Sovyetler Birliği: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Siyaset ==

Sovyetler Birliği'nde üç güç hiyerarşisi bulunmaktaydı: [[yasama organı]]nı [[Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti]], hükûmeti ise [[Sovnarkom|Bakanlar Kurulu]] ve ülkedeki tek yasal parti olan ve nihai politika yapan [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]] (SBKP) temsil etmekte idi.<ref name="sakwa">Sakwa, Richard. ''Soviet Politics in Perspective''. 2nd ed. London – N.Y.: Routledge, 1998.</ref>

 

 

=== Yargı ===

Yargı, hükûmetin diğer dallarından bağımsız değildi. [[Sovyetler Birliği Yüksek Mahkemesi|Yüksek Mahkeme]] alt mahkemeleri ([[Halk Mahkemesi (Sovyetler Birliği)|Halk Mahkemesi]]) ve Anayasa tarafından kurulan ya da Yüksek Sovyeti tarafından yorumlanan yasaları denetlemekteydi. Anayasa Gözetim Komitesi kanun ve eylemleri anayasaya göre gözden geçirmekteydi. Sovyetler Birliği'nde yargıç, [[Sovyetler Birliği Başsavcılığı|savcı]] ve savunma avukatının iş birliği içinde olduğu [[Roma hukuku]]nun [[sorgulayıcı sistem]]i kullanılmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı | yazar = ''[[Encyclopædia Britannica]]'' | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure | başlık = Inquisitorial procedure (law) – Britannica Online Encyclopedia | yayımcı = [[Encyclopædia Britannica, Inc.]] | erişimtarihi = 27 Aralık 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150508041232/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure | arşivtarihi = 8 Mayıs 2015 | ölüurl = no }}</ref>

 

=== İdari bölümler ===

{{Ayrıca bakınız|Sovyet Cumhuriyeti|Sovyetler Birliği'nin cumhuriyetleri}}

Anayasal olarak Sovyetler Birliği, kurucu Birlik Cumhuriyetleri olan [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]], [[Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]], [[Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] ile federal [[Transkafkasya SFSC|Transkafkasya]] cumhuriyetlerinin 30 Aralık 1922'de [[SSCB Kuruluş Antlaşması]]'nı imzalamalarıyla kuruldu. 1924 yılında Orta Asya'da [[Sovyetler Birliği'nde ulusal sınırlandırma|ulusal sınırlandırma]] ile RSFSC'nin [[Türkistan ÖSSC]]'nin bazı topraklarından ve iki Sovyet devleti olan [[Harezm SSC|Harezm]] ve [[Buhara SHC]]'lerinin topraklarından [[Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] ile [[Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] kuruldu. 1929 yılında [[Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]], Özbekistan SSC'den ayrıldı. 1936 anayasası ile, Transkafkasya SFSC'nin bileşenleri olan [[Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Gürcistan]], [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Ermenistan]] ve [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Azerbaycan SSC]]leri birlik cumhuriyeti sıfatına yükseltildi ve RFSSC'nin özerk devletleri olan [[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] ile [[Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] de SSCB'yi oluşturan eşit, egemen cumhuriyetler haline geldiler.<ref>{{Kitap kaynağı|son=Adams, Simon|başlık=Russian Republics|url=http://books.google.com/books?id=LyqIDCc-cSsC&dq|yıl=2005|sayfa=21|yayımcı=Black Rabbit Books|isbn=978-1-58340-606-9}}</ref> Ağustos 1940'ta, Ukrayna SSC ve Romanya'dan alınan Besarabya'nın bazı toprakları ile [[Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Moldova SSC]] kuruldu. Ayrıca [[Estonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Estonya]], [[Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Letonya]] ve [[Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Litvanya]] gibi Baltık devletleri SSCB topraklarına katıldı. Finlandiya'dan alınan bazı topraklar ile Mart 1940'ta kurulan [[Karelo-Fin SSC]], 1956'da RSFSC'ye tekrar dahil edildi.<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref> Aynı zamanda II. Dünya Savaşı'ndan sonra yine Finlandiya'ya bağlı [[Doğu Karelya]], [[Salla]] ve [[Kuusamo]]'nun bir kısmı, [[Peçenga rayonu|Petsamo]] bölgesi ve [[Finlandiya Körfezi]]'ndeki dört ada, Japonya'nın [[Kuril adaları]], Almanya'nın [[Kaliningrad Oblastı|Könisberg bölgesi]], Polonya'nın doğusu ve 11 Ekim 1944'te de [[Tuva Halk Cumhuriyeti]]<ref>Immanuel 1966: 90–92, tarihinde 21 Eylül 2014 erişilmiştir.</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref> SSCB topraklarına katıldı. 1940 yılından birliğin resmen dağıldığı Aralık 1991'e kadar 15 Sovyet cumhuriyeti bulunmaktaydı.<ref>{{Kitap kaynağı|son=Feldbrugge, Ferdinand Joseph Maria|başlık=Russian Law: The Rnd of the Soviet system and the Role of Law|url=http://books.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C&dq|yıl=1993|sayfa=94|yayımcı=[[Martinus Nijhoff Publishers]]|isbn=0-7923-2358-0}}</ref>

