1980'ler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme, değiştirildi: {{cite web → {{Web kaynağı AWB ile |
k Bot: Kozmetik değişiklikler |
||
4. satır:
<!--{{onyılkutu|200}}-->
<div align=center>
[[19. yüzyıl]] | '''[[20. yüzyıl]]''' | [[21. yüzyıl]] <br />
[[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]]
</div>
18. satır:
</imagemap>
'''1980'ler''', 1 Ocak [[1980]] ile [[31 Aralık]] [[1989]] arasındaki zaman dilimi.
----
Bu zaman dilimi içerisinde görülen, refaha yönelik değişimler yeni endüstri ekonomileri için [[Batı]]'nın kültür göçünü, sosyal, ekonomik değişimleri ve genel karışıklıkları ifade eder. Bu süre içerisinde uyuşturucuya karşı küresel bir savaş başlatılır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[otomobil]] üretimindeki pazarını [[Japonya]]'ya ve diğer ülkelere kaptırır. Ucuz işgücü bunu takip etmiş, birçok küresel üretim tekniklerini [[Meksika]], [[Kore]], [[Tayvan]], [[Çin]] ve Doğu [[Avrupa]]'daki geleneksel üretim kaleleri almıştır. Yeni orta sınıf ekonomiler eski [[Doğu Bloku|Sovyet Bloku]] ülkelerinde ve dünyanın diğer bölümlerinde su yüzüne çıkmaya ve radikal dini hareketler [[Orta Doğu]]'da kendini açığa çıkartmaya başlamıştır.
[[Dosya:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|
[[Batı]] dünyası, [[Ronald Reagan]]'ın ABD başkanı, [[Helmut Kohl]]'ün [[Almanya]] şansölyesi, [[Brian Mulroney]]'in [[Kanada]] başbakanı ve [[Carlos Salinas de Gortari]]'nin Meksika başkanı seçilmesi ile sağ görüşlü politikacılar ve yükselen [[neoliberalizm]] arasındaki rekabete şahit olmuştur.
29. satır:
1980'ler ayrıca 1970 ve 1990'larda dahi olmayan bir nüfus patlamasına sahne olmuştur. Bu büyüme, sadece gelişmekte olan bölgelerde değil, batı milletlerinde de görülmüştür. Nüfus artışı özellikle Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya’da çok hızlıydı ve yıllık artış oranı %4’e yakın olmaktaydı.
[[Dosya:Thatcher - Reagan c872-9.jpg|
== Toplumsal akımlar ==
42. satır:
== Kültür ==
1980'lerin kültürü tüm dünya çapında benzer etkiler göstermiştir, şöyle ki; Amerika’daki "Seksenler" ile Avrupa ve Asya’daki "Seksenler" benzerdi.
* 1980’lerin başlarında, [[atari]] oyunlarındaki bilgisayar görüntülerinin ilk nesli ünlü [[Space Invaders]] atari oyununu yaratıldı (ilk piyasaya sürülüş 1978), daha sonra bunu [[Pac-Man]], [[Donkey Kong]] ve [[Frogger]] izledi. Bu onyılın sonuna doğru, oyun konsolları atarileri geçmeye başladı. Japon [[Famicom]] [[1985]] yılında Amerikan halkına [[Nintendo]] Eğlence Sistemleri (NES) olarak tanıtıldı ve insanların video oyunlarına olan ilgisinin yeniden artmasını sağladı.
* [[Bilgisayar]] teknolojisi kültürlerin esas görüşlerine girmeye başladı ve ilk olarak [[Tron]] (1982) ve [[WarGames]] (1983) filmleriyle sinemada bilgisayar teknolojisi kullanılmıştır. CGI özel efektlerinin yerleşmesiyle de film yapımcılığında büyük etkiler oluştu. [[Dosya:Rubiks cube scrambled.jpg|
* [[Rubik Kübü]], Lahana bebekler, "Baby on Board" işaretleri, Teddy Ruxpin ve Trivial Pursuit Amerikan ve İngiliz halkının ilgisini çekmeyi başardı. Rubik Kübü 1980’leri anlatan bir sembol olarak sıkça kullanılmaktadır.
