İzmiroğlu Cüneyd Bey: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Sayfa boşaltıldı |
88.241.54.139 (k - m - e) tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor. |
||
1. satır:
'''İzmiroğlu Cüneyd Bey''' ([[Aydınoğlu Beyliği|Aydınoğlu]] hanedanına mensup olmakla birlikte, hanedanın olağan çizgisi dışından gelerek tarih sahnesine çıktığından ve [[İzmir]] valiliği yapmış olmasından ötürü İzmiroğlu Cüneyd Bey olarak anılır; Kara Cüneyd de denilir) [[Osmanlı Devleti]]'nin yaşadığı [[Fetret Devri]] ve [[II. Murad]]'ın saltanatının ilk yıllarında gündemde kalmış, Osmanlı Devleti'nin bu 20 yıllık süredeki bütün toparlanma çabalarında karşısına çıkmış bir yerel yönetici ve asidir. İsmi bu anlamda Fetret Devri ile özdeşleşmiştir.
[[1402]] [[Ankara Savaşı]]'nda [[Yıldırım Bayezid]]’in [[Timur]]’a mağlup ve esir düşmesinden sonra Aydınoğlu Beyliği tekrar canlanmıştır. Aydınoğlu hanedanının başında bulunan [[Aydınoğlu İsa Bey]] ölmüş bulunduğundan, beyliğin başına Timur Han'ın emriyle, İsa Bey'in oğlu [[Aydınoğlu Musa Bey]] geçti. Musa Bey'in de ertesi yıl vefatı üzerine, [[1403]]'de yerine [[Aydınoğlu II. Umur Bey]] geçti. Fakat, [[Aydınoğlu İbrahim Bahadır Bey]]'in oğlu ve o sırada Timur tarafından [[Cenevizliler]]den tamamen alınmış bulunan [[İzmir]]'in valisi olan Cüneyd Bey buna karşı çıkarak, saltanat iddiasında bulundu. II. Umur Bey'in üzerine yürüyerek payitahtı [[Ayasluğ]]’u ([[Selçuk, İzmir|Selçuk]]) zapteden Cüneyd Bey, Umur’un [[1405]]’te ölümüyle de, Aydınoğlu topraklarına tek başına hakim oldu ve bu hakimiyetini aralıklarla [[1425]]’e kadar sürdürdü.
Cüneyd Bey, konumunu sağlamlaştırmak için, Osmanoğlu hanedanı içinde Fetret Devri boyunca cereyan eden taht kavgalarına karıştı, ve her defasında şehzadelerden birini tutarak, zaman zaman kendisine müttefik bulmak veya mevcut ittifaklara katılmak yolunu tuttu. Birçok kereler başarısızlığa uğramasına rağmen, kendini bağışlatmayı bildi ve her seferinde yeni vazifeler almaya muvaffak oldu.
İzmiroğlu Cüneyd Bey'in karıştığı başlıca gaileler şunlardır: <br>
* [[1404]] yılında I. Mehmed Çelebi'nin [[Bursa]]'ya girerek hükümdarlığını ilan etmesinden sonra [[Ulubat]]'ta yendiği kardeşi [[İsa Çelebi]], önce Bizans'a, sonra [[Edirne]]'deki diğer kardeş [[Süleyman Çelebi]]'ye, I. Mehmed'e ikinci defa yenilmesinden sonra da [[İsfendiyar Bey]]'e, üçüncü yenilgisinden sonra ise İzmiroğlu Cüneyd Bey'e sığınmıştır. Onun aracılığıyla [[Saruhanoğlu Beyliği|Saruhan]] ve [[Menteşeoğlu Beyliği|Menteşe]] Beyleriyle anlaşarak talihini bir kere daha denemek istedi, ancak yine mağlup oldu ve bu defa [[Karamanoğlu Beyliği]]'ne iltihak etti. Ancak bir süre sonra yakalanarak ortadan kaldırıldı. <br>
* [[Anadolu]]'da yalnız kalarak kuvvetlenen I. Mehmed'in bu kez karşısına çıkan Edirne'deki kardeşi Süleyman Çelebi'nin hakimiyetini İzmiroğlu Cüneyd Bey ve [[Menteşeoğlu İlyas Bey]] kabul ettiler. Ancak I. Mehmed'in diğer kardeş [[Musa Çelebi]]'yi [[Rumeli]]'ye göndermesiyle geri çekilmek zorunda kalan Süleyman Çelebi, Musa Çelebi'nin bir baskını ile ortadan kaldırıldı. <br>
* Süleyman Çelebi'yi bertaraf eden Musa Çelebi Edirne’de bu kez kendi hükümdarlığını ilan edince İzmiroğlu Cüneyd Bey bu defa da onun tarafına geçti. Musa Çelebi I. Mehmed'in Anadolu’da kuvvetli olduğunu bildiği için daha ziyade Bizans'la meşgul oldu ve [[İstanbul]]'u bir kez kuşattı. Bu arada sonradan büyük bir isyan çıkaracak [[Şeyh Bedreddin]]’i kazasker yaparak, nüfuzunu artıracağı bir mevki edinmesini sağladı. Bizans İmparatoru'nun Musa Çelebi'ye karşı yardım istemesiyle I. Mehmed [[1411]]’de [[İnceğiz]] mevkiinde kardeşi ile savaşa girişti ve kaybetti. Gemilerle Anadolu tarafına geçerek yaralı bir halde Bursa’ya geldi. Bir yıl sonra Musa Çelebi’yle yaptığı ikinci savaşta da yenildi. Musa Çelebi’nin sert yönetiminin ahaliyi I. Mehmed tarafına meylettirmesiyle I. Mehmed kardeşine karşı üçüncü defa Rumeli’ye geçti. Kendisine katılan [[Sırp]] despotu ve bazı ümera ile birlikte, [[Tuna]]’ya çekilmekte olan Musa Çelebi üzerine yürüyen I. Mehmed, [[Çamurlu Derbend]] mevkiinde meydana gelen savaşta Musa Çelebi’yi nihayet yendi. Musa Çelebi, yaralı olarak kaçarken yakalanıp boğduruldu ve Bursa’ya nakledilip, babasının türbesine defnedildi. İzmiroğlu Cüneyd Bey ise [[Ohri]]'ye sürüldü. <br>
* Ancak İzmiroğlu Cüneyd Bey kısa süre sonra Ohri’den kaçarak [[Aydın]]’a geldi ve Ayasluğ’u (Selçuk) kuşatarak şehri aldı ve sancakbeyini öldürttü. I. Mehmed, Anadolu’ya dönünce önce Cüneyd Bey üzerine yürüyüp, [[Çandarlı (1.) İbrahim Paşa]] eliyle [[Menemen]], [[Kayacık]] ve [[Nif]] kalelerini aldı. Bu arada [[İzmir]] de temelli olarak Osmanlı Devleti idaresine alındı. <ref> İzmiroğlu Cüneyd Bey'in sürekli istikrarsızlık unsuru oluşturması, ailesinin ve kuvvetlerinin içinde bulunduğu [[Kadifekale]] kuşatmasını uluslararası bir hadise haline getirmişti. [[Rodos]], [[Midilli]] ve [[Sakız]] [[Hıristiyan]] donanmalari gibi, [[Menteşe Beyliği]] donanmasi da Osmanlılarla işbirliği yaparak İzmir'in zaptında rol oynamislardı. [[Rodos Şövalyeleri]] yardımları karşılığında Timur tarafından yıktırılan İzmir [[Okkale]]'yi (Avrupalılar için [[St. Peter Kalesi]]; bugün [[Hisar Camii]]'nin bulunduğu noktadaydı, nitekim Hisar Camii'nin adı da bu kaleden gelir) yeniden inşa etme talebinde bulunmuşlarsa da, I. Mehmed ısrarlara karşı direnmiş, ancak ilişkileri büsbütün bozmak istemediği için [[Bodrum Kalesi]]'ni inşa etmelerine izin vermiştir. </ref> Ancak Çelebi Mehmed, Cüneyd’in annesinin ricası üzerine İzmiroğlu Cüneyd Bey'i affederek [[1414]]’te Niğbolu Sancakbeyliğini verdi, Aydın sancakbeyliğine de [[Bulgar]] kralı [[Şişman]]'ın [[müslüman]] olan oğlu [[Süleyman]]'ı atadı. <br>
* İzmiroğlu Cüneyd Bey, affedilip [[Niğbolu]] sancakbeyi tayin edilmişken, [[Düzmece Mustafa]]'nın ("Mustafa Çelebi" veya, daha sonra isyan eden II. Murad'ın kardeşi [[Küçük Mustafa Çelebi]]'den ayırmak için, "Büyük Mustafa Çelebi" de denilir) ortaya çıkmasıyla bu sefer onunla birlik oldu ve padişaha tekrar baş kaldırdı. Harekete [[Eflak]] voyvodası Mirçe'yi de dahil edip [[Tesalya]] ve [[Selanik]] tarafında büyük karışıklıklar çıkardılar. Bu bölgeyi seçmelerinin sebebi, yenilgi halinde, o dönemde hem Bizans İmparatorlu'na hem de Osmanlı Devleti ile bağımlılık anlaşmaları olmakla birlikte özerk bir konumda olan Selanik'e sığınabilme düşüncesiydi. Nitekim I. Mehmed Düzmece Mustafa ordusunu Selanik mıntıkasında yendi ve isyancılar Selanik valisi [[Dimitrios Laskaris]]'in himayesine sığındılar. Uzun müzakerelerden sonra I. Mehmed [[Bizans İmparatorluğu|Bizans İmparatoru]] [[Manuel]]'i isyancıların Selanik'te tutuklanmalarına ve Bizanslıların yıllık üçyüz bin akçe karşılığında kayd-ı hayat şartıyla Düzmece Mustafa, Cüneyd Bey ve otuz üç maiyetinin [[Limni]] adasında sürgün edilmelerine ikna etti. <br>
* [[1421]] Mayısında tahta geçen [[II. Murad]] padişah değişikliklerinin karışıklıklara gebe olduğunu bildiğinden ve daha bir yıl öncesinde, şehzadeliğinde, [[Rumeli]]'de [[Şeyh Bedreddin]] İsyanı'nın, [[Ege Bölgesi]]'nde [[Börklüce Mustafa]] ve [[Torlak Kemal]] (Samuel) isyanlarının bastırılmasına bizzat nezaret ettiğinden, gönül alıcı mektuplar ve çok değerli hediyeler göndermek suretiyle herhangi bir kargaşa çıkmasını baştan önlemek istiyordu. II. Murad zamanında da mevkiini koruyan [[Amasyalı Beyazıd Paşa]], Çelebi Mehmed'in ölümünün duyulmasından sonra serbest bırakılan ve meşru hükümdarla mücadeleye başlayan [[Düzmece Mustafa]]'nın üzerine gönderildi. [[Edirne]]'nin [[Sazlıdere]] mevkiinde Şehzade Mustafa'nın kuvvetleriyle karşılaştı. Emri altındaki askerlerin büyük çoğunluğu Mustafa tarafına geçince teslim olmak zorunda kaldı ve ertesi gün İzmiroğlu Cüneyd Bey'in tahrikleriyle katledildi. Sazlıdere zaferinden sonra bir süre boyunca eli güçlenen ve Edirne'de saltanat sürmeye başlayan Mustafa'ya bağlı birlikler ile karşı tarafın avantajını değerlendirmekte geç kalmasından istifade eden II. Murad'ın birlikleri Ocak-Şubat [[1422]]'de [[Ulubat Çayı]] kenarında karşı karşıya gelirler. II. Murad'ın maiyetindeki [[Hacı İvaz Paşa]] ve [[Mihaloğlu Mehmed Bey]] gibi şahısların [[Rumeli]] beylerini sözlü ve yazılı olarak etkilemesi üzerine, herhangi bir çarpışma olmaksızın Mustafa'nın kuvvetlerinde bir moral çöküntüsü yaşandı. Bunu farkeden ve Mustafa'nın sonunu iyi görmeyen İzmiroğlu Cüneyd Bey de değerli eşyaları ve kendisine bağlı yetmiş kişi ile birlikte gece vakti karargahtan kaçarak Aydın yöresine sığındı. <br>
* Ancak Mustafa Çelebi olayı Osmanlı Devleti açısından bardağı taşıran son damla olmuştu. Döndüğü Aydın yöresinde Beyliğinin eski topraklarını elde etmek, Bizanslılar ve [[Venedikliler]]le ilişkiler kurmak çabası içine girer. Aydin ili beyi [[Yahşi Bey]] ve Anadolu [[Beylerbeyi]] [[Oruç Bey]]'in üstesinden gelemedikleri Cüneyd'i yeni Anadolu Beylerbeyi [[Hamza Bey]], [[Akhisar]] civarında yenilgiye uğratır. Sıkıştırılan Cüneyd Bey [[Sisam]] adası karşısındaki [[İpsili]] kalesine sığınmış, ancak Osmanlıların Anadolu'daki en önemli hasmı konumunda olan [[Karamanoğlu Beyliği]]'nden beklediği yardımı göremeyince (gizlice [[Karamanoğlu İbrahim Bey]]'in yanına kadar gidip bir miktar Karaman askeri ile döndüğü, ancak bu yardımcı kuvvetlerin İpsili'ye varışta Cüneyd'i terkettiği belirtilmektedir), teslim olmuş ve yanındaki oğlu Beyazıd ile birlikte öldürülmüştür. Çanakkale hapishanesinde bulunan diğer oğlu [[Kurt Bey]] ve kardeşi Hamza Bey de öldürülerek soyuna son verilmiştir. <br>
Bu bir türlü rahat durmayan tarihi şahsiyetin ortadan kaldırılmasıyla Aydınoğlu Beyliği toprakları tamamıyla Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti altına girmiştir (1425).
Beylik hanedanının torunlarından [[Aydınoğlu Molla Yakup Bey]] [[1597]] yılında İzmir'in en büyük camii olan [[Hisar Camii]]'ni yaptıracaktır. Bu da, Aydınoğlu ailesinin Osmanlı idaresinde de uzun süre ön planda kaldığına işaret etmektedir. Ancak [[17. yüzyıl]]dan itibaren İzmir'in giderek yabancı tacirler ve azınlıkların ağır bastığı bir evrime girmesiyle ailenin önce nüfuzu azalmış, sonra da fertleri kaybolmuş olmalıdır.
==Kaynakça==
* [http://www.dallog.com Dallog.com ve diğer muhtelif kaynaklar]
==Dipnotlar==
<div style="font-size: 90%"><references/></div>
[[Kategori:Osmanlı tarihinde isyanlar]]
[[Kategori:Aydınoğlu Beyliği]]
[[Kategori:1425 yılında ölenler]]
[[en:İzmiroğlu Cüneyd Bey]]
| |||