Vikipedi

Nitrik asit: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Oktanyum (mesaj | katkılar)
Devriyeler
2.353 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.346 değişiklik
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
160. satır:
:3 C<sub>grafit</sub> + 4 HNO<sub>3</sub> → 3 CO<sub>2</sub> + 4 NO + 2 H<sub>2</sub>O
 
Derişik nitrik asit I<sub>2</sub>, P<sub>4</sub> ve S<sub>8</sub>’I sırasıyla [[İyodik asit|HIO<sub>3</sub>]], [[Fosforik asit|H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>]] ve [[Sülfürik asit|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]]’e yükseltger.<ref name="InorgChem" /> Grafit ve amorf karbon ile reaksiyona girmesine rağmen, elmas ile reaksiyona girmez; elması oksitlediği grafitten ayırabilir.<ref>{{citeAkademik journaldergi kaynağı |last1soyadı1=Ōsawa |first1ad1=Eiji |titlebaşlık=Recent progress and perspectives in single-digit nanodiamond |journal=Diamond and Related Materials |datetarih=DecemberAralık 2007 |volumecilt=16 |issuesayı=12 |pagessayfalar=2018–2022 |doi=10.1016/j.diamond.2007.08.008 |bibcode=2007DRM....16.2018O }}</ref>
 
===Ksantoproteik test===
Nitrik asit [[protein]]lerle reaksiyona girerek, sarı renkli nitratlanmış ürünler oluşturur. Bu reaksiyon [[ksantoproteik reaksiyonu]] olarak bilinir. Bu test, test edilen maddeye derişik nitrik asit ilave edilerek ve daha sonra karışımın ısıtılmasıyla gerçekleştirilir. [[Aromatiklik|Aromatik]] halkalara sahip [[amino asit]]ler içeren proteinler varsa, karışım sararır. [[Amonyak]] gibi bir baz eklendikten sonra renk turuncuya döner. Bu renk değişikliklerine proteindeki nitratlı aromatik halkalar neden olur.<ref>{{CiteKitap bookkaynağı
| titlebaşlık = Methods of organic analysis
| first1ad1 = Henry Clapp
| last1soyadı1 = Sherman
| publisheryayıncı = Read Books
| yıl = 2007
| isbn = 978-1-4086-2802-7
| sayfa = 315
}}</ref><ref>{{CiteKitap bookkaynağı
| titlebaşlık = A practical course in agricultural chemistry
| first1ad1 = Frank
| last1soyadı1 = Knowles
| publisheryayıncı = Read Books
| yıl = 2007
| isbn = 978-1-4067-4583-2
212. satır:
:4 NO<sub>2</sub> (g) + O<sub>2</sub> (g) + 2 H<sub>2</sub>O (l) → 4 HNO<sub>3</sub> (aq)
 
Elde edilen sulu HNO<sub>3</sub> [[damıtma]] yapılarak, kütlece yaklaşık %68’e kadar derişik hale getirilebilir. Derişik [[sülfürik asit|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>]] ile yapılan [[dehidrasyon reaksiyonu|dehidrasyon]]la %98’e kadar daha fazla derişim elde edilebilir. [[Haber işlemi]]nden elde edilen amonyak kullanılarak, nihai ürün tek hammadde olarak hava ve doğal gazdan üretilen azot, hidrojen ve oksijenden üretilebilir.<ref>{{CiteKitap bookkaynağı |editoreditör=Considine, Douglas M. |titlebaşlık=Chemical and process technology encyclopedia |yearyıl=1974 |publisheryayıncı=McGraw-Hill |locationkonum=New York |isbn=978-0-07-012423-3 |pagessayfalar=[https://archive.org/details/chemicalprocesst00newy/page/769 769–72] |url=https://archive.org/details/chemicalprocesst00newy/page/769 }}</ref>
 
=== Laboratuvar sentezi===
227. satır:
Çözünmüş NO<sub>''x''</sub> , beyaz dumanlı nitrik asit vermek üzere oda sıcaklığında (200&nbsp;[[mmHg]] veya 27&nbsp;[[kilopascal|kPa]]’da 10–30&nbsp;dakika) düşük basınç kullanılarak kolayca uzaklaştırılır. Bu işlem, daha az azot dioksit gazı üretmek için tek adımda düşük basınç ve sıcaklık altında da gerçekleştirilebilir.
 
Seyreltik nitrik asit, maksimum kaynama azeotropu olan %68 asit derişimine kadar damıtılarak derişik hale getirilebilir. Laboratuvarda, daha fazla konsantrasyon, su çekici madde olarak işlev gören [[sülfürik asit]] veya [[magnezyum nitrat]] ile damıtmayı içerir. Bu gibi damıtmalar, asidin ayrışmasını önlemek için tamamen cam aygıt ile düşük basınçta yapılmalıdır. Endüstriyel olarak, yüksek derişimli nitrik asit, fazladan ilave edilen azot dioksitin bir soğurma kulesinde % 68 nitrik asit içinde çözündürülmesiyle üretilir.<ref>{{CiteKitap bookkaynağı|lastsoyadı=Urbanski|firstad=Tadeusz|titlebaşlık=Chemistry and technology of explosives |yearyıl=1965 |publisheryayıncı=Pergamon Press |locationkonum=Oxford |isbn=978-0-08-010239-9 |pagessayfalar=85–86}}</ref> Çözünmüş azot oksitler ya çözelti içinden ayrılıp beyaz dumanlı nitrik asiti oluştururlar veya kırmızı dumanlı nitrik asit oluşturmak için çözelti içinde kalırlar. Yakın zamanda, derişik nitrik asit hammaddesinden susuz asit üretmek için elektrokimyasal araçlar geliştirilmiştir.<ref>{{cite patent |inventor-last=Harrar |inventor-first=Jackson E. |inventor2-last=Quong |inventor2-first=Roland |inventor3-last=Rigdon |inventor3-first=Lester P. |inventor4-last=McGuire |inventor4-first=Raymond R. |assign1=United States Department of Energy |title=Large-scale production of anhydrous nitric acid and nitric acid solutions of dinitrogen pentoxide |country-code=US |patent-number=6200456 |publication-date=April 13, 1987 |issue-date=March 13, 2001 }}</ref>
 
==Kullanımı==
[[ImageDosya:Nitric acid lab.jpg|thumb|300px|right| Laboratuvarda nitrik asit.]]
 
Nitrik asidin ana endüstriyel kullanımı [[gübre]] üretimidir. Nitrik asit, [[amonyum nitrat]] vermek üzere amonyak ile nötralize edilir. Bu uygulama, yıllık (1987) üretilen 26 milyon tonun %75-80’ini tüketmektedir. Diğer ana uygulamalar patlayıcı maddeler, naylon öncül maddeleri ve özel organik bileşiklerin üretimi içindir.<ref name=Ullmann>{{citeAnsiklopedi encyclopediakaynağı |last1soyadı1=Thiemann |first1ad1=Michael |last2soyadı2=Scheibler |first2ad2=Erich |last3soyadı3=Wiegand |first3ad3=Karl Wilhelm |datetarih=2000 |contributionkatkı=Nitric Acid, Nitrous Acid, and Nitrogen Oxides |titlebaşlık=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry |publisheryayıncı=Wiley-VCH |locationkonum=Weinheim |doi=10.1002/14356007.a17_293|isbn=978-3527306732 }}</ref>
 
=== Organik azot bileşiklerinde öncül madde olarak===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Nitrik_asit" sayfasından alınmıştır