|
== Yaşamı ==
=== Çocukluk ve eğitim yılları ===
1916’da Reyhaniye’de (bugünkü Reyhanlı) dünyaya geldi. [[Balkan Savaşları]] sırasında [[Dimetoka]]’dan göçmüş bir ailenin çocuğu idiçocuğuydu. Babası, Dimetoka’da hakimlik yapan Mahmut Niyazi Bey, annesi Zeynep Ziynet Hanım’dır.<ref name=yenisafak>[http://www.yenisafak.com.tr/arsiv/2001/mayis/27/g3.html '''Entelektüel Kızıyım''', ''Yeni Şafak gazetesi, 27 Mayıs 2001'']</ref> Babası Mahmut Niyazi Bey Antakya’da Ziraat Bankası Müdürlüğü ve mahkeme reisliği yapmıştır. Yedi7 yaşına kadar Antakya’da yaşayan Cemil Meriç, babasının memuriyetten ayrılması üzerine ailesi ile birlikte Reyhanlı’ya döndü. Reyhanlı Rüşdiyesi’nde ilkokulu bitirdikten sonra yeniden Antakya’ya gitti. Fransız idaresindeki şehirde Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi'nde okudu.<ref name=iletişim>[http://www.iletisim.com.tr/kisi/cemil-meric/4901#.VHRrNIusX6Q '''Cemil Meriç''', ''İletişim Yayınları web sitesi, Erişim tarihi:25.12.2014'']</ref> Bu okulda iken gözlerinin 6 derece miyop olduğu anlaşıldı.<ref name=arge/> İlk yazısı olan “''Geç Kalmış Bir MuhasebMuhasebe''e”” başlıklı makalesi yerel Yenigün gazetesinde yayımlandı.<ref name=kemaleddin>[http://portal.firat.edu.tr/Disaridan/_TEMP/278/file/2001-1/CEML%20MERN%20SOSYOLOJ%20ANLAYII.pdf Kemaleddin Taş, '''Cemil Meriç’in Sosyoloji Anlayışı''', ''Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, 2001'']{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref> On ikinci12. sınıftayken, milliyetçi tutumu, yayımlanan bir yazısı ve bu yazıda bazı hocalarını eleştirmesi yüzünden lise diplomasını alamadan okulu terk etmek zorunda kaldı.<ref name=arge>[http://hatayarge.com/Cemil_Meric/index.php?okod=7 '''Cemil Meriç Kronolojisi''', ''2012-2013 Cemil Meriç Yılı web sitesi, Erişim tarihi:25.12.2014'']</ref> Lise öğrenimine devam etmek üzere İstanbul’daki [[Pertevniyal Lisesi]]'ne gitti. Bu sırada [[Nâzım Hikmet]] ve [[Kerim Sadi]] başta olmak üzere dönemin solcu aydınlarıyla tanıştı.<ref name=islaman>[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c29/c290128.pdf Mustafa Armağan, '''Meriç, Cemil''', ''İslam Ansiklopedisi'']</ref>
Geçim sıkıntısı nedeniyle 1937’de İskenderun’a döndü. Haymaseki köyünde dokuz9 ay kadar ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra aynı yıl İskenderun’da Tercüme Bürosu’na reis muavini oldu. 1938’de Batı Ayrancı Köyü’nde ilkokul öğretmenliği, Türk Hava Kurumu’nda sekreterlik, belediyede kâtiplik gibi geçici işlerde çalıştı. 1939 Nisan ayında Hatay hükümetini devirmek iddiasıyla tutuklanıp Antakya’ya götürüldü; idam talebiyle yargılandı; iki2 ay sonra beraat etti.<ref name=arge/>
1940'ta [[İstanbul Üniversitesi]] Yabancı Diller Yüksekokulu’na burslu olarak kabul edildi, iki2 yıl bu kurumda öğrenim gördü. 1941'den başlayarak İnsan, [[Yücel (dergi)|Yücel]], Gün, Ayın Bibliyografyası dergilerinde yazıları yayımlamaya başladı.
=== Elazığ Lisesi'nde öğretmenlik ===
1942’de [[Elazığ Lisesi]]’nde Fransızca öğretmenliğine atandı; [[Elazığ]]’a gitmeden az önce öğretmen Fevziye Menteşeoğlu ile tanışıp evlendi. Her iki gözündeki yüksek miyoptan ötürü askerlikten muaf tutulan Meriç, ilk çeviri kitabı [[Balzac]]’ın “''Altın Gözlü Kız''” romanını 1943’te yayımlandı.