* [[Şirinler]], [[Gökkuşağı Brite]], [[Çilekli Gevrek]], [[Ayı Yogi]], [[Benim Küçük Ponyim]], [[GI Joe]], [[Garfield]], [[He-Man]] ve [[Evrenin Hakimleri]], [[Thundercats]], [[Voltran]] ve [[Otorobotlar]] gibi çizgi film karakterleri ortaya çıktı ve ticari olarak da kullanılmaya başlandı, böylece 1980’lerde büyük bir moda yaratıldı. Bu karakterlerin birçoğu yirmi yıl sonra yenilenmiş yüzleriyle yeniden ekranlarda görünmeye başlandılar.
51. satır:
* Aerobiğin ünü önemli derecede artmıştır. Bu heves videolarda, modada ve müziklerde yer alma derecesine ulaşmıştır, örneğin [[Olivia Newton-John]]'un (Let's Get) Physical klibi, bir dönemin modasına ilham veren 1983 yapımlı [[Flashdance]] filmi ve popüler [[Jane Fonda]] idman videoları aerobiğin yer aldığı birtakım örneklerdir.<ref>[http://www.milliyet.com.tr/content/kadin/kad017/axkadin02.html Aerobik, kadın ve moda, Milliyet Erişim Tarihi:22.01.2010]</ref>
* [[MTV]], Sadece müzik yayını yapan televizyon kanalı, 1981 yılında ABD'de kuruldu.<ref>Radikal Gazetesi/4.8.2006. [[MTV]]'nin kuruluşu.Erişim:31.12.2008 [http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=194790&tarih=04/08/2006 Radikal-çevrimiçi / Yaşam / 25 yılda kendi tarihini yarattı<!-- YBot tarafından 28.04.2010 tarihinde oluşturulmuştur. -->]</ref>
* 1980'ler boyunca ABD'de Avustralyan pop kültürü yeni etkiler yarattı ve kıtanın kültürünün daha iyi tanınmasını sağladı. Bunlara örnek olarak, Olivia Newton-John, Jacko ve [[Yahoo]] Dizileri, [[INXS]], [[Midnight Oil]] ve [[Men at Work]] müzik grupları, [[Crocodile Dundee]] ve [[Mad Max]] filmleri, [[Roos]] ayakkabı markası ve moda bölümünde [[Koala Blue]] zinciri ve ayrıca "shrimp on the barbie" ve [[Foster's Lager]] lezzetleri verilebilir.[[Dosya:Thai Breakdancers.jpg|
* [[Rap]] müzik, [[Beat Street]], Breakin', ve Breakin' 2: Electric Boogaloo gibi [[breakdans]] filmleri sonucunda kültürü ciddi biçimde etkilemeye başladı. Boom kutuları, özellikle breakdans ve daha içlerdeki kentlerin müzik dinleyicileri arasında oldukça yaygınlaşan, hayatın önemli bir aleti haline gelmiştir. "Breakdans savaşları" sokak savaşlarına alternatif olarak daha barışçıl bir mücadele yöntemi olmuştur ve aynı zamanda müzik kliplerinde de kullanılmıştır.
* ABD’de, [[Latin]] izleyicilere müzik ve showlar sunmak amacıyla [[İspanyolca]] dilinde iki büyük televizyon ve radyo istasyonu kuruldu ([[Univision]] — 1985 ve [[Telemundo]] — 1986) ve bunların genel yaygın olan medya alışkanlığını kırdığı düşünüldü.
65. satır:
=== Moda ===
[[Dosya:VPL Visible Panty Line 3.jpg|
Tüm modern dönemlerde olduğu gibi, bilindik kültürde 80'ler modası, farklı çağlardan farklı trendleri birleştirmekteydi. Bu yönelim de modanın ilerlemesine yardımcı olmuştur. 80'lerin belirteci haline gelmiş en tutucu ve en erkeksi moda görünümü, geniş kullanım alanına sahip omuz vatkalarıydı.
92. satır:
==== Dans Giyimi ====
[[Dosya:Jane Fonda cropped.jpg|
[[Aerobik egzersiz]] ve [[dans]] temelli televizyon dizileri ve filmlerinin ünü bir dans giyim modası oluşturdu ve buna bağlı olarak tozluk gibi profesyonel dans giysileri sokaklarda giyilmeye başlandı. 1983 yapımı olan [[Flashdance]] filmi, kadınlar arasında bir omzu açıkta bırakılmış sökülmüş kazakları yaygınlaştırdı. Streç dansçı giysileri de bu dönemde renkli hale geldi ve oldukça fazla giyildi. Diğer dans giyimi esinlenmeleri Olivia Newton John'un Physical vidyosunda ve [[Jane Fonda]]'nın aerobik kuşağı videolarında yer almıştır.
