Abdülmecid: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Genel ==

Batı kültürüyle yetiştirilmiştir. İyi [[Fransızca]] konuşur ve batı müziğinden hoşlanırdı. Babası [[II. Mahmud]] gibi yenilik yanlısıydı. Babasının ölümü üzerine tahta çıktı. Abdülmecid'in tahta çıkışı sevinç uyandırmıştı. Talihi, [[Koca Mustafa Reşit Paşa|Mustafa Reşit]], [[Mehmet Emin Ali Paşa]], [[Keçecizade Fuat Paşa|Fuat Paşa]] gibi devlet adamlarına rastlamasıydı. Saltanatı sırasında en çok tutucuların muhalefetiyle karşılaştı. 1840'lı yıllarda İrlanda'da ortaya çıkan ve milyonu aşkın insanın ölümüyle sonuçlanan kıtlık esnasında, İrlandalı bir doktor ziyaretçisinin kendi ailesini de bu kıtlığa kurban verdiğini söylemesi üzerine gemiyle bu ülkeye gıda yardımı yapılmasını sağlamıştır. Bu davranış hâlen İrlanda halkı tarafından takdir edilmektedir.

 

== Saltanatı ==

 

Henüz [[Nizip]] bozgunundan haberi olmayan padişah, sorunu çözmek için orduya ve donanmaya harekâtı durdurmaları için emir gönderdi. [[Mısır]] valisi [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]]'yı bağışladığını ve anlaşmak istediğini bildirmek üzere Köse Akif Efendi'yi Mısır'a yolladı. Bu arada düşman saydığı [[Koca Mehmet Hüsrev Paşa|Hüsrev Paşa]]'nın sadarete gelmesinden korkan [[Kaptan-ı Derya]] [[Ahmet Fevzi Paşa]], donanmayı Mısır'a götürüp, [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa|Mehmet Ali Paşa]]'ya teslim etti (3 Temmuz 1839). Nizip yenilgisinin haberi [[İstanbul]]'a ulaştı. [[Birleşik Krallık]], [[Fransa Krallığı|Fransa]], [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]], [[Avusturya İmparatorluğu|Avusturya]] ve [[Prusya]], verdikleri ortak bir notayla [[Mısır]] sorununun kendilerine danışılmadan çözülmemesini istediler (27 Temmuz 1839). Bu nota kabul edildi. Böylece [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]], [[Avrupa]] devletlerinin bir tür güdümü altına girmiş oldu.

 

=== Tanzimat Fermanı ===

[[Londra]] ve [[Paris]]'te, Osmanlı devletindeki ıslahat hazırlıkları konusunda görüşmelerde bulunan hariciye nazırı [[Mustafa Reşit Paşa]], bir ıslahat programının gerekliliğine padişahı inandırdı. Hazırlanan [[Gülhane Hatt-ı Hümayunu]] (Hatt-ı Şerif ya da [[Tanzimat Fermanı]] da denir) [[Mustafa Reşit Paşa]] tarafından 3 Kasım'da [[Gülhane]]'de okundu. [[Tanzimat]] dönemini açan bu belgeyle, yargılamasız kimsenin cezalandırılamayacağı, mal ve mülkünün zorla alımına gidilemeyeceği ilkesi getiriliyor, devletle birey arasındaki ilişkileri düzenleyecek yasaların çıkarılacağı açıklanıyordu.

 

 

Tanzimatın öngördüğü ilkeleri uygulamak için Meclis-i Âli-i Tanzimat kuruldu (1853). Her [[eyalet]]ten, yörelerinin gereksinmelerini bildirmek üzere ikişer temsilci [[İstanbul]]'da toplantıya çağrıldı. Merkezden her bölgeye gönderilen imar meclisleri çalışmaya başladı. Mâliye, [[Fransa]]'daki örgütlenme temel alınarak düzenlendi. Mâli yetkililer, idare amirlerinden alınarak defterdarlara verildi. Vergilerin saptanması vilâyet meclislerine, toplanması da muhassıl adı verilen vergi memurlarına bırakıldı. İltizam yöntemi kaldırıldı. Aşar, her yerde eşit olarak alınmaya başladı. [[Hristiyanlık|Hristiyanlardan]] alınan vergilerin toplanmasında [[patrikhane]]lerin aracılığı kabul edildi. Ticaret meclisleri kuruldu. Fransız ceza kanunu çevrilerek uygulamaya konuldu. Meclis-i Maarif-i Umumiye toplandı (1845). İlk idâdiler açıldı. 1847'de Mekâtibi Umumiye nezareti kuruldu. 1848'de ilk muallim mektebi, aynı yıl Harbiye'de kurmay sınıfı, 1850'de Darülmaarif adı verilen lise, 1851'de ilk bilim akademisi sayılan [[Encümen-i Daniş]] açıldı. 1846'da [[Darülfünun]] binasının temeli atıldı. [[Askerlik]] yasası çıkarılarak (6 Eylül 1843) kura yöntemi benimsendi, askerlik süresi 4-5 yıl olarak sınırlandı.

