12 Mart Muhtırası: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Evrifaessa Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kozmetik değişiklikler
Evrifaessa Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Referansları dönüştürme, yinelemeleri önlemek için ref adlarını kullanma, bakınız bilgilendirme (hata bildir)
8. satır:
{{ana madde|Millî Demokratik Devrim}}
 
Millî Demokratik Devrim, 1960'ların ikinci yarısında [[Türkiye İşçi Partisi]] (TİP) içindeki bölünmenin yönlerinden biridir. Özellikle [[Mehmet Ali Aybar]]'ın liderliğindeki TİP çevresi, "Millî Demokratik Devrim" ile "Sosyalist Devrim"i birbirinden ayrılamaz olduğunu savunup doğrudan bir [[Sosyalizm|sosyalist]] devrimi tercih ederken, [[Mihri Belli]]'nin kavramlaştırdığı Millî Demokratik Devrim ise Türkiye'ye daha uygun bir devrim olarak ikinci bir grup tarafından tercih edilmiştir. Bu gruptakilere göre devrim, aynen [[Sovyetler Birliği]]'nde 1917 yılında olduğu gibi iki aşamalı olmalıdır. Önce Millî Demokratik Devrim "askeri darbe" şeklinde "genç subayların" önderliğinde gerçekleşecek sonra da "[[proleter devrim]]" şiddete dayanmadan kesintisiz bir şekilde işçi sınıfının hakimiyetini kuracaktır.<ref>[http://www.milliyet.com.tr/Default.aspx?aType=YazarDetay&ArticleID=525600&AuthorID=63&Date=09.05.2008&ver=60 Yazarlar | Gazete Yazarları | Milliyet Köşe Yazarları<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref>
 
=== Kanlı Pazar ===
25. satır:
Mayıs ayında Meclis'e 218 imzalı bir anayasa değişikliği teklifi verildi ve siyasi hakların iadesi öngörüldü. 14 Mayıs 1969 tarihinde, uzun yıllardır kavgalı olan iki lider, [[İsmet İnönü]] ve [[Celâl Bayar]] buluştular ve barıştılar.
 
Zaten DP'lilere haklarının iadesini CHP de öngörüyor, hatta İsmet İnönü öncülük ediyordu<ref>[http://blog.milliyet.com.tr/yazi-dizisi--40--yilinda-tum-ayrintilari-ile-12-mart-muhtirasi-1/Blog/?BlogNo=294659 Yazı dizisi: 40. yılında tüm ayrıntıları ile 12 Mart muhtırası-1 / Tarih / Milliyet Blog<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref>. Aynı günlerde Ankara'daki Genelkurmay Karargâhı'ndaysa çok farklı hazırlıklar yapılıyor, ordu Bayar ve arkadaşlarına siyasi haklarının iade edilmemesi için darbe yapmayı düşünüyordu.
 
Amerikan Dışişleri Bakanlığı'nın belgelerine göre 19 Mayıs 1969 akşamı Ankara'daki Merkezi Haberalma Örgütü'ndeki bir CIA görevlisinin Washington'a gönderdiği mesajda [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'nin müdahaleye 16 Mayıs günü karar verdiği söyleniyordu. Aynı gün, Cumhurbaşkanı Sunay, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarıyla bir hayli uzun bir görüşme yapmıştı. Bu görüşme sonrası ordunun anayasa değişikliğini istemediği saklanamaz bir gerçek halini almış, gazetelere de yansımıştı.<ref name="rad3">http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=247715</ref>
41. satır:
{{ana madde|1969 Türkiye genel seçimleri}}
 
Bu genel seçim ile [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] 14.dönem milletvekilleri seçilmiştir. Bu seçime göre [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]] aldığı %46.55'lik oyla [[meclis]]e 256 [[milletvekili]] gönderip iktidar partisi, [[Süleyman Demirel]] ise başbakan olmuştur.<ref>[http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/secim_sorgu.secimdeki_partiler?p_secim_yili=1969 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> [[Cumhuriyet Halk Partisi]] ise meclise gönderdiği 143 milletvekiliyle ana muhalefet partisi olmuştur.
 
=== 15-16 Haziran Olayları ===
52. satır:
[[DİSK]]'li sendikacıların ve yöneticilerin tepkileri, 15 Haziran 1970 sabahı, [[İstanbul]]'un belli başlı merkezlerine doğru yürüyüşe geçmeleriyle yeni bir evreye girdi.
 
Gösterilere pek çok fabrikadan 75.000 dolaylarında işçi katıldı.<ref>[http://www.ensonhaber.com/12-mart-muhtirasi-nedir-2012-03-27.html 12 Mart Muhtırası nedir<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> Gösterilen tepki esas olarak [[DİSK]] üyesi işçilerden geldiği halde, yürüyüşlere çok sayıda [[Türk-İş]] işçisi de toplu halde katıldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.belgeler.com/blg/2gal/12-mart-muhtirasi |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Haziran 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160306163804/http://belgeler.com/blg/2gal/12-mart-muhtirasi |arşivtarihi=6 Mart 2016 |ölüurl=yes }}</ref> Olayların birinci günü akşamı [[Bakanlar Kurulu]] 60 günlük bir [[sıkıyönetim]] ilan etti. DİSK ve bağlı sendikaların yöneticilerinin pek çoğu sıkıyönetim mahkemelerince tutuklandılar ve yargılandılar. [[Kadıköy]]'de meydana gelen olaylarda 2 işçi, 1 polis ve 1 esnaf yaşamını yitirdi.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.1001masal.com/node/416 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Haziran 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120904014910/http://www.1001masal.com/node/416 |arşivtarihi=4 Eylül 2012 |ölüurl=yes }}</ref> 16 Haziran'da [[Ankara]], [[Adana]], [[Bursa]] ve [[İzmir]]'de de küçük çaplı olaylar yaşandı.
 
