Orta Çağ: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Şablon yönlendirmesi kaldırma
Furkan (mesaj | katkılar)
k Yazım yanlışı, değiştirildi: Hıristiyan → Hristiyan (8) AWB ile
57. satır:
Beceriksiz yöneticilerin üstünkörü çalışmaları kütüphane, [[Halk banyosu|umumi banyo]], meydan ve eğitim kurumları kurmak için yeterli değildi. Yeni yapılar eskilerinden çok daha küçük ve gösterişsizdi. Şehir duvarları ardındaki Romalı mülk sahipleri büyük değişikliklere sıcak bakmıyorlardı ve kolayca topraklarını bırakıp başka bir yere hareket etmek istemiyorlardı. Bazılarının elinden malları alındı ve Bizans sınırlarına kaçtılar, diğerleri ise yeni yöneticileriyle iyi ilişkiler geliştirmeye çalıştılar. [[İspanya]] ve [[İtalya]] gibi yerlerde Roma yasalarının ve inançlarının sürdürülmesi gerektiğine inanıldı. Diğer nüfusun yoğun olduğu bölgelerdekiler yeni giyinme şekilleri, yeni bir dil ve yeni gelenek ihtiyacı duydular.
 
Katolik Kilisesi’nin kültürel açıdan birleştirici bir etkisi vardı. [[Katolikler]] tarafından nüfuslanmış bazı bölgeler Aryan yöneticiler tarafından işgal edildi. Frankların lideri [[I. Clovis]] [[Aryanizm]]e karşı Katolikliği seçen liderlerden biridir. I. Clovis’in Katolikliği benimsemesi Gaul’deki [[Frank]] kabileleri açısından bir dönüm noktasıdır. [[Piskopos]]lar aldıkları eğitimden dolayı Orta Çağ toplumunun merkezindeydi. Sonuç olarak yönetimde önemli rol oynadılar. Ancak Batı Avrupa’nın merkezinin dışında kalan bazı bölgeler HıristiyanlıkHristiyanlık ya da klâsik Roma geleneğinden hiç etkilenmeden kaldılar. [[Avarlar]] ve [[Vikingler]] gibi savaşçı toplumlar Batı Avrupa’da yeni doğmakta olan toplumlar için hâlâ tehlike oluşturuyordu.
 
Erken Dönem Orta Çağı monastizmin doğuşuna da tanık oldu. Toplumdan ayrılıp ruhani hayata yönelmek kişilerin tercihiyken, Avrupa [[monastizm]]i şeklini Mısır ve Suriye’de meydana çıkan gelenek ve ideolojilerden aldı. Monastizmin ruhani uygulamalara yaklaşımına [[kenobitizm]] dendi ve öncülüğünü 4. yüzyılda [[Aziz Pachomius]] yaptı. Monastik düşünce Mısır’dan Avrupa’ya 5. yüzyılda hiyeroglif edebiyatla yayıldı. 6. yüzyılda [[Aziz benedictus]] monastismizn belirleyici kurallarını idare ve dinî âyinler hakkında detaylı bir şekilde yazdı. Orta Çağ'da [[manastır]]lar ve [[keşiş]]ler dini ve politik konularda derin etkiye sahipti, mesela zengin ailelerin toprak güvencesi, yeni fethedilen yerlerde kraliyet propagandası ve eğitim gibi konularda çok etkiliydiler.
 
Romanesk sanatın doğuşu olan 8. yüzyıla kadar İtalya dışında taş binalara ilgi yoktu. Roma’daki bina malzemeleri, bu türde eserler yapmak için çalındı. Roma ve [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] etkisi baskın kalsa da Çeltik ve Cermen barbar kavimlerin mimari şekilleri HıristiyanHristiyan sanatıyla birleştirildi. Batı Avrupa’da yüksek kalitede mücevherler ve dini sanat eserleri yapıldı. Charlamagne ve diğer krallar dini sanat eserlerinin yapılmasına büyük destek verdiler. Bu dönemdeki bazı sanat eserlerinde altın gümüş ve değerli pigmentler kullanılarak [[İncil]]’den öyküler anlatılmaya çalışıldı.
 
=== Karolenjler ===
76. satır:
== Orta Çağ’ın Zirve Dönemi ==
 
Orta Çağ’ın Zirve Dönemi, tarihçiler tarafından 11. ve 13. yüzyıllar arasında Avrupa’nın [[şehirleşme]] süreci, askeri gelişme ve düşünsel etkinliklerin canlandığı dönem olarak tanımlanır. Bu canlanma yağmacı [[İskandinavya]]’nın ve [[Macarlar]]’ın HıristiyanlığıHristiyanlığı kabullenmesiyle ivme kazandı. Bu dönemde Avrupa’nın nüfusu büyük miktarda artış göstermiştir. Nüfus şehirlerde yoğunlaştı ve buradaki insanlar uzaklardaki tarım alanlarını işgal etmeye çalıştılar. [[Antik]] şehirler Akdeniz kıyısında toplandı. 1200’de gelişmekte olan merkez şehirler yollar ve nehirlerle birbirlerine bağlı ve kıtanın ortasında bulunuyorlardı. Bu dönemin sonunda [[Paris]]’in nüfusu yaklaşık olarak 200.000’di.İtalya’nın merkezi, kuzeyi ve [[Flandra]]’da [[özerk]] yönetimli şehirlerin ortaya çıkması ekonomik hareketlenmeye, yeni dini ve ticari kurumların ortaya çıkmasına neden oldu. [[Baltık]] kıyısındaki ticaret şehirleri [[Hansa Birliği]] olarak bilinen anlaşmayı yaptılar ve bu antlaşmada Venedik, Ceneviz ve Pisa gibi İtalyan şehir-devletleri yer aldı ve ticaret alanlarını Akdeniz boyunca genişlettiler. Bu dönem Fransa, İngiltere ve İspanya kralları için şekillenme dönemiydi; güçlerini pekiştirdiler ve yönetimi kolaylaştıracak yeni kurumlar kurdular. Laik krallardan bağımsızlık fikrini oluşturan [[Papazlık]], HıristiyanHristiyan dünyasında laik bir hâkimiyet kurdu. Tarihçilerin [[Papazlık Monarşisi]] dedikleri düşünce 13. yüzyılda, III. Innocent’in papalığı döneminde en yüksek noktasına ulaştı. Kuzey Haçlı Seferleri, Baltık ve Finlerdeki [[pagan]] bölgelerdeki HıristiyanHristiyan krallıklardaki ve askeri düzedeki gelişmeler Avrupa’daki birçok yerli halkı asimile olmaya zorladı. [[Moğol istilaları]] dışında barbar saldırıları durdu.
 