 

=== Tanzimat sonrası gelişmeler ve Kırım Savaşı ===

 

Devletin bütün kurumlarında başlatılan yenileşme çabaları, karşılaşılan tepkiler dolayısıyla istenilen sonucu vermedi. Abdülmecid zaman zaman tutucuları görevlendirmek zorunda kaldı. Olanaksızlıklar nedeniyle yeniden iltizam yöntemine dönüldü. 1840'ta kâime-i mutebere adıyla ilk kâğıt para çıkarıldı. Devlet ıslahat işleriyle uğraştığı sırada Birleşik Krallık ve Fransa'nın çıkar çatışmaları ve kışkırtmalarıyla [[Suriye]] ve [[Lübnan]]'da [[Dürziler]] ile [[Maruniler]] arasında olaylar çıktı (1845).

Abdülmecid, çeşitli toplulukları eşitlik ilkesi içinde ve Osmanlılık düşüncesi çevresinde birleştirmeye çalıştı. Fakat, özellikle gayri müslimlerde uyanan ve batılı devletlerce desteklenen [[ulusçuluk]] duyguları böyle bir birliğin kurulmasını olanaksızlaştırıyordu. 1856 Islahat Fermanı'yla gayri müslimlere verilen geniş ayrıcalıklar, Müslümanların tepkisine yol açtığı gibi, gayrimüslimler de askere alınma kararına karşı çıktılar. Osmanlı toplumu yeniden huzursuz bir ortama sürüklendi. [[Cidde]]'de (1857), [[Karadağ]]'da (1858) olaylar çıktı. [[Avrupa]] devletleri olayların bir Avrupa kurulunca denetlenmesini istediler.

 

Avrupa devletlerinin devletin içişlerine karışmasından hoşlanmayanlar, padişahı ve hükûmet erkânını öldürüp [[Abdülaziz]]'i tahta çıkarmak için örgütlendiler. [[Kuleli Olayı|Kuleli Vakası]] olarak bilinen bu örgütlenme, bir ihbar üzerine dağıtıldı (14 Eylül 1859), önderleri cezalandırıldı.

 

Bu sırada mâli durum da çıkmaza girmişti. Savaş giderlerini karşılamak üzere ağır koşullarla alınan dış borçların hazineye büyük yükü yanında padişahın ve sarayın sorumsuz harcamaları da durumu gittikçe ağırlaştırıyordu. Devlet, [[Kırım Savaşı]] sırasında ilk kez dışarıdan borç almak zorunda kalmıştı (24 Ağustos 1854). Bunu ikinci (1855), üçüncü (1858), dördüncü (1860), borçlanmaları izledi. [[Beyoğlu]] sarraflarından alınan borçlar da 80 milyon altın lirayı aştı. Bunlar için rehin verilen mücevherlerle borç senetlerinin bir bölümü yabancı tüccar ve bankerlerin eline geçti. Durumu sert biçimde eleştiren sadrazam [[Mehmet Emin Âli Paşa]] azledildi (18 Ekim 1859). [[Birleşik Krallık]], [[Fransa]], [[Avusturya]], [[Prusya]] ve Rusya Bab-ı Âli'ye bir nota vererek, Islahat Fermanı'nda söz konusu edilen ıslahatların gerçekleştirilmesini istediler (Ekim 1859). Bunların sağlanması için ayrı ayrı müdahalede bulunacaklarını da belirttiler.

 

 

=== Mimari çalışmalar ===

* [[Esma Sultan]]: Halası

* [[II. Mahmud]]: Babası

=== Eşleri ===

==== Kadınefendileri ====

# [[Servetsezâ Kadınefendi]]: Başkadınefendi

# Hoşyar Kadınefendi: İkinci Kadınefendi

# [[Tirimüjgan Kadınefendi]]: Üçüncü Kadınefendi ve II. Abdülhamid'in annesi

# [[Nalândil Hanım]]: Üçüncü İkbal

# Ceylânyar Hanım: İkinci İkbal

# Nergis Hanım: Dördüncü İkbal

# Navekmisal Hanım: Dördüncü ikbal