Vikipedi

Fiyort: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gerekçe:: VP:Biçem'e aykırı
Bustundag SAU20 (mesaj | katkılar)
16 değişiklik
k En başa resim ekledim.
Etiketler: tanım değiştirme Görsel Düzenleyici
1. satır:
[[Dosya:BrkdalenglaciersseracsGeirangerfjord (6-2007).jpg|thumbküçükresim|235x235pik|Geirangerfjord, Norveç]]
[[Jeolojik devir|Jeolojide]], bir [[fiyort]]<ref>http://www.merriam-webster.com/dictionary/fjord</ref> dik kenarları veya uçurumları olan, buzul tarafından oluşturulan uzun, dar bir giriştir.<ref>http://norwaytoday.info/travel/what-is-a-fjord-and-how-is-it-formed/</ref> [[Alaska|Alaska,]] [[Antarktika]], [[Britanya Kolumbiyası|Britanya Kolombiyası]], [[Şili]], [[Danimarka]], [[Grönland]] kıyılarında birçok fiyort vardır. [[Faroe Adaları|Faroe Adaları,]] [[İzlanda]], [[İrlanda]], [[Kamçatka Yarımadası|Kamçatka]], [[Kerguelen Adaları]], [[Yeni Zelanda]], [[Norveç]], [[Novaya Zemlya]], [[Labrador]], [[Nunavut]], [[Newfoundland]], [[Québec|Quebec]], [[İskoçya]], [[Güney Georgia Adası]], [[Staten Island]] (Arjantin) ve [[Washington (eyalet)|Washington]] eyaleti. <ref>https://archive.org/details/fjordsprocessesp0000syvi/page/46</ref>Yaklaşık 1.200 fiyort ile 29.000 kilometre (18.000 mi), ancak fiyortlar hariç tutulduğunda sadece 2.500 kilometre (1.600 mi) olduğu tahmin edilmektedir.<ref>https://www.ssb.no/a/aarbok/kart/i.html</ref><ref>https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.215114</ref>
[[Dosya:Sognefjord, Norway.jpg|thumb|sağ|200px|[[Sognefjorden]], [[Norveç]]]]
[[Dosya:Trolltunga – Hordaland, Norveç.jpg|thumb|Trolltunga – Hordaland, Norveç]]
'''Fiyort'''<ref>{{DD|fiyort|25 Şubat 2015}}</ref><ref>{{TDK2|fiyort|Güncel Türkçe Sözlük|25 Şubat 2015}}</ref>, denizin [[buzul]] vadilerini basması sonucunda oluşan ve çoğunlukla iç kesimlere kadar sokulan; ince, uzun, genellikçe çok derin ve kenarları çok dik [[körfez]]. Fiyortlar; genellikle Norveç, Grönland, Alaska gibi kuzey ülkelerinde görülen ilginç bir kıyı tipidir. Norveç'teki Sognefjord' un derinliği 1.234m, Şili'deki Messier kanalının derinliği ise 1.270m'dir. Bu fiyortlardan özellikle Norveç'tekiler dünyanın en güzel görünümlerini oluştururlar. Suya gömülü bu vadiler bu kadar derin olması, buzul kökenli olmalarıyla açıklanır. Bu vadilerde oluşan çok iri, kalın ve ağır buzulların, okyanus sularına karışmadan önce vadi tabanını deniz düzeyinin altına inecek kadar aşındırdığı sanılmaktadır. Buzullar eridikten sonra bu vadileri deniz suyu kaplamıştır. Fiyortların orta ve üst kesimleri denize açılan kesimlerinden genellikle daha sarptır. Bu durum, buzulların kaynaklarına yakın bölgelerde daha hızlı hareket etmesinden ve bu nedenle aşındırma etkisinin daha fazla olmasından ileri gelir. Fiyortları eşik bölgeleri sığdır bu nedenle de çoğunun dibinde, durgun su ve hidrojen sülfür içeren siyah çamur bulunur.
 
=== Oluşum ===
Buzul aşındırması U biçiminde vadileri oluşturduğundan fiyortlar çoğunlukla bu biçimdedir. U'nun alt kesimi su altında kaldığından, fiyortların duvarları su kıyısından dikey olarak yüzlerce metre yükseğe çıkabilir ve kıyı yakınlarında da su derinliği birkaç yüz metreyi bulabilir. Dünyanın en büyük çavlanlarından bazıları, bu tür fiyortların üstünden dökülen küçük akarsularca oluşturulur. Fiyortların genellikle kıvrımlı kanalları ve bazen de keskin köşeleri vardır. Tabanı buzul döküntüleriyle kaplı olan vadi çoğu durumda içerilerdeki dağlara kadar uzanır. Vadinin tepesinde bazen küçük bir buzul kalıntısı bulunur. Özgün vadiyi oluşturmuş olan akarsu, buzun ortadan kalmasından sonra çoğunlukla üst vadinin tabanında yeniden ortaya çıkar ve fiyordun ağzında bir delta yaratmaya başlar. Ancak asıl fiyordun sarp kıyılarında, pek eğimli yamaçlarında, tarım yapılamaz. Topraklar verimli olmadığı gibi iklim de elverişli değildir; vejetasyon dönemi kısa sürer.Ayrıca gemiler için doğal barınak işlevine sahip fiyordlar genellikle gemiciliğin, balıkçılığın gelişmesi açısından da önemlidir. Norveç ekonomisinde deniz teciminin, balıkçılığın bir numara yer tutmasında fiyordların birinci derecede önemi bulunmaktadır.<ref name="FİYORT">Güney, E, 2011, Yerbilim 2 jeomorfoloji, Literatür Yayınları, Yay.No.618, İstanbul.</ref>
<br />[[Dosya:Glacier in eastern Greenland.jpg|küçükresim|Doğu Grönland buz hareketi tarafından oyulmuş fiyort aka bir buzul[[Dosya:Fjord genesis.png|alt=|küçükresim|Bir fiyortun nasıl oluşturulduğunu gösteren örnek]]<br />]]
[[Dosya:Odda frå fly.jpg|küçükresim|Sandvinvatnet ve Odda vadisine sahip Sørfjorden (Hardanger), fiyortun devamı olarak açıkça görülebilir. Odda isthmus üzerinde oturuyor. Sağ tarafta Folgefonna.]]
Bir [[buzul]], [[U şekilli vadi|U-şeklinde vadi]]<nowiki/>yi buz ayrımı ve çevredeki anakayanın [[aşınma]]<nowiki/>sı ile kestiğinde gerçek bir fiyort oluşur.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Science_(journal)</ref> Standart modele göre, buzullar nazikçe eğimli bir vadi tabanına sahip [[Buzul Çağı|buzul öncesi]] vadilerde oluşmuştur. Buzulun çalışması daha sonra bir vadide veya çukur ucunda aniden sona eren [[:en:Overdeepening|aşırı derinleştirilmiş]] U şeklinde bir vadi bırakmıştır.Bu vadiler okyanus tarafından sular altında kalan fiyortlardır. Deniz seviyesinin üzerindeki eşikler tatlı su gölleri oluşturur.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier)</ref>Buzul erimesine, buz yükü ve aşınmış tortu giderildiğinde (izostasy (izostazi)) veya buzul ribaund olarak da adlandırılır) yerkabuğunun geri tepmesi eşlik eder. Bazı durumlarda bu ribaund deniz seviyesinin yükselmesinden daha hızlıdır.Çoğu fiyort bitişik denizden daha derindir; [[Sogne Fiyordu|Sognefjord]], [[Norveç]], [[deniz seviyesi]]<nowiki/>nin altında 1,300 m (4,265&nbsp;ft) kadar ulaşır. Fiyortların genellikle bir önceki buzulun azaltılmış erozyon oranı ve terminal buzultaşından (moraine) kaynaklanan ağızlarında bir eşik veya sürgü (ana kaya) vardır.<ref>https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003Natur.424..758A</ref> Birçok durumda bu eşik aşırı akımlara ve büyük tuzlu su akıntılarına neden olur (bkz. skookumchuck). [[Norveç]]'teki Saltstraumen genellikle dünyanın en güçlü [[gelgit]] akımı olarak tanımlanmaktadır.Bu özellikler fiyortları yükselen denizin sular altında bıraktığı vadiler olan riyalardan (örn. Kotor Körfezi) ayırır. Drammensfjorden, buz örtüsü sırasında deniz seviyesinin altında ancak buzul sonrası ribaund fiyortun 60&nbsp;m (200&nbsp;ft) üstüne ulaştığında kumlu bir buzultaş olan Svelvik "sırt" tarafından neredeyse ikiye kesilir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-9</ref>
 
19. yüzyılda [[Jens Esmark]], fiyortların buzullar tarafından yaratıldığı veya yaratıldığı ve [[Kuzey Avrupa]]'nın büyük bölümlerinin [[tarih öncesi]] kalın buzlarla kaplı olduğu teorisini tanıttı.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-Holtedahl-10</ref> Ağızlardaki eşikler ve okyanusa kıyasla '''fiyortların''' aşırı derinleşmesi buzul kökenli en güçlü delillerdir ve bu eşikler çoğunlukla kayalıktır.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-Nesje,_A._1994-11</ref> Eşikler, buzun yayılabileceği sesler ve alçak arazi ile ilgilidir ve bu nedenle daha az aşındırıcı kuvvete sahiptir. [[:en:John Walter Gregory|John Walter Gregory]] fiyortların [[tektonik]] kökenli olduğunu ve buzulların oluşumlarında ihmal edilebilir bir rolü olduğunu savundu. Gregory'nin görüşleri daha sonraki araştırmalar ve yayınlar tarafından reddedildi. Hardangerfjord durumunda, [[:en:Caledonian orogeny|Kaledonya kıvrımı]]<nowiki/>nın kırıkları buzulların erozyonunu yönlendirirken, Sognefjord'un yönü ile kıvrım paterni arasında net bir ilişki yoktur. Kırıklar ve fiyortların yönü arasındaki bu ilişki [[:en:Lyngen|Lyngen]]'de de görülür.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-12</ref>Buzul, üçüncül nehirler muhtemelen yüzeyi aşındırdı ve daha sonra anakayanın buzul akışını ve erozyonunu yönlendiren [[vadi]]ler yarattı.Bu durum özellikle, kara kütlelerinin üçüncül yükselişinin nehirlerin aşınma kuvvetlerini artırdığı [[Batı Norveç]]'te geçerli olabilir.
{{Panorama
|image = Dosya:PanoHardangerfjorden1.jpg
|height = 230
|alt = [[Hardangerfjord]] in [[Hordaland]], [[Norveç]]
|caption = [[Hardangerfjord]] in [[Hordaland]], [[Norveç]]
}}
 
Kol fiyortlarının birleşmesi en derin fiyort havzalarının kazılmasına neden olmuştur. Kıyıya yakın yerlerde, tipik Batı Norveç buzulu yayıldı (muhtemelen sesler ve alçak vadiler yoluyla) ve konsantrasyonlarını kaybetti ve buzulların ana kayalık eşiklerini bırakarak erozyona uğratma gücünü azalttı. Bolstadfjorden 160&nbsp;m (520&nbsp;ft) derinlikte ve sadece 1.5 m (4&nbsp;ft 11 içinde) eşikte, 1.300&nbsp;m (4.300&nbsp;ft) derinlikte Sognefjorden 100 ila 200 m (330 ila 660&nbsp;ft) derinlikte bir eşik değerine sahiptir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-Geografisk-13</ref> <ref>https://snl.no/Sognefjorden</ref>Hardangerfjord, eşiklerle ayrılmış birkaç havzadan oluşur: Jonaneset (Jondal) og Ålvik arasındaki en derin havza Samlafjorden, Kvam'daki Vikingneset'te farklı bir eşiktir.
 
Asılı vadiler buzlu fiyortlar ve U şeklindeki vadiler boyunca yaygındır. Asılı bir vadi, ana vadiden daha yüksek olan ve daha büyük hacimli bir buzulun içine akan [[buzul]] [[akış]]<nowiki/>ları tarafından yaratılan bir vadidir. Sığ vadinin ana vadinin veya fiyortun üzerinde 'asılı' olduğu görülmektedir. Genellikle, üst vadinin çıkışında veya yakınında [[şelale]]ler oluşur.<ref>http://pubs.usgs.gov/of/2004/1216/h/h.html</ref> Bu fiyortlar içindeki küçük şelaleler tatlı su kaynakları olarak da kullanılmaktadır. Asma vadileri fiyort sistemlerinde su altında da meydana gelir. Sognefjord'un dalları, örneğin ana fiyorttan çok daha sığdır. Fjærlandsfjord'un ağzı yaklaşık 400&nbsp;m (1300&nbsp;ft) derinliğinde, ana fiyort ise 1.200 m'dir (3.900&nbsp;ft). Ikjefjord'un ağzı sadece 50 metre derinliğinde, ana fiyort aynı noktada 1.300&nbsp;m (4.300&nbsp;ft) civarındadır.
 