115. satır:
==== Preppy ====
[[Dosya:Justine bateman 9-20-1987.jpg|
Özellikle ABD’deki tutucu gençler "preppy" olarak bilinen tarzda giyinmeye başladılar. Preppy modası tutucu ve klasik stildeki giysi markaları olan [[Lacoste|Izod Lacoste]], Brooks Brothers, Polo ile hatırlanmaktadır. Preppy giysi tarzına bir örnek olarak düğmeleri altta Oxford gömlek, manşetli bej pantolon ve mokasen ayakkabı gösterilebilir. Diğer popüler giysiler de baklava dokulu süveterler ve yeleklerdir. Preppy giyim tarzı denince akla gelen diğer bir öğe de süveter veya kazakların omuzlardan gevşek biçimde boyuna bağlanmasıdır. 80’lerde preppy modasında uçuk ve kalın tişörtler de tasarımcılarının logolarıyla beraber önemli yer tutmaktadırlar.
128. satır:
==== Mücevherat ====
[[Dosya:Barbara Bush black and white 1989.jpg|
Erkekler için küpeler moda açısından büyük yer tutmaya başlamıştır. İnce metal bileklikler (bilezik de denmektedir) 80'lerde bayağı popüler olmuştur ve büyük toplantılarda dahi insanların bileklerinde görülebilmektedir. [[Elmas]] veya [[inci]] gibi mücevher tasarımları kadınlar arasında yalnızca güzellik açısından değil, aynı zamanda zenginlik ve gücün de sembolü olarak yaygın biçimde kullanılmışlardır.
142. satır:
==== Gözlükler ====
[[Dosya:Sylvester Stallone (1983).jpg|
80'lerin ilk yarısında geniş, plastik çerçeveli gözlükler hem erkekler hem kadınlar için moda olmuştur. Küçük metal çerçeveli gözlükler 1984 ve 1985'te yeniden dönüş yapmıştır ve 80'lerin sonlarında kaplumbağa kabuğu renginde gözlükler [[moda]] haline gelmiştir. Bu yeni modalar daha öncekilere göre daha ufak ve ovaldirler. 80'ler boyunca [[Ray-Ban]] Wayfarer gözlükleri 1983'teki [[Tom Cruise]]'un Risky Business filmiyle popüler olmuşlardır. Ray-Ban Pilot gözlüklerinin satışları 1986 yılında gösterime giren Maverick ve Iceman ile şöhreti yakalayan Tom Cruise ve [[Val Kilmer]]'ın oynadığı [[Top Gun]] filmiyle %40 artmıştır. [[Michael Madsen]] de bu gözlükleri filmlerinde sıkça kullanmıştır.
156. satır:
==== Dünya ====
[[Dosya:CD autolev crop.jpg|
* ''1989'da müzik''-''1989 Britanya müziği'': [[Madonna]], [[Like a Prayer]] albümünü çıkarttı.
* ''1988'de müzik'': [[Living Colour]], ilk stüdyo çalışması olan Vivid albümünü piyasaya çıkarttı. [[Bon Jovi]], [[Billboard Hot 100]]'de ilk 10 içinde 5 numaraya yükselen albümü [[New Jersey]]'i çıkarttı. Ayrıca Traveling Wilburys'nin oluşumu ve [[Roy Orbison]]'nun ölümü öenmli olaylardır.
175. satır:
* 80'lerin belli karakterlerine göz attığımızda polisleri göz önüne alan [[Miami Vice]]'ın (1984), film değerinde yapımlar olan [[MTV]] müzik videolarını örnek olarak verebiliriz.
