Vikipedi

Hâkimler ve Savcılar Kurulu: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Vikiturta (mesaj | katkılar)
Devriyeler
4.625 değişiklik
k Madde düzenlenerek güncellendi
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
Justinianus (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.336 değişiklik
k düzenlemeler + vikikaynak bağlantıları metnin içine alındı
36. satır:
'''Hâkimler ve Savcılar Kurulu''' (kısaca '''HSK'''), [[Türkiye]]'deki hâkimlerin ve savcıların özlük işlerini yürüten ve bunlarla ilgili itirazları inceleyen bir üst mahkemedir.
 
[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)|1961 Anayasası]] gereğince 20 Temmuz 1961'de, "''Yüksek Hâkimler Kurulu"'' adıyla kuruldu. Hâkimlerin bağımsızlığını sağlamak için kurulan kurul, hâkimlerin atanması, nakli gibi özlük işlerinin yanı sıra, hâkimlerle ilgili şikayetleri de inceleme ve karar merciiydi. On sekiz asıl, beş yedek olmak üzere yirmi üç üyeli olmak üzere kurulun üyeleri [[Yargıtay (Türkiye)|Yargıtay]], [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|Meclis]] ve [[Cumhuriyet Senatosu (Türkiye)|Senato]] tarafından belirlenmekteydi. Kurulun yapısı, çalışma usulü ve esaslarına ilişkin olarak 1962 yılında 45 Sayılı [[:s:Yüksek Hâkimler veKurulu Kanunu|Yüksek SavcılarHâkimler Kurulu Kanunu]] çıkarıldı. [[12 Mart Muhtırası]]nı takiben anayasada ve kanunlarda yapılan değişikler uyarınca, üye sayısı on bir asıl ve üç yedek olarak on dörde düşürüldü. Kurulun bütün üyeleri Yargıtay Genel Kurulu üyeleri arasından seçilecek, dört yıl olan görev süreleri değişmez iken görev süresi biten üyelerin tekrar seçilebileceği hüküm altına alınmıştı. [[12 Eylül Darbesi]]'nin ardından yapılan yeni anayasa ile birlikte kurulun "''Yüksek Hâkimler Kurulu"'' ile "''Yüksek Savcılar Kurulu"'', adı birleştirilerek "''Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu"'' oldu. Önceden sadece adli yargı hakimleri ve savcıları hakkında karar verme yetkisi olan kurul, bu değişiklikler ile birlikte idari yargı hakim ve savcılarını da kapsamına aldı. 1981'de çıkarılan 2461 Sayılı [[:s:Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu|Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu]] ile hakimler ve savcılar tek bir kanun altında düzenlenmiş oldu. 2010 yılında yapılan [[2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu|anayasa değişiklikleri]] ile birlikte, 2461 Sayılı ''Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu'' ilga edilerek yerine 6087 Sayılı ''[[:s:Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu|Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu]]'' ihdas edildi. Kurul yirmi iki asıl ve on üç yedek üyeden oluşacak ve üç daire hâlinde çalışacaktı. Kurulun başkanı yine adalet bakanı iken; üyeleri cumhurbaşkanı, Yargıtay, [[Danıştay (Türkiye)|Danıştay]] ve [[Türkiye Adalet Akademisi]] genel kurullarınca belirli niteliklere sahip kişiler arasından seçilecekti.
 
2017 yılındaki [[2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu|anayasa değişiklikleri]] ile ad Hâkimler ve Savcılar Kurulu olan kurumun yapılanması günümüzdeki şekline ulaştı. Üye sayısı yirmi ikiden on üçe düşürülürken, yedek üyelik ise kaldırıldı. Daire sayısı, üçten ikiye düşürüldü. Üyelerin seçiminde de yine cumhurbaşkanı, Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının yetkisi sürerken, Türkiye Büyük Millet Meclisi de üye seçme yetkisine sahip olmuştur. Bakan ile birlikte, bakan yardımcısının{{efn|name=bkn}} da kurulun tâbi üyesi olacaktı. Bunun dışında, üyelerin dört yıllık görev süreleri, süreleri bitince tekrar seçilebilecekleri ve meslekten çıkarma haricindeki cezalara karşı yargı yolunun kapalı olmasına ilişkin düzenlemeler varlığını devam ettirdi.
46. satır:
Yüksek Hâkimler Kurulu üyelerinin görev süresi dört yıl olarak belirlenmişti. İki yılda bir üyelerinin yarısının seçimi yapılmaktaydı. Hâkimlik görevinde iken seçilenlerin tekrar seçilmesi mümkün değildi. Üyelerin başka bir iş veya görev almaları ise yasaktı. [[Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı|Adalet Bakanı]]nın toplantılara katılması serbest olmakla birlikte, oy kullanması ise kanunen yasaklanmıştı.<ref name=Gözler1961/> Hâkimlerin özlük işleri hakkında karar verme yetkisi kurula aitti. Denetimleri, kurul tarafından görevlendirilecek üst derecedeki hâkimler tarafından yapılabilecekti. Meslekten çıkarılma, genel kurulda katılımcıların salt çoğunluğunun kararı ile gerçekleşebilecekti. Adalet Bakanı, gerekli görmesi hakkında bir hâkim hakkında disiplin kovuşturması yapılması için kurula başvurabilecekti. Mahkemenin ya da kadronun kaldırılması ya da yargı çevresinin değiştirilmesi de yine bu kurulun uygun görmesine bağlı kılınmıştı.<ref name=Gözler1961/> Kurulun işleyişine ilişkin özel usûl ve esasları belirlemek için ise 1962 yılında 45 Sayılı ''Yüksek Hâkimler ve Yüksek Savcılar Kanunu'' çıkarıldı.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=123}} Kurulun yetkileri sadece adlî yargı hâkimleri açısından geçerlilik sahibiydi, [[Danıştay (Türkiye)|Danıştay]] hâkimleri için ise farklı bir yol benimsenmişti.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=123}}
 
Kanunla kurulkurulun çalışmalarını üç bölüm hâlinde sürdürecektisürdüreceği belirlendi. İlk bölüm hâkimlerin özlük işleri ile, ikinci bölüm hâkimler hakkındaki şikayet ve ihbarları inceleyerek gerekirse soruşturma yapılmasına karar vermek ile, üçüncü bölüm ise hâkimlerin işten el çektirilmesi, haklarında kovuşturma yapılması ve disiplin cezası vermek ile görevlendirilmişti. Bölümlerin kararlarına karşı Genel Kurula itiraz ve Danıştay'da iptal davası açmak mümkündü.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|ss=123-124}}
 
==== 12 Mart Muhtırası'nın ardından yapılan değişiklikler ====
60. satır:
12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşen [[12 Eylül Darbesi|darbe]] ile [[Türk Silahlı Kuvvetleri]] yönetime el koydu. 29 Haziran 1981 tarihinde çıkarılan bir kanun ile, yeni anayasayı hazırlamak üzere bir Kurucu Meclis oluşturuldu. Bu meclis, [[Millî Güvenlik Konseyi]] ile [[TBMM 1981 Danışma Meclisi|Danışma Meclisi]]nden ibaret olacaktı. Danışma Meclisi, kendi üyeleri içerisinden 15 üyeden oluşan bir Anayasa Komisyonu oluşturdu. Bu komisyonun oluşturduğu taslak metin, 23 Eylül 1982'de Danışma Meclisince, 18 Ekim 1982'de ise Millî Güvenlik Kurulunca kabul edildi. 7 Kasım 1982'de yapılan [[1982 Türkiye anayasa referandumu|referandum]] ile de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.{{Kdş|Gözler|2014|s=42-43}} [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası|1982 Anayasası]] ile önceki anayasa sürecinde ayrı kurumlar olan Yüksek Hâkimler Kurulu ile Yüksek Savcılar Kurulu, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu adıyla birleştirildi. Ayrıca idarî yargı hâkimleri de kurulun görev kapsamına dahil edildi.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=125}}
 