=== Özellikler Ve Varyasyonlar ===
 
==== Hidroloji ====
Kış mevsiminde genellikle tatlı su girişi azdır. Yüzey suyu ve daha derin su (100 m veya 330&nbsp;ft veya daha fazla) kışın yüzey ve rüzgarın sürekli soğuması nedeniyle karıştırılır. Derin fiyortlarda, yaz boyunca kıyı boyunca tuzlu sudan daha az yoğunlukta hala tatlı [[Tatlı su|su]] vardır. Kış aylarında fiyort bölgelerinde yaygın olan açık deniz rüzgarı, yüzeyden iç kısımlara ve dış parçalara bir akım oluşturur. Yüzeydeki bu akım sırayla kıyıdan fiyort eşiğine ve fiyortun en derin kısımlarına yoğun tuzlu su çeker. Bolstadfjorden sadece 1,5 m (4&nbsp;ft 11 inç) eşiğine sahiptir ve Vosso nehrinden güçlü tatlı su girişi, derin fiyortun dolaşımını engelleyen acı bir yüzey oluşturur.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-Skreslet-16</ref> Bolstadfjorden'in daha derin, tuz tabakaları [[oksijen]]den yoksun ve [[deniz yatağı]] organik malzeme ile kaplıdır. Sığ eşik de güçlü bir gelgit akımı oluşturur.
[[Dosya:Muldalsfossen.JPG|küçükresim|Muldalsfossen şelalesi, Muldalen asma vadisinden Tafjorden'e birkaç yüz metre düşer.]]
Yaz mevsiminde, iç alanlarda genellikle büyük bir nehir suyu girişi vardır. Bu tatlı su, tuzlu su ile karıştırılarak okyanustan biraz daha yüksek bir yüzeye sahip acı su tabakası oluşturur ve bu da nehir ağızlarından okyanusa doğru bir akım oluşturur.Bu akım kıyıya doğru giderek daha tuzludur ve yüzey akımının hemen altında kıyıdan tuzlu suyun ters akımı vardır. Fiyortun daha derin kısımlarında kıştan kalan soğuk su hareketsizdir ve acı üst tabaka tarafından atmosferden ayrılır.Sığ eşikli fiyortlarda bu derin su her yıl değiştirilmez ve düşük oksijen konsantrasyonu derin suyu balıklar ve hayvanlar için uygun hale getirir. En uç durumlarda, yüzeyde sürekli bir tatlı su bariyeri vardır ve fiyort, yüzeyin altında oksijen olmayacak şekilde donar. Drammensfjorden buna bir örnektir.
 
Bir buzul nehri akarken Sognefjorden'in Gaupnefjorden şubesi tatlı sudan güçlü bir şekilde etkilenmektedir. Velfjorden'in tatlı su girişi azdır.<ref>https://web.archive.org/web/20160203130343/http://www.artsdatabanken.no/NiN/Naturtype/6</ref>
 
==== Mercan Resifleri ====
2000 yılına kadar Norveç fiyortlarının dibinde bazı [[Mercan resifi|mercan kayalıkları]] keşfedildi.<ref>http://www.imr.no/coral/</ref> Bu resifler Norveç'in kuzeyinden güneye fiyortlarda bulundu. Resiflerdeki deniz yaşamının, [[Norveç]] kıyı şeridinin böylesine cömert bir balıkçılık alanı olmasının en önemli nedenlerinden biri olduğuna inanılmaktadır. Bu keşif oldukça yeni olduğu için çok az araştırma yapılmıştır. [[Resif]]ler, [[plankton]], [[Mercanlar|mercan]], anemon, [[balık]], birkaç [[köpekbalığı]] türü ve daha fazlası gibi binlerce yaşam biçimine ev sahipliği yapıyor. Çoğu, üzerindeki su sütununun daha büyük baskısı ve derin denizin toplam karanlığı altında hayata özel olarak uyarlanmıştır.<ref>http://education.nationalgeographic.com/education/encyclopedia/fjord/?ar_a=1</ref>
 
Yeni Zelanda'nın fiyortları da derin su mercanlarına ev sahipliği yapıyor, ancak koyu tatlı sudan oluşan bir yüzey tabakası, bu mercanların normalden çok daha sığ suda büyümesine izin veriyor. Milford Sound'daki bir sualtı gözlemevi, turistlerin [[dalış]] yapmadan görmelerini sağlar.<ref>http://www.teara.govt.nz/EarthSeaAndSky/MarineEnvironments/Fiords/2/en</ref>
 
==== Skerries (Kayalıklı Adacık) ====
Fiyortları olan alanların deniz kenarlarına yakın bazı yerlerde, buzlu kanallar o kadar çok ve çeşitlidir ki, kayalık sahil binlerce ada bloğuna bölünmüştür, bazıları büyük ve dağlık, diğerleri sadece kayalık noktalar veya kaya [[resif]]leri, tehditkar navigasyondur. Bunlara skerri denir. Skerry terimi, denizdeki bir kaya anlamına gelen Eski İskandinav sker'den türetilmiştir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#CITEREFMoore1890</ref>
 