* Oprah Winfrey Show, 20. yüzyıl tabularını yıkıp ve bir itiraf kültürü yaratarak ABD ekranlarında yer almıştır. Bir [[Yale Üniversitesi|Yale]] araştırmasına göre, [[Oprah Winfrey]]'in başarısıyla türeyen talk showlar homoseksüeller, biseksüeller ve transeksüellerin ekranlarda görünebilirliği için ihtiyaç duyulan büyük etkiyi ve bunun sayesinde de toplum içine daha fazla karışabilmelerini sağlamışlardır.<ref>[http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/280640.html Joshua Gamson, Freaks Talk Back: Tabloid Talk Shows and Sexual Nonconformity, excerpt and interview<!-- YBot tarafından 28.04.2010 tarihinde oluşturulmuştur. -->]</ref>
[[Dosya:KITT Universal Studios.jpg|
* Brandon Tartikoff [[NBC]]'de yönetici oldu ve NBC'nin düşük izlenme oranlarını Hill Street Blues, L.A. Law, [[ALF]], Aile Bağları, Cosby ailesi, [[Cheers]], Miami Vice, ''Altın Kızlar'', [[Kara Şimşek]], [[A Takımı]], St. Elsewhere, Night Court, Hunter, Highway to Heaven, Matlock, Remington Steele, A Different World, 227 ve Empty Nest gibi büyük etki uyandıran dizilerle artırmayı başardı. NBC dönemin büyük çoğunluğunda ABD televizyon ağları arasında olmayı başarmıştır.
* [[Fox]] yayına başladı. [[CNN]] ilk 24 saat haber yayınlayan kanal oldu. Belli bölgelere ve beğenilere hitap eden yüzlerce kanallı (örneğin 1982'de kurulan The Weather Channel) yeni kablo ağıyla kablolu televizyonun gelişmesiyle televizyon izleyicileri daha geniş bir seçenek menüsüyle karşı karşıya kaldılar.
182. satır:
* ABD'de o günün en popüler dizisi olan General Hospital'daki Luke Spencer ve Laura Webber'in ilişkileri sayesinde [[pembe dizi]]ler lise ve üniversite öğrencileri arasında yaygınlık kazanmıştır. O dönemde birçoğu akşam 22:00 saatinde yayınlanan yüksek bütçeli yapımlar olan Dynasty, Knot's Landing ve [[Dallas (dizi)]] bayağı popüler olmuşlardır.
* Amerikan prime time rating devleri Dynasty, ''Altın Kızlar'' ve İngiliz pembe dizileri Brookside ve [[EastEnders]]'ta düzenli ve uzun süreli rollere sahip olan homoseksüel karakterler sayesinde eşcinsel topluluklar popüler cephede bir ivme yakalamışlardır. Bu akım sayesinde de televizyonda homoseksüel karakterlerin düzenli roller alarak görülebilirlikleri büyük ölçüde artmıştır.
[[Dosya:Voltran.jpg|
* Müzik tabanlı kablo ağları [[MTV]] ve MuchMusic ilk olarak ortaya çıktıklarında [[müzik video]]ları ve sanatçıların yorumlarıyla pop kültür etkileri [[Kuzey Amerika]] gençleri arasında yeni bir akım oluşturmuştur.
* Bir oyuncağın etkisinden gidilerek çocuklar için yapılan ilk televizyon programı olan [[He-Man ve Kainatın Hakimleri]], çocuk programları ve oyuncak reklamcılığı arasındaki bağın artmasına neden oldu ve bu oyuncaklar ve [[çizgi film]]ler arasındaki büyük bağlantı hem ebeveynlerin hem de birtakım organizasyonların dikkatini çekmiştir. Döneme bu konuda damgasını vuran yapıtlar [[Transformers]], [[G.I. Joe: A Real American Hero]] ve [[Dino-Riders]]'tır.
206. satır:
=== Film ===
[[Dosya:Back to the Future DeLorean.jpg|
80'lerin filmleri birçok tür arasındaki hibrit geçişleriyle farklı tarzları içermektedir. Trend, o güne kadarki en büyük etkiyi yapacak, ilk gösterim haftasında önceki filmlerden daha fazla hasılat getirecek ve seyircilerin seçim yapmak için başka çok fazla seçenek bulamayacağı filmleri üretmek yönündeydi.
