Dilenci Operası: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Hazırlanma: düzeltme AWB ile
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
29. satır:
Bu operanın konusu için orijinal fikir dönemin İngiliz ünlü hiciv ve roman yazarı [[Jonathan Swift]]'in Londra'da yaşayan ünlü İngiliz şairi [[Alexander Pope]]'a 30 Ağustos 1716'da gönderdiği bir mektupta açıklanmaktadır. Bu mektupta Swift "Londra'da Newgate Hapihanesi'nde bulunan hayat kadınları ve hırsızların yaşamlarını 'pastoral kırsal' janrlı bir opera eseri ile açığa çıkartmaya ne demektesin?" sorusunu sormuştu,. Onların yakın arkadaşı olan Gay bu konunun işlemesinin pastoral opera janrı ile değil de bir hicivci opera ile yapılmasının daha uygun olacağını düşündü. "Dilebci Operası" eseri bu düşüncenin mahsulüdür.
 
Gay'ın ön ayak olduğu bu hicivci opera yapımı 1726'da gerçekleştirildi. Gay planladigi bu eserin yapımında bulunan şarkıların hiç refakat eden müziksel çalgılar olmadan sırf insan sesi ile söylenip temsil edilmesini ön görmüştü. Bu şekilde çalgı refakatsiz söylenen şarkıların hepsinin Newgate Hapishanesi'nin insanı şoke eden gayet sefil atmosferini gayet iyi yansıtacağını ummaktaydı.<ref>Traubner, Richard. [http://books.google.com/books?id=cyC-YCK7FigC&pg=PA11&lpg=PA11&dq=john+gay+intended+the+songs+to+be+sung+without+accompaniment&source=web&ots=MQN-gtd5yo&sig=_X0knUaTeH3QoqsDVlnp0QIkhYo ''Operetta: A Theatrical History''], p. 11</ref> Fakat bu şarkıların provalari yapilmaktayapılmakta iken ve planlanan ilk temsilden bir hafta önce tiyatronun direktörü olan John Rich müzik refakatsız şarkı söylemenin yeterli olmayacağını bilidirerek o zaman Londra'da yaşayan ve tiyatrosu ile bazı yakın ilişkileri bulunan Alman asıllı besteci [[Johann Christoph Pepusch]]'un opera içinde bulunan iki şarkıdan esenlenmiş bir Fransız stili uvertür bestelemesini istediğini bildirdi. Aynı zamanda eserde planlanmış olan 69 şarkının yeniden müziksel aranjmanının yapılmasını isteyeceğini açıkladı. Bu aranjamaların kim tarafından yapılacağı hakkında bir belge bulunmamakla beraber, eserin 1729 orijinal yapımı için basılan resmi partitür notaları incelenince bu aranjmanların da Pepusch tarafından yapılmış olduğu görülmektedir.<ref>[http://www.baroqueartists.org/composers.asp#pepusch "Baroque Composers",] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071110005427/http://www.baroqueartists.org/composers.asp#pepusch |tarih=10 Kasım 2007 }} ''Baroque Arts''</ref>
Gay tarafından hazırlanan (ve Pepusch tarafından elden geçirilen) eser İngiltere yukariyukarı sınıfı mensuplarının İtalyan operasına gösterdikleri aşırı tutkulu ilgiyi hiciv etmektedir. Bu arada başta o zaman İngiliz başbakanı olan Whig Partisi başkanı [[Robert Walpole]] ve diğer iktidardaki idareci Whig politikacıları ile iyice alay edilmekte ve bunlar yanında o zaman İngiltere'de gayet azılı olarak tanınmış hırsızlar olan "Jonathan Wilde" ve "Jack Sheppard" hicivli olarak ele alınmakta idi. Bu eser ayrıca ülkede gayet buyuk sosyal eşitsizlik olmakla beraber, hem yüksek idareci sınıftan kişilerin; hem de eşkıya, hırsız, hayat kadını gibi aşağı sınıftan kişilerin gayet birbirine benzer şekillerde alelade halkı soyup sömürmelerini gayet açıkça ortaya çıkartmakta idi.
 
28 Şubat 1728'deki prömiyer temsilde Gay'ın kullandığı şarkılar o zaman İskoç şair Allan Ramsey'in toplamış olduğu İskoç folklor şarkılarında alınmıştı. Ayrıca o zaman tanınmış iki Fransızca şarkı da bu esere konulmuştu. Bu şarkıların Gay tarafından hazırlanan sözleri hem aşağı sınıf ve hem de yukarı sınıfı hiç saygı göstermeden hicvetmekte idi. Pepusch bir uvertür bestelemişti ve sonra da şarkıların hepsini elden geçirip aranjmanlarını yapmıştı. Fakat günümüzde Pepusch'un bestelemelerini ve aranjmanlarını içeren gerçek partitür notaları genellikle kaybolmuştur. Pepusch'un bestelediği kısımlardan ancak uvertür tam enstrumentasyon ile bulunmakta ve bas şarkıcıların söylediği şarkıların melodileri için de notalar elimizde bulunmaktadır. Zaman zaman Pebusch'un eserlerini aynen yenilemek için girişimler yapılmaktadır. 1990'da Amerikan besteci Jonathan Dobin'in bu türlü girişimi birkaç modern yapımda bile kullanılmıştır.<ref>[http://www.beggarsopera.org Jonathan Dobin "The Beggar's Opara " websitesi]</ref>
 
Gay'ın hazırladığı operada, o zamana kadar norm standart olarak 5 perde olan eserler yerinryerine, 3 perde ve bir prolog bulunmaktadır. Eserde diayalogdiyalog ve gelişmeler gayet sıkı kontrolludurkontrollüdür. 45 tane gayet çabuk değişen sahne ve 69 tane kısa şarkı bulunmaktadır.
 