 

== Coğrafya ==

[[Dosya:Aral sea 1985 from STS.jpg|thumb|[[Aral Gölü]], 1985 yılında.]]

22,402,200 kilometrekarelik bir alana sahip Sovyetler Birliği, dünyanın yüzölçümü bakımından en büyük devleti idi ve dağıldıktan sonra bu unvanı ardılı olan [[Rusya]] almıştır.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia Russia - Encyclopedia Britannica]. Britannica.com (27 Nisan 2010). 21 Eylül 2014 tarihinde erişilmiştir.</ref> SSCB, Dünya yüzölçümünün altıda birini kaplamaktaydı ve büyüklüğü [[Kuzey Amerika]] ile karşılaştırılmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://pages.towson.edu/thompson/courses/regional/reference/sovietphysical.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Eylül 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120915090942/http://pages.towson.edu/thompson/Courses/Regional/Reference/SovietPhysical.pdf |arşivtarihi=15 Eylül 2012 |ölüurl=yes }}</ref> Avrupa'daki kısmı, ülkenin yüzölçümünün çeyreği kadardı ve ülkenin kültürel ve ekonomik merkeziydi. Asya'nın doğu kısmında [[Pasifik Okyanusu]]'na uzanırken güneyinde ise [[Afganistan]] bulunmaktaydı ve bu bölgeler daha seyrek nüfusluydu. SSCB, 11 [[zaman dilimi]] arasında doğudan batıya 10.000&nbsp;km ve kuzeyden güneye 7200&nbsp;km boyunca yayılmaktaydı. Ülkede beş iklim bölgesi bulunmaktaydı: [[tundra]], [[tayga]], [[bozkır]]lar, [[çöl]]ler ve [[dağ]]lar.

 

== Ekonomi ==

[[Dosya:DneproGES 1947.JPG|thumbnail|sol|[[DneproGES]], 1932'de yapımı tamamlanan Sovyet hidroelektrik santrali.]]

Merkezî sosyalist plana dayalı bir ekonomiye sahip olan SSCB'nin ekonomik temelini üretim araçlarının toplumsal mülkiyeti oluşturur. Marksist teori, sosyalist toplumda üretim araçlarının toplumsal mülkiyetini, üretimin ve bölüşümün tamamen merkezi planlama doğrultusunda gerçekleştirileceğini söyler. Ekim Devrimi'nin hemen ardından tüm devlet yönetimine el koyan ve burjuva-kapitalist devlet mekanizmasını parçalamayı hedefleyen Bolşevikler, ülkedeki tüm bankaları, fabrikaları, belirli bir değerlemenin üzerindeki üretim araçlarını bedelsiz kamulaştırmış, tüm dış borçları reddetmişlerdir. Ancak kısa süre sonra, İngiliz destekli Çar yanlılarının Bolşevikler ile tutuştukları iç savaş, Lenin tarafından [[Savaş Komünizmi]] kararlarının uygulanmasına sebep olmuştur. Bu dönemde köylünün tarımsal üretiminin bir kısmına devrimciler tarafından el konulmuş, yıllık üretim birikimi ve tüketim miktarı planlanmış ve paranın pazar içerisinde dönüşümü kısıtlanmıştır. İç savaş ekonomiye ağır bir darbe indirmiş, 1920'de üretim birikimi 1914 öncesi dönemin bile gerisine düşmüştür<ref>http://www.historylearningsite.co.uk/new_economic_policy.htm</ref>. 1921'de iç savaşın Bolşevikler lehine sonuçlanmasının ardından, Lenin tarafından "bir adım geri, iki adım ileri" şeklinde formüle edilmiş [[Yeni Ekonomi Politikası]] yürürlüğe sokulmuştur. Sovyetlerin sermaye birikimi sağlaması, üretimin canlanması ve endüstriyel kalkınma hamleleri için bir dayanak noktası olması planlanan bu politika ile, köylünün üretim fazlasını pazarda satabilmesine olanak sağlanmış, küçük işletmelere ve küçük burjuvaziye izin verilmiştir. Suikast sonucu sağlığını yitiren Lenin'in 1924'te ölümü üzerine parti genel sekreteri olan Stalin tarafından 1928'e kadar devam ettirilen Yeni Ekonomi Politikası, sonuç itibarıyla başarıya ulaşmış ve ekonominin hızla kalkınmasını sağlamıştır<ref>Gregory, Paul R. (2004). The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge University Press. pp. 218–20. ISBN 0-521-53367-8.