==== En İyiler ====
On yıl 70'lerin ortalarındaki film sektöründe yaşanan bomba patlamasının devamıyla başladı. 1977 yılındaki [[Star Wars Episode IV: A New Hope|Star Wars]]'un devamı olan [[The Empire Strikes Back]], 1980 Mayıs ayında yılın en büyük etkiyi yapan filmi olarak başladı. Bu film 80'lerin en iyi filmi olarak gösterildi ([[IMDb]]'de 80'lerin filmleri arasında en fazla oyu alan filmdir). Bu filmi üçlemenin sonuncusu olan [[Return of the Jedi]] (1983) izledi. Bu gelen, birçok benzer fantastik yapım arasından en fazla sevilen film olmuştur. [[Superman II]] 1980 sonunda Avrupa ve Avustralya'da gösterime girdi fakat ABD'de 1981'in Haziran ayına kadar gösterimi yapılmadı. İki yönetmen tarafından yönetilmesi film üzerinde uzunca sürecek tartışmalar yarattı ve bunun sonucunda 2006 yılında Superman II: The Richard Donner Cut gösterime girmiştir. 1978 yılındaki [[Superman]] çok yapmacık bulunmasına rağmen, ''Superman II'' olumlu tepkiler almıştır. ''The Empire Strikes Back''in başarısı üzerine filmin yapımcısı [[George Lucas]], 1981 yapımlı olan, ''The Empire Strikes Back''te yardımcı oyuncu olan [[Harrison Ford]]'un oynadığı Raiders of the Lost Ark filmini yapmak üzere [[Steven Spielberg]] ile bir araya gelmiştir. Hikâye, Amerikan hükûmeti tarafından kayıp gizemli bir sözleşme sandığını bulmak üzere görevlendirilen arkeolojist ve maceracı [[Indiana Jones]][[Dosya:Borsalino Indy.jpg|
==== Bilimkurgu ====
218. satır:
==== Gerilim ====
[[Dosya:KubrickForLook.jpg|
Seksenler gerilim filmleri için muazzam bir dönem oldu, birçoğu [[erotik]] yapıdadır ve [[9 1/2 Hafta]] (1986), [[Ölümcül Cazibe]] (1987) ve [[Body Heat]] (1981) bunların örneklerindendir. Belki de 80'lerin gerilim filmleri arasından en etkili örneklerden biri [[David Lynch]]'in tuhaf kült klasklerinden gelecekteki Amerikan kentlerinin yer altı dünyalarıyla ilgili olan ve 2000'li yıllara dair uyarlamalar bulunduran [[Blue Velvet]] (1986); ve diğer biri de [[Stanley Kubrick]]'in korku/gerilim türündeki filmi [[The Shining (film)|The Shining]] (1980)'tir.
234. satır:
==== Korku ====
[[Dosya:James Cameron.jpg|
70'lerdeki [[korku filmi]] yaratıcılığı '80'lerin başlarına dek sürdü, daha fazla kan göstermesinin dışında '80 yıllarının birçok başarılı korku filmlerinin devam serileri yapılmıştır. [[Stanley Kubrick]] korku filmi olan [[The Shining (film)|The Shining]] (1980)'i çekmiştir. Yaratıcı ve kanlı kapalı atmosferiyle [[The Evil Dead]] (1981) birçokları tarafından türünün en iyilerinden biri olarak gösterilmiş ve devam filmi olan Evil Dead II (1987)'yi çekmek kaçınılmaz olmuştur. Halloween filminin yönetmeni [[John Carpenter]]'ın yaptığı [[The Thing]] (1982) filmi, seyircilerini etkili efektleriyle hayranlık içinde bırakmıştır. [[Halloween]] (1978) filminin devamı olan [[13. Cuma (1980 film)|13. Cuma]] (1980) ve [[Elm Sokağı Kabusu]] (1984) 80'lerin korku filmlerinin popüler yüzleridir. [[David Cronenberg]]'in görüntü ve kan efektli Scanners (1982) ve The Fly filminin yeniden çekilen versiyonu [[James Cameron]]'un filmi [[Aliens]]'tan yalnızca birkaç hafta sonra ve hepsi de 1986 yılında gösterime girdiler. Stuart Gordon'un Re-Animator (1985), Dan O'Bannon'un The Return of the Living Dead ve Lloyd Kaufman'ın The Toxic Avenger (all 1985) da bu dönem filmlerindendir. [[Hayalet Avcıları]], [[Joe Dante]]'nin [[Gremlinler]]i (her ikisi de 1984) ve [[Tim Burton]]'ın Beetlejuice (1988)'i korku komedisi olarak yeni bir tarz ve moda oluşturmuşlardır.