==Sahnelenmeler==
101. satır:
=== Prolog===
 
Prolog'da "Dilenci" bu opera eserinin kendisinin hazırladığını ilan eder ve bu eserin (kapalı olarak ifade edilmesi gereken) "doğal olmayan" gerçeklere bağlı olarak ortaya çıkartılmış olduğunu ifade edip seyirciden özür diler. Fakat eser birçok güzel biraz kapalı mecazi açıklamalar göstermekte ve gayet büyüleyici bir hapishane sahnesi ihtiva etmektedir. "Oyuncu" adı verilen aktör ise, yazar/dilenciye be eserinin sahnelenmesinde başarılar diler. Ama şu gerçeği de ilave etmekten kaçınamadığınıkaçınmadığını da açıklar: sahnelerde görülen aktörlerin hepsinin kıyafetlerini görünümleri gayet kötüdür.
 
=== I. Perde ===
 
Peachum kanunsuz olarak çalınmış eşyaları, bunları gasp edenlerden, yüksek iskontolu fiyatlarla satın alıp bunları güya ikinci elden mal isteyenlere satma işi ile uğraşmaktadır. Aynı zamanda devlet idari otoritelerinin bulunup tutulmasını istedikleri kişileri özel yollarla yakalayıp otoritelere teslim etmektedir. Bu şekilde Peachum yaptığı kanunsuz işler dolayısıyla "hırsız yakalayan" olarak anılmaktadır ama devlete yakınlığı dolayısı ile bir güçlü kişi olarak sayılmaktadır. Peachum yaptığı bu işin temiz bir iş olduğuna kendikendinikendi inandiripkendini inandırıp kendini temize çıkartmak amaçlı bir aryayı bu perde başında söyler.<ref>Bu arya hem bu "Dilenci Operası" eserinde hem de Brecht'ın modern operası olan "[[Üç Penilik Opera]]" da bulunan tek aynı konulu benzer müziksel parçadır. Brecht'ın eserinde bu müziksel parçanın ismi ''Morgenchoral des Peachum'' dir. İki eserdeki bu şarkının librettolar içindeki yeri ve melodisi aynıdır. Lakin şarkının güftesi iki eserde birbirinden değişiktir.</ref>
 
Peachum'un bu aryasını duyan karısı Mrs. Peachum bu aryada Peachum'un kendine kar getirmeyen hırsızları devlet idari otoritelere gammazlayıp ihbar etdığınıettiğini itiraf etmesinden hoşlanmadığını ifade eden bir şarkı söyler. Özellikle Peachum'un aryasında, o zamanki İngiltere başbakanı [[Robert Walpole]]'ü yaptığı yolsuzlukları açıklayıp hiciv eden, Peachum'um "Bob Booty" adını verdiği hırsızın yaptıklarını herkesin anlayabileceği gibi açığa çıkartmasına özellikle karşı çıkar.
 
Peachum'lar yetişkin kızları olan Poly'nin gayet kötü ismi yaygın olarak çıkmış olan ülkedeki ana yollardan gece yolcu arabalarını soyan eşkıya çetesinin başkanı olan ve Peachum'un önemli müşterilerinden olan Macheath ile gizlice evlilik yaptığını öğrenirler. Diğer hırsızların Peachum'un yeni damadına daha az iskontolu hizmet vereceğini inanmaları çok olası olduğunu kabul edip artık kızlarını bu işlerde kullanamayacaklarını anlarlar ve bundan hoşnutsuzluk duyarlar.
129. satır:
Bu sırada Poly Lucy ile bir anlaşmaya varmak için onu ziyarete gelir. Fakat bu ziyaret sırasında Lucy Poly'ye sunduğu içkiye bir zehir koyarak Poly'yi öldürmeye yeltenir. Poly zehirli içkiyi içmekten son bir dakikada imtina edip zehirlenmekten kurtulur. Tam bu sırada Macheath'in bir içki salonunda Londra polisleri tarafından alkolik sarhoş Mrs Diana Trapes'in patavatsız lafları sonucunda yakalanmış ve tekrar tutuklanmış olduğu haberini alırlar. İki kız Macheath'in idam edilmesini önlemek için anlaşmayı kabul ederler.
 
Poly babası Peachum'a ve Lucy babası Lockit'e yalvararak onlardan Macheath'in affedilip salıverilmesi için destek sağlamalarını isterler. İkisi de gebe olup Macheath'in çocuğunu beklemektedirler. Bu sırada Macheath'den gebe olup çocuk beklemekte olan 4 hayat kadını daha ortaya çıkar ve bu 6 kadını hepsi Macheath'in kendi kocası olduğunu iddia ederler. Macheath'in serveti ve yakalanmeyakalanma primi üzerinde payları olduğunu ilan ederler.
 
Macheath bunlara karşı keşke idam edilse daha iyi olacağını düşünmeye başlar.