 

=== Enerji ===

[[Dosya:Soviet Union stamp 1987 CPA 5858.jpg|thumb|[[Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı]]'nın 30. yil dönümü anısına yapılmış bir posta pulu]]

Sovyetler Birliği'nde yakıt ihtiyacı, 1970'lerden 1980'lere kadar her toplumsal ürünün başına brüt ruble ve endüstriyel ürün başına ruble düşmüştür.<ref name="sovietenergydemanddecline">{{kitap kaynağı|son=Wilson|ilk=David|başlık=The Demand for Energy in the Soviet Union|yıl=1983|yayımcı=Rowman and Littfield|isbn=0-7099-2704-5, 9780709927044|sayfalar=105 to 108|dil=İngilizce}}</ref> Başlangıçta bu düşüş çok hızlı büyüdü, ama yavaş yavaş 1970 ve 1975 yılları arasında yavaşlamıştır. 1975'ten ve 1980'e kadar sadece yüzde 2,6 daha yavaş büyümüştür.<ref>Wilson 1983, p. 295.</ref> Tarihçi David Wilson, yüzyılın sonuna kadar gaz endüstrisinin Sovyet yakıt üretiminin %40'ını karşılayacağını inanıyordu. Ancak bu teori SSCB'nin çöküşü nedeniyle gerçekleşemedi.<ref>Wilson 1983, p. 297.</ref> SSCB teoride, enerji alanları nedeniyle 1990'larda %2-2.5 oranında bir ekonomik büyüme devam etmiş olurdu.<ref>Wilson 1983, p. 297–99.</ref> Ancak ülkenin yüksek askeri harcamaları ve [[Sovyetler Birliği tarihi (1982-1991)|Gorbaçov dönemi]] öncesi [[Birinci Dünya]] ile gergin ilişkiler nedeniyle enerji sektörü birçok zorlukla karşı karşıya kalıyordu.<ref>Wilson 1983, p. 299.</ref>

 

=== Bilim ve teknoloji ===

[[Dosya:Sputnik-stamp-ussr.jpg|thumb|130px|sol|[[Sputnik programı|Sputnik]]'i yörüngesinde gösteren bir Sovyet pulu]]

Sovyetler Birliği, kendi ekonomisi için [[Sovyetler Birliği'nde bilim ve teknoloji|bilim ve teknoloji]]ye büyük vurgu yapmaktaydı,<ref name="science&technology">{{Web kaynağı | başlık = Science and Technology | yayımcı = [[Library of Congress Country Studies]] | url = http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0413%29 | erişimtarihi = 19 Ekim 2014 | arşivengelli = evet}}</ref> ancak, [[Sputnik programı|dünyanın ilk uzay uydusu]]nu yapmak gibi teknolojisindeki en önemli başarıların genellikle askeri sorumluluğu bulunmaktaydı.<ref name="economy">{{Web kaynağı | başlık = Economy | yayımcı = [[Library of Congress Country Studies]] | url = http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0009%29 | erişimtarihi = 23 Ekim 2010 | arşivengelli = evet}}</ref> Lenin, eğer Sovyetler teknolojide gelişmiş dünyanın gerisinde kalısa asla onları geçemeyeceğine inanıyordu. Sovyet otoriteleri büyük ağlar, araştırma ve geliştirme kuruluşları geliştirerek Lenin'in inancına bağlılıklarını kanıtladı. 1989 yılında, Sovyet bilim adamları [[enerji fiziği]], tıpta sayılı alanlar, matematik, kaynak ve askeri teknolojiler gibi çeşitli alanlarda dünyanın en iyi eğitimli uzmanları arasında yer aldı. Ancak katı devlet planlaması ve yoğun [[Nomenklatura|bürokrasi]] nedeniyle, Sovyetler Birliği kimya, biyoloji ve bilgisayar teknolojileri gibi konularda Birinci Dünya'ya kıyasla geride kalmıştır.

