Vikipedi

Şeker: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.729 değişiklik
k Kaynak düzenleme
düzeltme AWB ile
14. satır:
== Tarihçesi ==
=== Asya ===
[[İlk Çağ]]lardan beri [[Hindistan]] yarımadasında şeker üretilmektedir ve ekim alanı [[Khyber Geçidi]] vasıtasıyla Afganistan'a kadar yayılmıştı. Erken zamanlarda bol ve ucuz değildi bu yüzden dünyanın pek çok yerinde bal tatlandırıcı olarak kullanılıyordu. Başlangıçta, insanlar tatlılığını çıkarmak için çiğ şeker kamışı çiğnedi. Tropikal Hint yarımadası ve Güneydoğu Asya şeker kamışının ana vatanıdır. <ref name="Moxham2002">{{citekitap bookkaynağı|yazar=Roy Moxham|başlık=The Great Hedge of India: The Search for the Living Barrier that Divided a People|url=https://books.google.com/books?id=sVWItAEACAAJ|tarih=7 Şubat 2002|yayıncı=Basic Books|isbn=978-0-7867-0976-2}}</ref><ref>{{CiteKitap bookkaynağı|başlık=When Asia was the World|soyadı=Gordon|ad=Stewart|yayıncı=Da Capo Press|yıl=2008|isbn=|konum=|sayfa=12}}</ref>
Şeker kamışı ile ilgili en eski tarihsel referanslardan biri, şeker kamışı kullanımının Hindistan kökenli olduğunu belirten M.Ö 8. yüzyıla tarihlenen Çin el yazmalarıdır..<ref name=gr1>{{citekitap bookkaynağı |başlık=Something about sugar: its history, growth, manufacture and distribution |ad=George |soyadı=Rolph |yıl=1873 |url=https://archive.org/details/somethingaboutsu00rolprich|konum=San Francisco|yayıncı= J.J. Newbegin }}</ref>
 
Hintliler şeker kamışı suyunu depolanması ve taşınması daha kolay olan granül kristallere dönüştürmenin yöntemlerini keşfetene kadar şeker nispeten önemsiz kaldı. Kristalize şeker, İmparatorluk Güptas zamanında, MS 5. yüzyıl civarında keşfedildi. Yerel Hint dilinde bu kristallere handa denir. (Devanagari: खण्ड, Khaṇḍa), İngilizce candy yani şeker kelimesinin kaynağı budur.<ref>{{cite web kaynağı |başlık=Sugarcane: Saccharum Officinarum |yayıncı=USAID, Govt of United States |yıl=2006 |sayfa=7.1 |url=http://www.usaid.gov/locations/latin_america_caribbean/environment/docs/ag&environ/Sugarcane.pdf |url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131106015828/http://www.usaid.gov/locations/latin_america_caribbean/environment/docs/ag%26environ/Sugarcane.pdf |arşivtarihi=6 Kasım 2013|df=}}</ref> Arıtılmış [[tereyağı]] ve şekeri tedarik olarak taşıyan Hint denizciler, seyahat ettikleri çeşitli ticaret yolları boyunca şekeri tanıttılar. [[Budist]] rahipler şeker kristalleştirme yöntemlerini Çin'e taşıdılar.
Kuzey Hindistan'daki Harsha (d.606-647) döneminde, Tang Çin'deki Hint elçiler [[Tang İmparatorluğu|Tang İmparatoru]] Taizong'dan sonra şeker kamışı yetiştirme yöntemlerini öğrettiler. Tang İmparatoru Taizong'un (d.626-649) şekere olan ilgisi meşhurdu. Çin'de 7. yüzyılda ilk şeker kamışı tarlaları kuruldu. <ref name="sen 38 40">Sen, Tansen. (2003). ''Buddhism, Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600–1400''. Manoa: Asian Interactions and Comparisons, a joint publication of the University of Hawaii Press and the Association for Asian Studies. {{ISBN|0-8248-2593-4}}. pp. 38–40.</ref> Çin belgelerinde 647 tarihinde bir heyetin Çin'den şeker rafine etme teknolojisini almaya gittiği belirtilir. Şeker kısa sürede Hint Yarımadası, Orta Doğu ve Çin'de yemeklerin ve tatlıların ana maddesi haline geldi.
=== Avrupa ===
[[Büyük İskender]]'in amirallerinden [[Nearchos]] İskenderin Hindistan seferine eşlik ettiğinden beri Avrupalılar şekeri biliyordu. <ref>Jean Meyer, Histoire du sucre, ed. Desjonquières, 1989</ref><ref>Anabasis Alexandri, translated by E.J. Chinnock (1893)</ref>
MS 1. yüzyılda Yunan hekim [[Dioscorides Pedanius]] eseri De Materia Medica'da şekerin tıbbi kullanımından bahsetti.<ref>"There is a kind of coalesced honey called ''sakcharon'' [i.e. sugar] found in reeds in India and [[Arabia Felix|Eudaimon Arabia]] similar in consistency to salt and brittle enough to be broken between the teeth like salt," Quoted from Book Two of Dioscorides' ''Materia Medica''. The book is downloadable from links at the Wikipedia [[Dioscorides]] page.</ref> [[Yaşlı Plinus]] 1. yy Roma'sında yazmış olduğu doğa Tarihinde şekeri şöyle tanımlıyordu: "Şeker Arabistan'da da üretilir ancak Hint şekeri daha iyidir. Kamışın içinde sakız gibi beyaz olan bir tür bal vardır ve dişler arasında ezilerek fındık büyüklüğünde topaklar haline gelir. Şeker sadece tıbbi amaçlar için kullanılır.<ref name=faas>Faas, Patrick, (2003). [https://books.google.com/books?id=YXGlAr17oekC&lpg=PA149 ''Around the Roman Table: Food and Feasting in Ancient Rome'']. Chicago: University of Chicago Press. p.&nbsp;149. {{ISBN|0-226-23347-2}}</ref> [[Haçlılar]], "tatlı tuz" dedikleri şeker kervanlarıyla Kutsal Topraklarda karşılaştılar ve şekeri Avrupa'ya geri getirdiler. 12. yüzyılın başlarında, Venedik Sur yakınlarındaki bazı köyleri satın aldı ve Avrupa'ya ihrac edilmek üzere şeker üretim mülkleri kurdu. Daha önce mevcut olan tek tatlandırıcı olan balın kullanımını destekledi. Haçlı kronikçisi [[Surlu William]] 12. yüzyılın sonlarında yazdığı eserinde, şekeri "insanlığın kullanımı ve sağlığı için çok gerekli" olarak nitelendirdi. 15. yüzyılda Venedik, Avrupa'nın başlıca şeker rafine ve dağıtım merkeziydi.
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Şeker" sayfasından alınmıştır