=== Öğrenci Olayları ===
61. satır:
{{ana madde|9 Mart 1971 darbe teşebbüsü}}
 
[[Türk Silahlı Kuvvetleri]] tarafından emir-komuta zinciri içerisinde 12 Mart muhtırası verilmemiş olsaydı, TSK içinde kurulmuş olan ve başında Emekli Korgeneral [[Cemal Madanoğlu]]'nun bulunduğu gizli askeri cunta fiilen 9 Mart 1971 tarihinde darbe yapacaktı.<ref>[http://blog.milliyet.com.tr/yazi-dizisi--40--yilinda-tum-ayrintilari-ile-12-mart-muhtirasi-3/Blog/?BlogNo=294982 Yazı dizisi: 40. yılında tüm ayrıntıları ile 12 Mart muhtırası-3 / Tarih / Milliyet Blog<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> Cunta içine sızmış ve önemli görevler üstlenmiş olan [[Mahir Kaynak]] vasıtası ile darbe önceden haber alınmış ve darbeye adı karışan ve Orgeneral rütbesiniden daha kıdemsiz olanlar re'sen emekliye sevkedilmişlerdir..<ref>http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalYazarYazisi&ArticleID=927385&Yazar=İSMET%20BERKAN&Date=22.03.2009&CategoryID=97#</ref>
 
12 Mart 1971 darbesine giden süreçte [[Doğan Avcıoğlu]]'nun çıkardığı [[Devrim (gazete)|Devrim gazetesi]] etrafında toplanan ve içlerinde [[27 Mayıs Darbesi]]ni yapan [[Millî Birlik Komitesi]]'nin gerçek lideri <ref>[http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=6251 Kim Kimdir?� Biyografi Bankas� - FORSNET<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> Emekli Korgeneral [[Cemal Madanoğlu]]'nun<ref>[http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/barlas/2009/10/29/komuta_kademesinin_belgeden_haberi_olmasa_bari Komuta kademesinin belgeden haberi olmasa bari... - MEHMET BARLAS<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> da bulunduğu "[[Millî Demokratik Devrim]]ciler", o dönemin siyasi partilerinin demokrasi anlayışının bir oyalamaca olduğunu ileri sürerek ''ulusçu-devrimci yöntem'' olarak ifade edilen ilkeler doğrultusunda parlamento dışı muhalefeti savunuyorlardı. [[Devrim (gazete)|Devrim gazetesinin]] genel yayın yönetmeni [[Hasan Cemal]] çok sonraları anılarını anlattığı [[Cumhuriyet'i Çok Sevmiştim]] adlı kitabında o zamanki maksatlarının "ulusalcı" subayları ikna ederek onlarla birlikte bir "Millî Demokratik Devrim" darbesi yapmak olduğunu yazdı.<ref>[http://www.milliyet.com.tr/Default.aspx?aType=YazarDetay&ArticleID=509167&AuthorID=63&Date=25.03.2008&ver=66 Yazarlar | Gazete Yazarları | Milliyet Köşe Yazarları<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref>
 
Nitekim 9 Mart 1971 tarihinde planlanan darbe, içlerinde [[Mahir Kaynak]]<ref>[http://www.stargazete.com/gazete/yazar/mahir-kaynak/balyoz-plani-239852.htm STAR - Haberler - Son Dakika Haberleri<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref> ve [[Mehmet Eymür]]'ün de bulunduğu [[Millî İstihbarat Teşkilatı]] mensuplarının durumu Genelkurmay Başkanı [[Memduh Tağmaç]] ve 1. Ordu Komutanı [[Faik Türün]]'e haber vermesiyle akamete uğratıldı.<ref>http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=247708</ref>
 
== Muhtıra ==
 
'''12 Mart Muhtırası''''nı veren Orgeneral Memduh Tağmaç, Orgeneral rütbesindekiler hariç bu 9 Mart 1971 Millî Demokratik Devrimine adı karışan başta Tümgeneral [[Celil Gürkan]] olmak üzere tüm subayları re'sen emekliye sevketti. 1. Ordu Komutanı [[Faik Türün]] de bu darbeye adı karışan tüm [[Devrim]] yazarlarını Ziverbey Köşkünde [[Millî İstihbarat Teşkilatı]] vasıtasıyla sorguya çekti. Bu sorgularda Kara Kuvvetleri Komutanı [[Faruk Gürler]] ve Hava Kuvvetleri Komutanı [[Muhsin Batur]]'un da 9 Mart darbesine önce destek verdikleri, fakat sonra istihbarat bilgileri Genelkurmay Başkanı [[Memduh Tağmaç]]'a ulaşınca desteklerini geri çektikleri ortaya çıktı.<ref>[http://yenisafak.com.tr/diziler/12mart/index.html Haberler, Haber, Son Dakika Haberler, Gazeteler - Yeni Şafak<!-- Evrifaessa Bot tarafından başlık oluşturuldu -->]</ref>
 
Darbe, 1971 yılında 12 Mart günü saat 13:00'da [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] radyolarından okunan aşağıdaki muhtıra ile ilan edilmiştir: