Ali: Revizyonlar arasındaki fark

'''Ali bin Ebu Talib''' ({{dil|ar|علي بن أﺑﻲ طالب‎|dil_adı|e}}; 599, [[Mekke]] - 28 Ocak 661, [[Kufe]])<ref name="Iranica">{{Ansiklopedi kaynağı | başlık = Alī ibn Abu Talib | encyclopedia = Encyclopædia Iranica | erişimtarihi =16 Aralık 2010|url=http://www.iranica.com/newsite/articles/v1f8/v1f8a043.html|arşivurl=http://web.archive.org/web/20071107180319/http://www.iranica.com/newsite/articles/v1f8/v1f8a043.html|arşivtarihi=7 Kasım 2007}}</ref><ref>http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=50877</ref>, [[İslam Devleti]]'nin 656-661 yılları arasındaki [[halife]]si. İslam peygamberi [[Muhammed]]'in hem damadı hem de amcası [[Ebu Talib]]'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkektir.<ref>{{Harvnb|Kelen|2001|p=29}}</ref><ref name="watt">{{Harvnb|Watt|1953|p=xii}}</ref> [[Sünnilik|Sünni İslam]]'a göre Ali, [[dört halife]]nin sonuncusu, [[Şiilik|Şii İslam]]'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.<ref name="Britannica">{{Ansiklopedi kaynağı|soyadı=Nasr |ad=Seyyed Hossein|authorlink=Seyyed Hossein Nasr|başlık=Ali|encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online|erişimtarihi=12 Ekim 2007|yayıncı=Encyclopædia Britannica, Inc. |url=http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali| arşivurl= http://web.archive.org/web/20071018014146/http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali| arşivtarihi= 18 Ekim 2007 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref>

 

İslam medeniyetinde, Ali bilhassa ilmi, cesareti, imanı, dürüstlüğü, adanmışlığı, sadıklığı, cömertliği ve şefkati ile bilinip anılmakta olup, Sufi gelenekler için en önemli mistik figürdür. Özellikle, tefsir, fıkıh ve dini düşünce alanındaki üstünlüğü kabul görür.<ref name="Madelung 1997 p=309 and 310">{{Harvnb|Madelung|1997|p=309 and 310}}</ref>

 

 

== Doğumu ve isim verilmesi ==

 

== Kişisel özellikleri ==

 

İlk dönem İslâm kaynaklarının birçoğunda, Ali [[Kâbe]]'nin içinde doğan ilk ve tek insan olarak kaydedilir.<ref>[http://books.google.com/books?id=5GiZqe3tI1gC&pg=PA5&dq=ali+birth+kaaba Encyclopaedia of the Holy Prophet and Companions]</ref> Ali'nin babası yerel bir kabilenin şefi olan<ref name=BritannicaAli/> [[Ebu Talib]], annesi [[Fatıma bint Esed]]'dir. Bununla birlikte Ali, Muhammed'in evinde ve onun gözetiminde büyümüştür. Muhammed, peygamberliğini ilan edip [[İslâmiyet]]'e davet etmeye başladığında, Ali bu daveti kabul eden Şia'ya göre ilk, Sünnilere göre ([[Hatice bint Hüveylid|Hatice]]'nin ardından) ikinci insandır.<ref name="Iranica"/><ref name="Tabatabae191"/><ref name="Ashraf 2005 p=14">{{Harvnb|Ashraf|2005|p=14}}</ref><ref name="Islam" />

Ali, İslâm dünyasının hemen her yerinde, imanı, adaleti, ülke yönetimi, dürüstlüğü, savaşçılığı, cesareti ve ilmi ile anılır. [[İslâm]] [[tarikat]]larının çoğu, kökenleri olarak Ali'yi gösterirler ve onun soyundan geldiklerini iddia ederler. Ali [[İslam tarihi]]nde üzerinde en çok tartışılan şahsiyetlerden biridir.{{kaynak belirt}}

