Nakşa Kuşatması (MÖ 499): Revizyonlar arasındaki fark

[[Bronz Çağı Çöküşü]] ardından Antik Yunanistan'da [[saray ekonomisi|saray ekonomileri]]nin çökmesiyle nüfusun önemli bir bölümü, daha güvenli bulunan [[Anadolu|Önasya]]'ya göç ederek oralarda yerleştiler.<ref name = "I14x">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%23142;loc=1.141.1 I, 142–151]</ref> Bu yerleşimciler Antik Yunanistan'ın dört ana kabilesinden üçü olan [[Aioller]], [[İyonlar]] ve [[Dorlar]]dır. İyon boyları, [[Lidya]] ve [[Karya]] kıyılarına yerleşerek İyonyayı oluşturacak 12 [[şehir devleti|kent devleti]] kurdular.<ref name = "I14x"/> Bu kentler [[Karya]]'da [[Milet]], [[Myus]], [[Priene]], [[İyonya]]'da [[Efes]], [[Colophon]], [[Lebedos]], [[Teos]], [[Klozomenai]], [[Phokaia]], [[Erytrae]] ve [[Ege Adaları]]'nda [[Sisam]] ile [[Sakız Adası|Sakız]]'dır. İyon kent devletleri ünlü Lidya kıralı [[Krezüs]] tarafından MÖ 560 yılı civarında boyun eğdirilene kadar bağımsız kalmaya devam etmişlerdi.<ref name = "I142">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%23142;loc=1.143.1 I, 142]</ref> Bu tarihten [[Ahameniş İmparatorluğu|Akamenid İmparatorluğu]]'nu kuran [[Büyük Kiros|II. Kiros]] tarafından yıkıldığı tarihe kadar (MÖ 564<ref>[http://classics.mit.edu/Herodotus/history.mb.txt Herodot]</ref>) Lidya hakimiyetinde kaldılar.<ref name = "I141">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23141;layout=;loc=1.140.1 I, 141]</ref> Önasya'daki Pers yönetimi, özellikle Batı Anadolu kıyılarını ticari ilişkileri yönünden serbest bırakmıştı. "Ancak ekonomik ağırlık merkezi olan Batı Anadolu ile bağları kesilmiş olan Yunanistan, buradaki kolonileri Pers'lere karşı ayaklanmaları yönünde desteklemiştir."<ref>Hale Güney, [http://www.belgeler.com/blg/14jd/soloi-pompeiopolis-sikkeleri-coins-of-soloi-pompeiopolis ''Soloı-Pompeıopolis Sikkeleri''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120603221851/http://www.belgeler.com/blg/14jd/soloi-pompeiopolis-sikkeleri-coins-of-soloi-pompeiopolis |tarih=3 Haziran 2012 }} – Yüksek Lisans Tezi, Sh.: 40</ref>

 

 

İyonya'nın istilasından 40 yıl sonra, (ki Büyük Kiros'un ardından tahta çıkan üçüncü kraldı) Pers kralı [[I. Darius]]'un döneminde, [[Milet]] tiranı [[Aristagoras]]'ta kendini, bu içinden çıkılması güç durumda bulmuştur.<ref name = h153>Holland, Sh.: 153–154.</ref> Aristagoras'ın amcası Histiaeus, MÖ 513 yılında I. Darius'la sefere katılmıştı. İstediği ödül sorulduğunda istila edilmiş [[Trakya]] topraklarının bir bölümünü talep etmiştir. Bu istek yerine getirilmekle birlikte Histiaeus'un hırsı, I. Darius'un danışmanlarının dikkatinden kaçmamıştır. Sonuçta, ''daha fazlasıyla'' ödüllendirildi ve Kral'ın yakın çevresine dahil edilerek kışlık başkent [[Susa]]'da kalması istendi.<ref name = h153/> Milet tahtını Histiaeus'tan Aristagoras devraldığında, kentte Pers hakimiyetine karşı duyulan hoşnutsuzluk artmaktaydı.