==== Komediler ====
[[Dosya:Leslie Nielsen.jpg|
[[Hayalet Avcıları]] (1984) tüm [[Indiana Jones]] filmleri, [[Tootsie]] (1982) ve Üç Adam ve Bir Bebek (1987) filmleri kadar satmıştır. Önceki onyılın felaket filmleri şaka komedisine dayanan güldürülerdir ve Airplane! filmi bunlardan biriydi, bu yoldan gidilerek devam filmleri çekildi ve bunlar 1982 yılında Airplane II: The Sequel, Top Secret! (1984) ve Naked Gun filmleridir. '80'lerin popüler komedi yıldızları [[Leslie Nielsen]], [[John Candy]], [[Steve Martin]], [[Eddie Murphy]], [[Bill Murray]], [[Chevy Chase]] ve [[Dan Aykroyd]]'durlar. Bill Murray, Steve Martin ve Chevy Chase gibi birçoğu American TV şovu olan [[Saturday Night Live]] ile şöhreti yakalamışlardır. Eddie Murphy [[48 Saat]] (1982) ve Beverly Hills Polisi serileriyle (1984–1993) komedi-aksiyon filmelerinde büyük başarı yakalamıştır. Ayrıca ilk 50'de bulunan romantic komediler de Crocodile Dundee (1986), Crocodile Dundee 2 (1988) ve Arthur (1981) filmleridir.
258. satır:
==== James Bond ====
[[Dosya:Sean Connery 1980.jpg|
[[James Bond]] 1981 yılında [[Roger Moore]]'un rol aldığı 1979'daki [[Moonraker]]'a göre daha gerçekçi olan For Your Eyes Only ile üçüncü onyılına girmiştir. Önceki yıllarda yönetmenler 60'ların Bond'unu yönetme kalıbındayken, bu dönem Bond için yeni bir çağın başlangıcı olmuştur ve serileri yönetmeye başlayan yeni yönetmen John Glen, şekilciliğe daha az önem vererek olaya daha çok "iş yapan adam" yönünden yaklaşmıştır ve 1981'den 1989'a kadarki tüm ''EON'' Bond filmlerini o yönetmiştir. Moonraker Bond'un patronu [[M (James Bond)|M]]'nin resmedildiği son düzenli [[Bernard Lee]] filmidir. Seksenlerin Bond'unda, birkaç [[MI6]] amiri Bond'u görevine sevketmektedr. 1983 yılı EON Bond olmayan The Empire Strikes Back in yönetmeni [[Irvin Kershner]]'ın yönetimiyle ve [[Sean Connery]]'nin en son 1971 yılında Diamonds are Forever'da oynadığı role geri dönmesiyle oluşan yeni bölüm Bond filmi [[Never Say Never Again]]'in gösterime girmesiyle önemli bir yıldır; gişelerde ve satış hasılatlarında sonraki EON film olan [[Octopussy]] ile yarışan film için medya durumu 'Bondların Savaşı' olarak yorumlamaktadır. Daha az bilinen tek seferliğine Bond'u canlandırmış olan [[George Lazenby]] aynı yıl bir TV filmi olan The Return of the Man from U.N.C.L.E. ile Bond benzeri bir karakter olan "JB" 'yi canlandırmıştır. [[A View to a Kill]] (1985) ile Roger Moore son defa Bond'u canlandırmıştır ve 1987 yılındaki [[The Living Daylights]] için [[Timothy Dalton]] seçilmiştir ve o da son olarak 1989'da [[Licence to Kill]] ile bu rolü almıştır.
=== Video oyunları ===
[[Dosya:C64c system.jpg|
Video oyunları ve atarilerin popülaritesinin 1970'lerin orta ve sonlarında artmasına rağmen, sonraki on yıl boyunca bu alandaki teknolojinin hızla gelişmesiyle de devam etti. [[1978]]’de [[Japonya]]’da geliştirilen Space Invaders, ilk defa 1979’da bir İngiliz ticaret fuarında gösterildiğinde, 80’lerin başı oyun endüstrisinde büyük bir etki yarattı. Daha sonra onyılın başında [[Pac-Man]]’de dâhil bir çılgınlık hissi yaratıldı ve bunları özellikle 1982 ve 1983’te Süper Mario Kardeşler izledi. Oyunlar 1985'te başarılı bir pazar yakaladı ve bu sektörün ünü hala da devam etmektedir.
