilde [[indirgenme reaksiyonu|indirgenebilir]]:
:[[File:Aniline from Nitrobenzene.svg|400px]]
===Oksitleyici madde olarak kulanımı===
[[Naylon]]un öncül maddesi olan [[adipik asit]], büyük ölçüde— [[siklohekzanon]] ve [[siklohekzanol]]’ün bir karışımı— olan "KA yağı"nın nitrik asitle yükseltgenmesi yoluyla üretilir.<ref name=Ullmann/>
===Roket itici yakıtı===
Nitrik asit, [[sıvı itici yakıtlı roket]]lerde [[oksitleyici]] olarak çeşitli formlarda kullanılmıştır. Bu formlar arasında kırmızı dumanlı nitrik asit, beyaz dumanlı nitrik asit, sülfürik asit ile karışımlar ve bu formlar HF katkılı bu formlar bulunur.<ref>{{Cite book|last=Clark|first=John D|title=Ignition!|isbn=978-0-8135-0725-5|publisher=Rutgers University Press|year=1972}}</ref> IRFNA (katkılı [[kırmızı dumanlı nitrik asit]]) [[BOMARC]] füzesi için 3 sıvı yakıt bileşeninden biriydi.<ref>{{Cite web|title=BOMARC Summary| url=http://www.techbastard.com/missile/bomarc/summary.php| accessdate=2009-05-28| publisher=BILLONY.COM}}</ref>
===Özel kullanımları===
====Analitik ayıraç====
[[ICP-MS]], [[ICP-AES]], GFAA ve Alevli AA kullanılan [[element analizi]]nde, çözeltilerdeki metal izlerini belirlemek için bir matris bileşiği olarak seyreltik nitrik asit (%0.5–5.0) kullanılır.<ref>{{Cite book|title=Standard methods for the examination of water and wastewater |editor-last =Clesceri| editor-first =Lenore S. | editor2-last =Greenberg | editor2-first =Arnold E. | editor3-last =Eaton | editor3-first =Andrew D.|edition=20th|publisher=American Public Health Association, American Water Works Association, Water Environment Federation| isbn=978-0-87553-235-6|yıl=1998}}{{pn|date=April 2019}}</ref> Bu tür bir belirleme için ultra saf iz metal kalitesinde asit gereklidir. Çünkü az miktarda metal iyonu analiz sonucunu etkileyebilir.
Aynı zamanda, bulanık su numunelerinin, çamur örneklerinin, katı numunelerin yanı sıra [[ICP-MS]], [[ICP-OES]], [[ICP-AES]], GFAA ve alevli [[atomik absorpsiyon spektroskopisi]] yoluyla element analizi gerektiren diğer benzersiz örneklerin parçalama işleminde de kullanılır. Tipik olarak bu parçalanmalarda satın alınan Tip 1(Ultra saf) deiyonize su ile karıştırılmış {{Chem|HNO|3}}’in %50’lik bir çözeltisi kullanılır.
[[Elektrokimya]]da, nitrik asit, organik [[yarı iletken]]ler için ve ham [[karbon nanotüp]]ler için saflaştırma işlemlerinde kimyasal bir katkı maddesi olarak kullanılır.
====Ağaç işleme====
==Kaynakça==
|