1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzeltme, değiştirildi: RusRus (3) AWB ile
Evrifaessa Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kozmetik değişiklikler
14. satır:
* {{Bayraksimge|Kırım|tatar}} [[Kırım Hanlığı]]
|savaşan2 = {{Bayraksimge|Rusya İmparatorluğu}} [[Rus İmparatorluğu]]
* [[Dosya:Прапор В.З..png|bordersınır|22px]] [[Zaporozhian Host]]
[[Dosya:Greek Revolution flag.svg|bordersınır|22px]] [[Osmanlı döneminde Yunanistan|Yunan isyancılar]]<br />
[[Dosya:Flag of Kingdom of Kartli-Kakheti.svg|bordersınır|22px]] [[Kartli-Kaheti Krallığı]]<br />
[[Dosya:Imeretiflag.jpg|bordersınır|22px]] [[İmereti Krallığı]]
|savaşan3 =
|komutan1 = {{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[III. Mustafa]]<br />
31. satır:
{{Bayraksimge|Rusya İmparatorluğu}} [[Fyodor Uşakov]]<br />
{{Bayraksimge|Rusya İmparatorluğu}} [[Gottlieb Heinrich Totleben]]<br />
[[Dosya:Прапор В.З..png|bordersınır|22px]] [[Petro Kalnyshevsky]]<br />
[[Dosya:Flag of Kingdom of Kartli-Kakheti.svg|bordersınır|22px]] [[II. İrakli]]<br />
[[Dosya:Imeretiflag.jpg|bordersınır|22px]] [[I. Solomon]]
|komutan3 =
|güç1 = 200,000
45. satır:
{{Osmanlı-Rus Savaşları}}
{{1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı}}
'''1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı''', [[Osmanlı İmparatorluğu|OsmanlılarOsmanlıların]]ın [[Rusya İmparatorluğu|Ruslara]] yenik düşmesiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaşın sonucunda [[Ukrayna]]'nın güneyi, [[Kuzey Kafkaslar]] ve [[Kırım]], [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]'nın eline geçmiştir.
 
== Nedenleri ==
51. satır:
 
== Savaşın Olduğu Cepheler ==
[[Dosya:Chios aivaz.jpg|sol|250px|thumbküçükresim|Sakız adası açıklarında Osmanlılarla Ruslar arasında yapılan deniz savaşı (1770)]]
Savaşın başlamasıyla [[Lehistan]], 3 büyük devlet ([[Prusya]], [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]] ve [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]) tarafından kıskaca alındı. Rus generali [[Aleksandr Suvorov]], Leh ordusunu 23 Mayıs 1771 tarihinde [[Lanckorona]]'da, 23 Kasım 1771 tarihinde de [[Stolowice]]'de yendi. Böylece Lehistan'daki savaş sona erdi. Kazandığı bu zaferlerle yıldızı parlayan Suvorov Osmanlı cephesine gönderildi.
 
Kırım Hanı Kırım Giray, Şubat 1769'da Güney Rusya'ya başarılı akınlar yaptı. Sadrazam [[Yağlıkçızade Nişancı Hacı Mehmed Emin Paşa|Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa]] 1 Mayıs 1769’da ve sadrazam [[Moldovancı Ali Paşa]] 12 Ağustos 1769’da iki başarılı [[Hotin]] seferi yaptılar. Fakat Kırım Giray'ın ölümünden sonra Rus orduları [[Kırım]]'a girdiler. [[Yeniçeriler]]in artan başarısızlıkları ve emre karşı çıkmaları gibi nedenlerle Ruslar [[Eflak]] ve [[Boğdan]]'a girdiler. 21 Eylül 1769 tarihinde de Hotin'i ele geçirdiler. Ruslar [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı DevletiDevletini]]ni içten çökertmek için [[Mora Yarımadası]]ndaki [[Rumlar]] arasında ayaklanma çıkarttılar. [[Kaptan-ı Derya]] [[Mandalzade Hüsameddin Paşa]], 9 Nisan 1770 tarihinde [[Mora Yarımadası]]na bir çıkartma yaparak bu ayaklanmayı bastırdı.
 