 

=== Ulaşım ===

[[Dosya:RIAN archive 806897 Vnukovo Airport 1971.jpg|thumb|[[Vnukovo Havalimanı]] (1971)]]

Ulaşım, ülke ekonomisinin önemli bir bileşeni idi. 1920'lerin sonunda ve 1930'larda [[Birinci Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)|ekonominin merkezileştirilmesi]], en önemlisi bir havacılık [[Sovyetler Birliği'nde şirketler|işletmesi]] olan [[Aeroflot]]'un kurulması gibi altyapının büyük ölçekte gelişmesini sağlamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Highman, Robert D.S.; Greenwood, John T.; Hardesty, Von|başlık=Russian Aviation and Air Power in the Twentieth Century|yayımcı=Routledge|yıl=1998|url=http://books.google.no/books?id=cpynoFM-Jf4C&dq|isbn=978-0-7146-4784-5|sayfa=134}}</ref> Ülkede kara, su ve hava yolu olmak üzere geniş bir ulaşım yelpazesi bulunmaktaydı.<ref name=ciacom/> Ancak, kötü bakımdan dolayı yol, su ve Sovyet sivil havacılığı Birinci Dünya ile karşılaştırıldığında oldukça eski ve teknolojik olarak geri kalmaktaydı.<ref name="twocerofive"/>

 

== Demografi ==

[[Dosya:Population of former USSR.PNG|thumb|sol|250px|1961-2009 arası SSCB (kırmızı) ve [[Eski Sovyet devletleri]]nin nüfusu (mavi).]]

20. yüzyılın ilk elli yılında [[Rusya İmparatorluğu|Çarlık Rusyası]] ve Sovyetler Birliği yaşadığı felaketler sonucu büyük ölçekli nüfus kayıpları verdi. [[I. Dünya Savaşı]] ve [[Rus İç Savaşı]] sırasında (savaş sonrası [[1921 Rusya kıtlığı|kıtlık]]larda dahil) toplam 18 milyon,<ref>{{kitap kaynağı|yazar=Mark Harrison|başlık=Accounting for War: Soviet Production, Employment, and the Defence Burden, 1940–1945|url=http://books.google.com/?id=yJcD7_Q_rQ8C&pg=PA167|tarih=18 Temmuz 2002|yayımcı=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-89424-1|sayfa=167}}</ref> 1930'larda yaklaşık 10 milyon,<ref name="1930s">{{Kitap kaynağı | yazar=Geoffrey A. Hosking| başlık=Russia and the Russians: a history| url=https://books.google.com/?id=oh-5AAmboMUC&pg=PA469| yıl=2001| yayıncı=Harvard University Press| isbn=978-0-674-00473-3| sayfa=469 }}</ref> ve 1941-5 yılında 26 milyondan fazla kişi ölmüştür. Savaş sonrası Sovyet nüfusu eğer demografik büyüme devam etseydi 45-50 milyon daha fazla olması gerekirdi.<ref name="Geoffrey A. Hosking 2006 242">{{Kitap kaynağı | yazar=Geoffrey A. Hosking| başlık=Rulers and victims: the Russians in the Soviet Union| url=https://books.google.com/?id=CDMVMqDvp4QC&pg=PA242| yıl=2006| yayıncı=Harvard University Press| isbn=978-0-674-02178-5| sayfa=242}}</ref>

 

=== Etnik gruplar ===

Sovyetler Birliği, 100'den fazla farklı etnik gruplar ile farklı etnik kökenlere sahip ülke idi. Toplam nüfus 1991 yılındaki nüfus sayımında 293 milyon olarak tespit edilmiştir. 1990'da yapılan bir hesaplamaya göre, nüfusun çoğunluğu [[Ruslar]] (50.78%) olmak üzere, bunu [[Ukraynalılar]] (15.45%) ve [[Özbekler]] (5.84%) takip ediyordu.<ref name="cia">{{Web kaynağı | url = http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_people.html | başlık = Soviet Union – People | yazar = Central Intelligence Agency | iş = [[The World Factbook]] | yıl = 1991 | erişimtarihi = 19 Ekim 2014 | yazarlink = Central Intelligence Agency | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160429140933/http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/soviet_union_people.html | arşivtarihi = 29 Nisan 2016 | ölüurl = no }}</ref>

 

 

=== Dil ===

Vladimir Lenin başkanlığındaki Sovyet hükûmeti küçük dil grupları kendi yazı sistemlerini vermiştir.<ref>Comrie 1981, p. 3–4.</ref> Bazı kusurları tespit edilmesine rağmen bu yazı sistemlerinin geliştirilmesi çok başarılı olmuştu. SSCB'nin sonraki günlerinde aynı [[çokdillilik]] durumundaki ülkelerde benzer politikalar uygulandı. Bu yazı sistemleri oluştururken dilleri birbirinden büyük ölçüde [[Lehçe (dil bilimi)|lehçe]]sel farklılıklar gibi ciddi sorunlar oluştu.<ref>Comrie 1981, p. 4.</ref> Bir dil kendi yazı sistemine sahip olduğu ve kayda değer bir yayını bulunursa bu dil "resmî dil" statüsüne sahip olabiliyordu. Kendi yazı sistemine sahip olmayan birçok azınlık dilini konuşanlar [[ikinci dil|ikinci bir dil]] almaya zorlanırdı.<ref>Comrie 1981, p. 25.</ref> Sovyet yönetiminin bu politikayı uygulamasına örnek olarak özellikle Stalin rejimi altında bir dil yeterince yaygın değilse o dilde eğitim kesilirdi. Bu diller daha sonra çoğunlukla Rusça olmak üzere başka dillere asimile oldu.<ref>Comrie 1981, p. 26.</ref> [[Büyük Vatanseverlik Savaşı]] (II. Dünya Savaşı) zamanında bazı azınlık dilleri yasaklandı ve bunun konuşucuları düşmanla iş birliği yapmakla suçlandı.<ref>Comrie 1981, p. 27.</ref>

 

 

=== Din ===

[[Dosya:Christ saviour explosion.jpg|thumb|[[Kurtarıcı İsa Katedrali]]'nin 1931 yılında yıkımı. Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra 1994-2000 yılları arasında yeniden inşa edilmiştir.]]

1990 yılı istatistiklerine göre, ülkenin dini yapısı %20 Rus Ortodoks, %10 Müslüman, % 7 Protestan, [[Gürcü Ortodoks Kilisesi|Gürcü Ortodoks]], [[Ermeni Ortodoks Kilisesi|Ermeni Ortodoks]] ve Katolik, %1'den azı Yahudi ve %60'ı [[Ateizm|Ateist]] idi. [[Hristiyanlık]] ve [[İslam]], dine inanan vatandaşlar arasında en fazla sayıda taraftarı olan dinleriydi.<ref name="dailylife">{{kitap kaynağı|yazar=Eaton, Katherine Bliss|başlık=Daily life in the Soviet Union|yayımcı=[[Greenwood Publishing Group]]|yıl=2004|url=http://books.google.com/books?id=VVFuYN8TS5AC&dq|isbn=0-313-31628-7|sayfalar=285 ve 286}}</ref> [[Doğu Hıristiyanlığı]], Sovyetler Birliği'ndeki en büyük [[Hıristiyan mezhepleri|Hıristiyan mezhebi]] olan Rusya'nın geleneksel [[Rus Ortodoks Kilisesi]] ile Hıristiyanlar arasında hakim idi. Sovyetler Birliği'nin Müslümanların yaklaşık %90'ı [[Sünnilik|Sünni]] olup kalan %10 [[Şia|Şii]] ise [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'nde yaşamaktaydı.<ref name = "dailylife"/> Küçük gruplar ise [[Katolik Kilisesi|Katolik]], [[Yahudilik|Yahudi]], [[Budizm|Budist]] ve çeşitli [[Protestanlık|Protestan]] gruplarıydı.<ref name = "dailylife"/>

 

=== Eğitim ===

[[Dosya:Milovice soviet pupils.jpg|sol|thumb|Sovyet öğrencilerin [[Milovice (Nymburk)|Milovice]], [[Çekoslovakya]] ziyareti. (1985)]]

1917 öncesinde [[Rus İmparatorluğu]]'nda eğitim zorunlu değildi ve bu nedenle alt sınıf işçi ve köylü ailelerinden olan birçok çocuk eğitim imkanlarına zorlukla erişilebiliyor veya hiç erişemiyordu. 1917 tahminlerine göre nüfusun % 75-80'i [[okuryazarlık|okuma yazma]] bilmiyordu.