=== Haçlı Seferleri ===
{{Ana madde|Haçlı seferleri}}
 
Haçlı Seferleri [[Kudüs]]’ü Müslüman kontrolünden kurtarmak için yapılan donanımlı seferlerdir. Kudüs 7. yüzyılda, [[Yakın Doğu]], [[Kuzey Afrika]] ve Anadolu’yla birlikte Müslüman kontrolü altına girmişti. [[Birinci Haçlı Seferi]], Bizans imparatoru [[I. Aleksios]]'a yardım etmesini istemesi nedeniyle, bunu sağlamak için 1095 yılında Papa [[II. Urbanus]]’un [[Clermont Konseyi]]’nde verdiği vaazla başladı. Urbanus Haçlı seferlerine katılan HıristiyanlarınHristiyanların günahlarının daha bu dünyada iken bağışlanacağını ve kutsal Kudüs’e yerleşme imkanları olacağını vadetti. Bu arzuyla Avrupa toplumunun her sınıfından binlerce insan bu amaçla harekete geçti ve uzun, serüvenli ve çok çarpışmalı geçen bir kara yolculuğu sonunda 1099'da Kudüs ve diğer bölgeler ele geçirildi. Hareket ilk desteğini Franklardan aldı; Arapların Haçlı Seferlerine ''"Franj"'' demesi bu yüzdendir.Bu bölgede çok küçük bir azınlık olmalarına rağmen, Haçlılar işgallerini pekiştirmek için Haçlı devletleri kurdular, bunlar ; Kudüs Krallığı, [[Urfa Kontluğu]], [[Antakya Prensliği]], [[Trablus Kontluğu]]’dur. 13. yüzyılda bu şehirler arasında ve etrafındaki Müslüman şehirleri arasında birçok anlaşmazlık çıktı. Haçlı Seferleri’nin temel amacı kurulan bu şehirlerle kaybedilen yerleri geri almaktı. [[Tapınak Şövalyeleri]] bu amaçta destek sağlanması için oluşturulmuş birliklerdir.
 
Orta Çağın büyük bir döneminde 8. yüzyıldan itibaren Avrupa’nın büyük bir kısmı olan güneyi Müslümanlar eline geçmişti ve Avrupa'nın politik etkisi dışında kalmıştı. 11. yüzyıldan başlayarak ta 15. yüzyıllara kadar Avrupa içinde yapılan Hristiyan hücumları ve Haçlı Seferleri ile HıristiyanlarHristiyanlar Müslümanların egemenliği altındaki Güney Fransa, İspanya, Portekiz ve Güney İtalya’daki tüm toprakları geri aldılar. Buna karşılık Müslümanlar geri saldırıları ile Asya’daki Haçlıların fethettikleri tüm toprakları geri aldılar. Bu dönemde Bizans İmparatorluğu çöküşe geçmişti. 1071'de [[Malazgirt Savaşı]]’ndan sonra imparatorluk ciddi anlamda çöküş ve yenilenme sürecine girdi. [[Dördüncü Haçlı Seferi]]’nde 1204'te Konstantinopolis’in Haçlı Frankların eline geçmesi çöküşü iyice açığa çıkardı. Konstantinopolis’in Bizanslılarca 1261'de geri alınmasına rağmen devlet artık sadece ismen bir imparatorluk olmuştu ve Bizans devleti 1453’e kadar ayakta kaldı.
 
=== Bilim ve teknoloji ===
99. satır:
 
== Cluny Reformu ==
10. yüzyılda büyük bir yaratıcı reform hareketi başladı. Bunun merkezinde manastır ideallerinin yeniden canlandırılması vardı. Birkaç asilzade, dejenere olan manastırcılığı kökenlerine döndürmeyi ve Benedikt'in 'KURAL'ına uymayı amaçlayan yeni manastırlar oluşturdu. Bunların çoğu, Karolenjler'in eski merkezi topraklarındaydı ve reform fikri buradan dışarı doğru yayılmaya başladı. Bu manastırların en tanınmışı Burgondiya'daki Cluny Manastırı'ydı. 910 yılında kurulan bu manastır, neredeyse iki buçuk asır boyuna kilise reformunun itici gücü oldu. 12. yüzyıl ortalarında gücünün doruğunda iken bazıları Filistin gibi uzak yerlerdeki üç yüzden fazla manastırı yönlendirme için Cluny'ye bakıyorlardı. Çünkü bu manastır Roma'daki Aziz Peter'den sonra Batı HıristiyanlığınınHristiyanlığının en büyük kilisesine sahipti.<ref>Kısa Dünya Tarihi-J.M.ROBERTS</ref>
 
== Geç Dönem Orta Çağ ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Orta_Çağ" sayfasından alınmıştır