=== İstanbul Üniversitesi'nde okutmanlık ===
Öğretmen eşinin tayininin Elazığ’a çıkmaması ve çiftin bu şehirde iki çocuk kaybedip ancak İstanbul’da doğum yapabileceğinin anlaşılması üzerine 1945’te Elazığ’daki öğretmenlik görevinden ayrılıp İstanbul’a gitti.<ref name=harun>[https://www.academia.edu/6651177/Cemil_Meri%C3%A7in_Eserlerinde_%C3%96zel_%C4%B0simler_Ve_%C3%96zel_Anlam_Y%C3%BCklenmi%C5%9F_Kelimeler_-_Harun_%C5%9Eahin Harun Şahin, '''Cemil Meriç'in Eserlerinde Özel İsimler ve Özel Anlam Yüklenmiş Kelimeler''', ''Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2006, Kayseri'']</ref> 1945’te oğlu Mahmut Ali, ertesi yıl ise kızı [[Ümit Meriç|Ümit]] dünyaya geldi. 1946’da İstanbul Üniversitesi’nde Fransızca okutman olarak göreve başlayan Meriç, 1974’te emekli oluncaya kadar Fransızca okutmanlığı sürdürdü bu arada bir yıl kadar Yirminci Asır dergisinde yazılar yayımladı (1947). [[Victor Hugo]]’nun ''Hermani'' adlı piyesini manzum olarak tercüme etti (1948); [[Işık Lisesi]]’de Fransızca dersleri verdi (1952-1954)
=== Görme yetisini tamamen yitirmesi ===
1954 yılının bahar aylarında bir kaza sonucu gözlerini tamamen yitirince birkaç başarısız göz ameliyatının ardından 1955’te vapurla tek başına [[Marsilya]]’ya, oradan [[Paris]]’e gitti. Altı6 aylık tedavi başarılı sonuç vermeyince yurda döndü. Görme yetisini tamamen yitirdiğinden dolayı bir süre bunalıma girdi ancak çevresindekilerin yardımıyla yeniden okuyup yazmaya başladı.<ref name=arge/>
=== Üretken yazarlık dönemi ===
Görme yetisini yitirdikten sonra yazarlık hayatının en üretken çağı başladı. Çevresindekilere okuttuğu Fransızca ve İngilizce metinleri sözlü olarak çevirdi ve yardımcılarına yazdırdı. Basılmamış olan bir Fransızca grameri hazırladı. Dikte etmek suretiyle makaleler yazmaya devam etti. 1963’ten itibaren Edebiyat Fakültesi’nin Sosyoloji bölümünde sosyoloji ve kültür tarihi dersleri verdi; bu dersleri emekliliğine kadar sürdürdü. Aralıklarla yirmi20 yıl sürdürdüğü günlüklere 1963 yılında başladı.<ref name=islaman/> İlk telif kitabı “''Hint Edebiyatı''” 1964’te yayımlandı. Bir dünya edebiyatı yazma düşüncesiyle yola çıkan Meriç, İran edebiyatı ile işe başlamış ama sonra Hint edebiyatına yönelmişti.<ref name=eserlerine>[http://hatayarge.com/Cemil_Meric/index.php?okod=11 '''Eserlerine Genel Bakış''', ''2012-2013 Cemil Meriç Yılı web sitesi, Erişim tarihi:25.12.2014'']</ref> Doğu medeniyetlerine karşı olan önyargıları yıkmayı amaçlayan ve dört4 yıllık bir çalışmanın sonucu olarak ortaya çıkan eser, “''Bir Dünya'nın Eşiğinde''” başlığıyla iki kez daha basıldı. Hint Edebiyatı’ndan sonra Batı düşüncesinin önemli bir yönünü aydınlatmayı amaçladı. Bu düşünceyle sosyalizmin temelini atan ve sosyolojinin kurucusu olan [[Saint Simon]] hakkında bir eser kaleme aldı ancak basacak yayınevi bulmakta zorlandı. Eser, 1967’de Can Yayınları tarafından basıldı.
1965-1973 yılları arasında çeşitli dergilerde yazıları ve çevirileri yayımlandı. [[Hisar (dergi)|Hisar]] dergisinde “''Fildişi Kuleden''” başlığı ile sürekli denemeler yazdı. İstanbul Üniversitesi Fransızca okutmanlığından emekli oldu ve yılların birikimini kitaplaştırmaya girişti. O yıl, Türkiye Millî Kültür Vakfı’ndan fikir dalında ödül aldı. "''Bana öyle geliyor ki, hayat denen mülâkata bu kitabı yazmak için geldim.''” dediği “''Bu Ülke''” adlı kitabını 1976’da yayımladı. Kitap, onun çeşitli fikir, kültür ve edebiyat meselelerine dair aforizmalarından oluşur.<ref name=eserlerine/> Aynı yıl, medeniyet kavramını tartıştığı “''Umran’dan Uygarlığa''” adlı eseri yayımlandı.
| 