Ancak [[Osmanlı İmparatorluğu|OsmanlıOsmanlıların]]ların [[Balkanlar]]da [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] karşısındaki yenilgileri devam etti. Rus kumandanı [[Petro Rumyantsev]] 7 Temmuz 1770'te Prut nehrinin bir kolu olan Larga nehri boylarında, [[Larga Muharebesi]]nde Kırım Hanı Kaplan Giray komutasındaki Kırım Hanlığı ve Osmanlı Ordusunu yine bu yerin yakınında Prut nehrinin bir kolu olan Kagul Irmağı'nda [[Kartal Ovası Muharebesi]]'nde, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] [[yeniçeri]]leri ve [[Kırım]] [[tatar]]larından oluşan büyük bir orduyu ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu meydan muharebeleri akabinde savaşın yönü tamamen Osmanlı İmparatorluğu aleyhine döndü. Rus birlikleri İsmail, Akkerman, Bender kalelerini ellerine geçirdiler. Ayrıca [[Çariçe II. Katerina]] Aleksey Grigoryeviç Orlov komutasındaki Rus donanmasını [[Baltık Denizi]]'nden [[Akdeniz]]'e gönderdi. İlk defa [[Akdeniz]]'e savaşa giren [[Rusya|Rus]] donanması [[İzmir]] yakınlarında [[Çeşme]] burnu ile [[Sakız]] adası arasında [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] donanmasıyla savaşa tutuştu. 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında yapılan bu savaşta Rus donanması [[Osmanlı İmparatorluğu|OsmanlıOsmanlıları]]ları büyük bir yenilgiye uğrattı. Bu olaydan sonra Rus donanması 1770-1774 yılları arasında 5 yıl daha [[Ege Denizi]]'nde kaldı. Bilinmeyen nedenlerle 2 Kasım 1772 ve 9-10 Haziran 1774 tarihlerinde iki kez daha Çeşme Limanı'na gelerek kaleyi ve şehri tekrar topa tuttu.
 
Osmanlı Orduları; 2 Ağustos 1771'de Özi (Kırım), 12 Eylül 1771’de Yerköy (Boğdan), 29 Haziran 1773’te [[Silistre]] (Boğdan), 20 Ekim 1773’te [[Varna]]'da bazı zaferler kazandılar. Ancak bu zaferler savaşın gidişinin Osmanlı İmpartorluğu aleyhine sürmesini engelleyemedi. 1774 yılında [[Petro Rumyantsev|Rumyantsev]]'in komutası altında tekrar saldırıyla geçen [[Rusya|Rus]] ordusu [[Tuna]] nehrini geçerek [[Şumnu]]'ya doğru ilerlemeğe başladı. Bu sırada Osmanlı tahtı el değiştirmiş, [[III. Mustafa]] ölmüş, yerine kardeşi [[I. Abdülhamit]] tahta geçmişti. Sadrazam [[Muhsinzade Mehmed Paşa]] Rus ordusunu karşılamak üzere yeniçeri Ağası Yeğen Mehmed Paşa kumandasında gönderdiği bir ordu Kozluca'da [[Petro Rumyantsev|Rumyantsev]]'in ordusuna yenildi. [[Petro Rumyantsev|Rumyantsev]] bu başarıdan sonra [[Şumnu]]'ya kadar ilerledi.
62. satır:
== Savaşın Sonuçlanması ==
{{Ana madde|Küçük Kaynarca Antlaşması}}
[[Dosya:Torelli2.jpg|350px|sağ|thumbküçükresim|[[Çariçe II. Katerina]]'nın [[Osmanlı İmparatorluğu|OsmanlıOsmanlıları]]ları yenmesini gösteren temsili bir tablo (Stefano Torelli 1772)]]
21 Temmuz 1774 tarihinde tahta yeni geçmiş olan [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] [[padişah]]ı [[I. Abdülhamit]], [[Küçük Kaynarca Antlaşması]]nı imzalayarak savaşa son verdi. Bu antlaşmayla [[Kırım]]'a bağımsızlık verildi. Ama [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]'nın asıl amacı bağımsız olan [[Kırım]]'ı kısa bir süre sonra topraklarına katmaktı. 9 yıl sonra 1783 yılında [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] [[Rus İmparatorluğu'nun Kırım'ı ilhakı|Kırım'ı ilhak ederek]] resmen kendine bağladı. Kısa bir süre sonra da [[Ruslar]]la [[Osmanlı İmparatorluğu|OsmanlıOsmanlılar]]lar arasında tekrar savaş çıktı.
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
* ''1770 Çeşme Deniz Savaşı: 1768-1774 Osmanlı Rus Savaşları'', Oğuz Aydemir ve Ali Rıza işipek, Denizler Kitabevi, Temmuz 2006, ISBN 9750005147.
* ''1774 Küçük Kaynarca Andlaşması'', Osman Köse, Türk Tarih Kurumu, VII. Dizi, Sayı 218, 2006 , ISBN 975-16-1865-7.