 

[[Sünnilik|Sünni]] ve [[Şii]] kaynaklarda Ali bin Ebu Talib'in ilmi üstünlüğünden sıkça bahsedilir. [[Muhammed]] onu ''ilim şehrinin kapısı''; ''insanların en bilgini''; ''[[ahkâm]] ilminin en âlimi'' ve ''[[ümmet]]e [[Ehli Beyt]]'i açıklayan kimse'' olarak nitelemiştir.{{Kaynak belirt}} Ali, [[Kur'an]]'ın tüm ayetlerini, ne zaman yazıldıklarını ve hangi olayla bağdaştırıldığını ezbere bilmekteydi.{{Kaynak belirt}} Bunda çocukluğunun Muhammed'in yanında geçmesinin büyük rolü vardır.

Kendisinin şöyle dediğine inanılır:

 

{{Alıntı|Ali’yi ancak mümin olan sever ve ona ancak münafık olan buğzeder. [Nesai]}}

{{Alıntı|Ali’yi sevmek ateşin odunu yaktığı gibi Müslümanların günahını yok eder. [İ. Asakir]}}

 

 

{{Alıntı|Biz [[Abdül Muttalib bin Haşim|ʿAbd el-Muttalib]]’in çocukları, cennetin efendileriyiz. Ben, [[Hamza bin Abdulmuttalib|Hamza]], [[Ali el-Mûrtezâ]], [[Câ‘fer et-Teyyâr]], [[Hasan el-Mûctebâ]], [[Hüseyin Seyyîd’ûs-Şuhedâ]] ve [[Mehdi]]. [İbn Mace]}}

 

=== Savaşçılığı ===

{{Ali}}

Ali, Muhammed'in katıldığı tüm savaşlarda [[sancaktar]] olarak bulundu. Sadece [[Tebük seferi]]'ne Muhammed'in emri ile Medine'de kaldığı için katılmamıştır.

 

[[Sünnî]]lere göre [[Cennetle Müjdelenen On Sahabe]]'den biri, [[Dört Büyük Halife]]'den sonuncusu; [[Şiî]]lere göre ise [[Ondört Masum]]'dan biri, [[On İki İmâmlar]]'ın ilki ve Muhammed'in hak halefidir. İslam'daki Şiî-Sünnî ayrımı Ali'nin halifeliği mevzuuna dayanır.<ref name=BritannicaAli>{{Britannica|Alī}}</ref><ref name="firstfourcaliphs">{{Web kaynağı |url=http://www.usc.edu/dept/MSA/politics/firstfourcaliphs.html#ali |başlık=Ali'nin Sunni görüşü |erişimtarihi=10 Haziran 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081216034025/http://www.usc.edu/dept/MSA/politics/firstfourcaliphs.html#ali |arşivtarihi=16 Aralık 2008 |ölüurl=yes }}</ref> [[Sünnîler]], Muhammed'in bir halef bırakmadığını ''(dolayısıyla Müslümanların seçimi ile halifenin tayin olunduğunu söylerlerken),'' Şiîler ise Ali'yi halef bıraktığını söylerler ve [[Dört Büyük Halife|ilk üç hâlifeyi]] kabul etmezler.

 

{{Alıntı|Senin bana oranla yerin, [[Harun]]’un [[Musa]]’ya oranla sahip olduğu mevkî gibidir; Ancak, benden sonra peygamber gelmeyecektir.}}

Harun, Musa peygamberin kardeşidir ve kendisine vahiy gelmeyen peygamberlerdendir. Musa ibadet için 40 günlüğüne [[Sina Dağı]]'na çekildiğinde, kardeşi Harun'u [[İsrailoğulları]]'nın başında bırakmıştır ([[Araf Suresi]], 142. ayet). Bu nedenle İslam peygamberinin bu sözü de Şiilerce Ali'nin hilafet için en uygun ve hak sahibi kişi olduğuna yorulur.