Tatabılar: Revizyonlar arasındaki fark
tarihi toplum adı olan Tatabılar sayfası Azerice wikipediden çevrildi |
(Fark yok)
|
Sayfanın 06.20, 28 Mayıs 2020 tarihindeki hâli
Tatabılar( yahut Si (奚)) —Moğol dilli [1] bir ulus.
Tarihi
Çin kaynaklarında adı Ku-mo-hsi[2] (庫 莫 奚 /库 莫 奚) ve Ku-mo-hi şeklinde transkrip edilen hiler, Kök Türkçe yazılı metinlerde Tatabı şeklinde geçmektedir. Ku-mo-hi adı “Ku-mo” ile “Hi” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu tayfalar Çin kaynaklarında ilk olarak Ku-mo-hi və Sui hanedanlığı (589-618) döneminden başlayarak kısaca “Hi” şeklinde adlandırılır. Çinliler onlara Hi, Kök Türkler ise Tatabı derdiler. Avrasyada bütün halqlar, sık sık ad değiştirip bazen hükümdarın, bazen yaşadıkları yerin, bazen takma adlarla anılmışlardır.[3] Hilerin adının değişmesi, Çin tarihçilerinin taşıdığı kısaltma yüzündendir. Tarihte Hilerin öz adlarındaki Ku-mo kısmını işletmemelerini gerektiren bir siyasi hadise yoktur. Çin tarihçileri de Ku-mo tabirinin neden kaldırdıkları hakkında ipucu vermemişlerdir.
Büyük alip Vasiliy Bartold bu mevzu hakkında; “Orkun yazılarından anlaşılır ki, Çinliler bazen tayfaların özlerine verdikleri addan büsbütün başka bir ad da verirlermiş. Mesela Çin kaynaklarında Kitan tayfası ile birlikte daima bir “Hi” tayfası zikr olunur. Orkun kitabelerinde ise kitanlarla birlikte olan bu kavmin yerinde “Tatabı” adı geçmektedir. Bu iki ad arasında hiç bir benzerlik olmadığı halde Çin kaynaklarındaki “Hi” adı ile Orkun kitabelerindeki “Tatabı” adının aynı kavmin iki adı olduğunda, Avrupa alimleri aynı fikirdedirler.“[4]
Edebiyat
- İakinf Biçurin, Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена: в 3 ч. — СПб, 1851.
- Delgerjargal, P.,“Shi-wei Aimguudiin Ugsaa-Tüühiin Zarım Asuudal”. MUİS. NUF-iin EShB, № 8 (174) Ulaanbaatar, 2001.