14 Mayıs 1981 tarihinde [[T.C. Resmî Gazete|Resmî Gazete]]'de yayınlanarak yürürlüğe giren 2461 Sayılı ''[[:s:Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu|Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu]]'' ile hâkim ve savcılar ile ilgili hükümler tek bir kanunda toplanmış oldu.<ref name=2461SK /> Bu kanun ile, Adalet Bakanı kurulun başkanı olarak belirlendi. Yargıtay ve Danıştay genel kurulları, kendi daire başkanları ve üyeleri arasından göstereceği adaylardan, devlet başkanı (Cumhurbaşkanı) tarafınca ikişer asıl ve yedek üye seçilecekti. Ayrıca Adalet Bakanı Müsteşarı ile Özlük İşleri Genel Müdürü de kurulun üyelerinden olacaktı.<ref name=2461SK>{{Web kaynağı | url = https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17340.pdf | başlık = Resmî Gazete - 2461 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu | yayıncı = T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 26 Mart 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200326120745/https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17340.pdf | arşivtarihi = 26 Mart 2020}}</ref> Kurulun bağımsızlığı kanunda da vurgulanmıştı.<ref name=2461SK/> Adalet Bakanı ile Müsteşarı, kurulun tâbi üyeleriydi.{{Kdş|Keser|Niyazioğlu|2011|s=126}}
 
Kanun, kurula üç çeşit görev vermişti. Bunlardan ilki, Yargıtay, Danıştay ve [[Uyuşmazlık Mahkemesi]] üyelerini seçmekti. İkincisi, Adalet Bakanlığınca bir mahkemenin ya da kadronun kaldırılması ya da mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesine yönelik verilen tekliflerin uygun olup olmadığına karar vermekti. Üçüncü olarak ise, hâkim ve savcıların mesleğe kabulü, atanma ve nakilleri, geçici yetkilendirilmeleri, yükselmeleri ve birinci sınıfa ayrılmaları, kadro dağıtımları, meslekte uygun görülmeyenler hakkında işlem yapma, disiplin cezası verme ve görevden uzaklaştırma gibi işlemlerini yapmaktı. Bunlar dışındaki özlük işleri bizzat Adalet Bakanlığınca yapılacaktı.<ref name=2461SK/>
70. satır:
====2010 tarihli kanun====
[[Dosya:Hakimler ve savcılar yüksek kurulu.JPG|sol|küçükresim|HSK binasının 2014 yılından bir fotoğrafı. O zamanki adı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu idi.]]
12 Eylül 2010 tarihinde yapılan [[2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu|referandumla]] birlikte 1982 Anayasası'nda değişiklikler yapıldığı gibi, kurulun işleyişinde de değişiklikler yaşanmıştır. Genel işleyişi düzenleyen 2461 sayılı Kanun ilga edilerek 6087 sayılı ''[[:s:Hâkimler Ve Savcılar Kurulu Kanunu|Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu]]'' ihdas edilmiştir. Buna göre, kurul yirmi iki asıl ve on üç yedek üyeden oluşarak üç daire hâlinde çalışacaktı. Kurulun başkanı yine Adalet Bakanıydı.{{Kdş|Gözler|2014|s=409}}
 
Kanun, kurul üyelerinin atanması açısından önceki kanuna göre farklı düzenlemeler getirmiştir. Buna göre; kurulun dört asıl üyesi kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından [[Cumhurbaşkanı]]nca, üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi [[Türkiye Adalet Akademisi]] Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıfa ayrılmış olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasında adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üye ise birinci sınıfa ayrılmış idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca seçilecekti. Seçilen üyeler dört yıllığına seçilecek olup, süresi biten üyenin tekrar seçilmesi mümkündü.{{Kdş|Gözler|2014|s=409}}
91. satır:
 
==Teşkilat==
TeşkilatKurul iki daire halinde çalışır. Bu iki dairenin toplam üyeleri [[Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı|Adalet Bakanı]]'nın başkanlığını yaptığı Genel Kurul'uKurulu oluşturmaktadır.
{{Sütun-başla}}
{{Sütun-3}}
===Genel Kurul===
Satır 239 ⟶ 240:
 
== Dış bağlantılar ==
{{Vikikaynak|Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu}}
* {{resmî site|hsk.gov.tr}}
* [http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf Türkiye Cumhuriyeti Anayasası]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hâkimler_ve_Savcılar_Kurulu" sayfasından alınmıştır