Nitekim Grek tarihinde bu dönem birçok Grek kent devletinde önemli sosyal ve siyasal değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu değişimler içinde belki de en önemlisi [[Atina demokrasisi]]'nin oluşmasıydı.<ref name = fine/> Nakşa Adası da [[Kiklad Adaları]] grubu içinde yer alan ve bu dönemde söz konusu politik çalkantılardan etkilenen bir adaydı. Ada, Sparta tarafından yerinden edildiği MÖ 524 yılına kadar, Atina tiranı Peisistratos'un desteklediği tiran Lygdamis'ın yönetiminde kalmıştır. Bu tarihten sonra yerli aristokrasi gelişti ve Ada, Ege adaları içinde en müreffeh ve güçlü adalardan biri haline geldi.<ref name = fine/><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D28%3Asection%3D1 Herodot, 5.28]</ref> Aristokratların bu başarısına karşın Nakşa, sınıfsal gerilimler ve iç çekişmeler karşısında bütün bütün savunmasız değildi. Nitekim kısa bir süre sonra MÖ 500 öncesinde halk aristokratları dışlayarak siyasal erki ele geçirdi ve Ada'da demokrasiyi kurdu.<ref name = fine/><ref name="Lloyd143">Lloyd, Sh.: 143.</ref>

 

 

== Kuvvetler ==

== Sonuçları ve devamı ==

 

[[Dosya:Ionian Revolt Campaign Map.png|thumb|sağ|300px|İyon Ayaklanması'nın askeri harekatları]]

Aristagoras Önasya'daki tüm Grek dünyasını ayaklanma içine çekmeyi başardı. Fakat, Pers kuvvetleriyle savaşabilmek için başka müttefiklere ihtiyaçları olduğunu da fark etmiştir.<ref name = h157>Holland, Sh.: 157–159.</ref> Bu amaçla MÖ 499 kışında Yunanistan'a giderek müttefik bulmaya çalıştı. Ancak Sparta'yı ikna etmekte başarılı olamadı. Yine de Atina ve Eretria İyon Ayaklanması'nı desteklemeyi kabul etmişlerdir.<ref name="h157"/> Atina'dan yirmi, Eretria'dan beş olmak üzere 25 triremeden oluşan bir müttefik kuvveti MÖ 498 baharında iyonya'ya doğru denize açılmıştır.<ref name = h160>Holland, Sh.: 160–162.</ref> Bu filo, [[Efes]] yakınlarında İyonya esas kuvvetleriyle birleşti.<ref name="h51001">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D100%3Asection%3D1 Herodot, 5.100.1]</ref> Daha sonra bu kuvvet Efesliler'in önderliğinde Artaphernes'in satraplık başkenti [[Sard]]'a yürümüştür.<ref name = h160/> Saldırı Sard'daki Pers kuvvetlerini hazırlıksız yakaladı ve aşağı şehri ele geçirdi.<ref name="h51001"/> Ancak aşağı şehirde yangın çıkması ve hızla yayılması nedeniyle muharebe etmek güçleşince Grek kuvvetleri yukarı şehri kuşatmayı bırakarak Efes'e geri çekildiler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D101%3Asection%3D3 Herodoti-, 5.101.3]</ref> Bu arada Sard'a saldırıldığı haberinin ulaşması üzerine Önasya'daki Pers birlikleri toparlanıp Sard'a yürüşe geçmişlerdir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D102%3Asection%3D1 Herodot, 5.102.1]</ref> Kente ulaştıklarında düşmanlarının geri çekildiğini öğrendiler. Bunun üzerine Grek ve İyon kuvvetlerinin peşine takılmış ve Efes dışında onlara yetişmişlerdir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D102%3Asection%3D2 Herodot, 5.102.2]</ref> Yorgun ve moralsiz bu kuvvetler ister istemez muharebeye girdiler ve [[İyon Ayaklanması#Efes Muharebesi|Efes Muharebesi]] sonucunda ağır bir bozguna uğradılar.<ref name = h160/> İyon birlikleri kendi kentlerini korumak için geri çekildiler. Atina ve Eretria kuvvetlerinden sağ kalanlar ise gemilere kaçmayı başardılar ve Yunanistan'a dönmek üzere denize açıldılar.<ref name = h160/><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D102%3Asection%3D3 Herodot, 5.102.3]</ref>