1980’lerde [[Atari]], ünlü Vidyo Bilgisayar sistemi oyun konsolunun yazılım geliştirme süreçlerinde düzenli kalite kontrolü uygulamasında başarısız oldu. Düşük kalitedeki yazılımların miktarı yüzünden ev konsolu endüstrisinde büyük bir çöküş yaşandı. [[Nintendo]]'nun Famicom/NES konsolunun piyasaya çıkmasıyla problemler çözüldü ve yalnızca şirket tarafından onaylanmış oyunların oynanabilmesiyle sektör yeniden canlandı. Bilgisayar motoru ve [[Sega Mega Drive]] onyılın sonlarına doğru piyasaya sürülen sonraki nesil oyun konsollarını temsil etmektedirler.
291. satır:
* Haitili diktatör Jean-Claude Duvalier, 6 Şubat 1986’da ünlü bir halk ayaklanmasıyla baştan indirildi.
* 1986 Dünya Fuarı Expo 86, [[Vancouver]]’da gerçekleştirildi..
[[Dosya:Exval.jpeg|
* Kanada-ABD arasındaki Serbest Ticaret Antlaşması 1989 yılında kanunlaştırıldı.
* Askeri yönetimler [[Arjantin]]’de (1983), [[Uruguay]]’da (1984-5), [[Brezilya]]’da (1985-8) ve [[Şili]]’de (1988-9) demokratik yönetime geçtiler.
299. satır:
=== Asya ===
[[Dosya:Chemical weapon1.jpg|
* [[İran-Irak Savaşı]] [[1980]]'de başlayıp 1988'de sona erdi. Irak, kendi toprakları içerisinde yaşan kürtlere karşı kimyasal silah kullanmakla suçlandı.<ref>BBC'de İran-Irak Savaşı.Erişim:31.12.2008 [http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2005/09/050922_iran_iraq_anniversary.shtml BBC Turkish | Haberler | İran-Irak savaşının üzerinden 25 yıl geçti<!-- YBot tarafından 28.04.2010 tarihinde oluşturulmuştur. -->]</ref>
* 1980'de [[Lübnan]]'da ciddi çatışmalar yaşandı. [[İsrail]]'in [[Filistin]] Özerk Yönetimine saldırısıyla [[1982]]'de Lübnan Savaşı yaşandı. Savaş, İsrail kuvvetleri ile Lübnan ordusu ve Lübnan sınırları içerisindeki [[Suriye]] güçleri arasında oldu. İsrail ordusu tarafından [[Beyrut]]'un kuşatılması, İsrail'in yakın müttefiki ABD desteği ile rahatlıkla gerçekleşti ve özellikle sivil hayat üzerinde telafisi imkânsız neticeler doğurdu. [[1983]]'te Beyrut, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] donanmasınca Lübnan limanlarından atılan bombalarla yerle bir edildi.
311. satır:
=== Avrupa ===
* 1980'de [[Polonya]]'daki bağımsızlık hareketleri liberalizasyon ve demokrasiyi ülkeye davet etti. Komünist rejimin girişimleri hükûmet ile hareketi karşı karşıya getirmeye yönelikti. Fakat hareket [[Lech Walesa]] tarafından yönlendirildi ve millî federe devletin oluşmasına öncülük etti. Bu süreç diğer komünist rejimi benimsemiş ülkelerde de bağımsızlık yönünde kıpırdanmalara neden oldu.
[[Dosya:JPIIassinattem81.jpeg|
* [[1981]]'de [[Papa II. John Paul]], [[Saint Peter Meydanı]]'nda suikast girişimi ile karşılaştı.<ref>[[BBC]]'de Palme Suikasti.Erişim:31.12.2008 [http://www.bbc.co.uk/turkish/europe/story/2006/03/060302_pope_plot.shtml BBCTurkish.com | Avrupa | 'Papa suikasti emrini SSCB verdi'<!-- YBot tarafından 28.04.2010 tarihinde oluşturulmuştur. -->]</ref>
* [[İsveç]] başbakanı [[Olof Palme]] 1986'da bir suikast sonucu öldürüldü.<ref>Radikal Gazetesi/28.10.2001.Suikastin zanlısından itiraf.Erişim:31.12.2008 [http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=19226 Radikal-çevrimiçi / Dış Haberler / 'Palme sanı�ı
* [[Mihail Gorbaçov]] 1985'te Sovyetler Birliği'nin lideri oldu. İlk olarak baskın komünist rejime rağmen yapılan demokratik seçimleri müteakip, politik muhalefetin ifade özgürlüğünü arttırarak hükümetteki ana reformları başlattı. Gorbachev Soğuk Savaş'ın sonunu hazırladı, tansiyonu düşürmek için ABD ile görüşmelerin arttırılması konusunda ısrarcı oldu.