 

=== Sağlık ===

[[Dosya:RussianAbortionPoster.jpg|thumb|Sovyetler Birliği'nde güvensiz [[kürtaj]] uygulamalarını caydırma amaçlı hazırlanmış bir poster.]]

1917 yılında devrim öncesinde, Rusya'da sağlık koşulları gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde idi. Lenin bu durumu "Ya sosyalizm biti yenecek, ya da bit sosyalizmi" diye eleştirmiştir.<ref name="lane">Lane 1992, p. 353.</ref> Sovyet sağlık prensibi 1918 yılında [[Sağlık Halk Komiserliği]] tarafından oluşturulmuştu. Sağlık hizmetleri devlet tarafından kontrol edilecekti ve devrimci bir kavram olan ücretsiz sağlık hizmeti tüm vatandaşlara sağlanacaktı. [[1977 SSCB Anayasası]]'nın 42. maddesi tüm yurttaşların sağlığı koruma altına alınmış ve SSCB'de herhangi bir sağlık kurumuna ücretsiz erişim hakkı verilmişti. Ancak, Sovyetler Birliği'nde nüfus artışı sebebiyle sağlık sisteminin halkının tüm ihtiyaçlarını yerine getirmesi mümkün değildi.<ref>Lane 1992, p. 360.</ref> [[Mihail Gorbaçov]] devlet başkanı olmadan önce Sovyetler Birliği'nin sağlık sistemi birçok yabancı uzmanın çalışmaları, sosyo-ekonomik politikalar ve tıp alanındaki gelişmelerle halka kaliteli bir hizmet sunabiliyordu. . Ancak [[Mihail Gorbaçov]] döneminde, ekonomik iflasla maddi imkansızlıklar Sovyet sağlık sisteminin hizmet kalitesi ve sunumunda eşitsizliğin ortaya çıkmasına sebep oldu.<ref>Lane 1992, p. 352.</ref> [[Sağlık Bakanlığı (Sovyetler Birliği)|Sağlık Bakanı]] [[Yevgeni Çazov]], [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi 19. Kongresi]] sırasında, dünyanın en iyi doktorlarına ve en iyi hastanelerine sahip olmak, bu konudaki sorunları tespit edip hizmet kalitesini iyileştirebilmek için milyarlarca [[Sovyet ruble]]si harcanması gerektiğini belirtti.<ref>Lane 1992, p. 352–53.</ref>

 

== Kültür ==

{{Ayrıca bakınız|Sovyetler Birliği'nde dans|Sovyetler Birliği'nde müzik|Sovyetler Birliği'nde sinema|Sovyetler Birliği'nde edebiyat}}

 

=== Felsefe ===

Sovyetler Birliği’nde felsefi araştırmalar resmî olarak [[Marksist]] düşünce odaklıydı. Bu, kuramsal olarak nihai felsefi doğru ve nesnellik temeliydi. 1920’ler ve 1930’lar boyunca, [[Ruslar|Rus]] düşüncesinin diğer eğilimleri baskılandı (pek çok filozof göç etti, başkaları sürüldü). Stalin 1931’de diyalektik materyalizm’i [[Marksizm]] [[Leninizm]] ile özdeşleştiren bir karar çıkartarak, bütün komünist devletlerde ve Comintern aracılığıyla çoğu Komünist partide geçerli olacak resmî felsefe haline getirdi. [[Bolşevik]] yönetimin başlangıcından itibaren Sovyet felsefesinin resmî amacı (her derste yer alması zorunlu bir öğretim konusuydu), Komünist düşüncelerin kuramsal olarak anlatılmasıydı. Bununla birlikte, 1917 [[Ekim Devrimi]]'nden sonra, hem felsefi hem siyasi mücadeleler damgasını vurmuş ve artık eskisi gibi dogmatik olunmayıp daha ilerici ve olumlu konular tartışılır hale getirmiştir. Evald Vasilevich Ilyenkov 1960’ların önde gelen filozoflarından biriydi, Leninist Diyalektik ve Positivizmin Metafizikliği (Leninist Dialectics & Metaphysics of Positivism) (1979) kitabında, 1920’lerin “mekanikçiler ile “diyalektikçiler” tartışmasını yeniden açtı. 1960’lar ve 1970'lerde analitik felsefe (analytical philosophy) ve mantık deneyciliği (logical empiricism) dahil Batı felsefeleri Sovyet düşüncesi üzerinde iz bırakmaya başladılar.