* Roma ve Viyana havaalanları 27 Aralık 1985'te İsrail El Al Havayolları'na karşı yapılan saldırılara sahne oldu. Saldırılar Libya hükûmeti destekli Abu Nidal militanları tarafından yapıldı.
* Avrupa Birliği, 1981'de Yunanistan ve 1986'da İspanya ve Portekiz ile bütünleşme kararı aldı.
[[Dosya:Mikhail Gorbachev 1987.jpg|
* Doğu Bloku'ndaki pek çok komünist rejim uygulayıcısı ülkede, otoriteryen rejimlere karşı büyük bir politik aktivite ve muhalefet neticesinde önemli politik reformlar gerçekleşti. Bu reformlar, bireysel özgürlüğü içerdiği gibi demokratik yenilenmenin de sözünü vermektedir. Bir istisna olarak Romanya'da uygulanan komünist rejim, kendi iktidarına karşı muhalefeti şiddet yanlısı bir şekilde bastırmıştır. 1989'a kadar devam eden bu süreç, Varşova Paktı ülkelerinin komünist rejimi terk etmeleri ve son olarak [[Nikolay Çavuşesku]]'nun idamı ile geçilen çok partili rejimle tamamlanmıştır.
* Yugoslavya'da komünist diktatör [[Josip Broz Tito]]'nun ölümünü takiben komünist sistemin politik reformlara tabi tutulması süreci işlemeye başladı. [[Etnik]] milliyetçilik ve etnisiteler arası çatışmalar, özellikle [[Sırbistan]]'da, 1986'da [[Sırp Bilim ve Sanat Akademisi]]nin [[memorandum]]u ile başlayarak ve 1980'lerin sonunda Sırpları sert ve ciddi biçimde etkileyecek olan komünist lider [[Slobodan Miloşeviç]]'in Sırbistan ajandası ile bütünleşmesi sonucunda, Sırpların düşmanı olan herkesle mücadeleyi öngörmek Sırp olmayan Yugoslav politikacılar tarafından kınandı.
331. satır:
== Doğal afetler ==
[[Dosya:Lake nyos.jpg|
* Washington, ABD'deki St.Helens Dağı 18 Mayıs 1980'de patlayarak 57 kişinin ölümüne neden oldu.
* 1989 [[Loma Prieta Depremi]], dünyanın dikkatini [[San Francisco]] kıyı şeridine ve bu bölgeye çekti. San Francisco, [[Kaliforniya]]'da bazı binaların yıkılması ile 65 kişi öldü ve binlerce insan gaz borularının patlaması ve çeşitli nedenlerle yaralandı. Depremin yol açtığı hasar 13 milyar dolar civarındadır.
339. satır:
=== Doğa hadisesi olmayan felaketler ===
[[Dosya:Challenger explosion.jpg|
* 1984 [[Bhopal felaketi]], [[Hindistan]]'daki [[Bhopal]] kentinde [[Karbit Bileşiği]] tesisinden zehirli MIC gazının sızması sonucunda 3000 kişi derhal öldü ve 15000-20000 kişi de dolaylı olarak etkilendiler.
* 1986 [[Çernobil]] faciası, [[Sovyetler Birliği]], [[Ukrayna]]'daki yüksek ölçekli nükleer füzyon reaktörünün patlamasıyla, büyük miktarda radyoaktif madde Avrupa'ya doğru yayıldı, 47 kişi hayatını kaybetti, sayılamayacak kadar kişi gelecekte muhtemel bir şekilde radyasyon kaynaklı kanser vakalarıyla karşı karşıya kaldı ve 300,000 kişide yaşadıkları yerlerinden göç etmek durumunda kaldı.
| |||