En yaygın batık buzul oluşan vadiler sahil dik fiyortlarını çıkışında oluşan Skerries karmaşık bir dizi diğer çapraz vadileri ile birleştirir. Norveç adası saçak böyle bir grup skerries (skjærgård denir); çapraz fiyortların çoğu, sahile paralel olacak ve dağlık adalar ve skerries'in neredeyse kesintisiz bir dizisinin arkasında korumalı bir kanal sağlayacak şekilde düzenlenmiştir.Bu kanalla, Stavanger'dan Kuzey Cape, Norveç'e kadar neredeyse 1.601&nbsp;km (995&nbsp;mi) güzergahın tamamı korunan bir geçitten geçebilir. Blindleia, Norveç'in güneyindeki Kristiansand yakınında başlayan ve Lillesand'ı geçmeye devam eden, korumalı bir su yoludur. Bohuslän'daki İsveç kıyısı da aynı şekilde skerry korumalıdır. Inside Passage, Seattle, Washington ve Vancouver, British Columbia'dan Skagway, Alaska' ya benzer bir rota sunmaktadır. Yine bu tür bir kerry korumalı geçit, Magellan Boğazı'ndan 800&nbsp;km (500&nbsp;mi) uzanır.
 
==== Epishelf gölleri ====
Eriyen su yüzen bir buz rafının arkasına hapsedildiğinde ve tatlı su aşağıdaki daha yoğun tuzlu su üzerinde yüzdüğünde epif bir göl oluşur. Yüzeyi donarak izole bir ekosistem oluşturabilir.
[[Dosya:PanoHardangerfjorden1 lightened.jpg|orta|küçükresim|531x531pik|Hardangerfjord - Hordaland, Norveç]]
 
=== Etimoloji ===
[[Dosya:Norge Fjorder1.png|küçükresim|[[Norveç]]'te önemli fiyortlar ve göller. Not: Haritanın kuzey fiyortlarını gösteren kısmı oldukça küçük bir ölçeğe sahiptir. Bulanık sahil şeridi = skerries.]]
[[Dosya:Monet banks fjord christiania 1895.jpg|küçükresim|''Fjord à Christiania'', [[Claude Monet]] (1895).]]
Fiyort kelimesi, daha genel bir anlama sahip olabileceği Norveççe'den ([ˈfjuːr], [ˈfjøːr], [ˈfjuːɽ] veya [ˈfjøːɽ] telaffuz edilir), daha genel bir anlama sahip olabileceği, birçok durumda uzun bir su kütlesine atıfta bulunabileceği, giriş veya [[kanal]] (örneğin, bkz. Oslofjord).
 
İskandinav [[fiil]] ferd ([[seyahat]] / [[feribot]]), İskandinav isim asli ''''fjǫrðr'''' geçit ve feribot için kullanılan Hint-Avrupa kökenli (başına gelen*''prtús'' * ''per''- veya * ''por-'' * dan ) kullanılan "göl benzeri" bir su kütlesi anlamına gelir.<ref>https://snl.no/fjord</ref>
 
[[İskandinavya|İskandinav]] fiyortu, Proto-İskandinav *''''ferþuz'''', benzer [[Cermenler|Cermen]] kelimelerinin kökenidir: [[İzlanda]]<nowiki/>ca '<nowiki/>'''fjörður'''', [[İsveç]] ''''fjärd'<nowiki/>''' (Baltık su kemiği için), [[İskoçya|İskoç]] ''''firth'<nowiki/>'''. İskandinav [[isim]] ''''fjǫrðr'''' Schleswig-Holstein ve İngilizce olarak ''firth'' "fiyort, nehir ağzı" olarak kullanılır. ''''Förde'''' kelimesinin ([[Almanca]] ''''Furt'''', Low German ''''Ford'''' veya ''''Vörde'''', Vilvoorde, [[Antik Yunanistan|Antik Yunan]] πόρος, ''''poros'''' ve Latin ''''portus'''' gibi Hollandaca isimlerdeki voorde'lerle karşılaştır) Almanca ''*''ferþu-'''' ve Hint-Avrupa kökü *''pertu-'' anlamı "geçiş noktasıdır". Fiyort / firth / Förde ve ford / Furt / Vörde / voorde bir ''travel;''seyahat için Cermen ismine atıfta bulunur: [[Kuzey Cermen dilleri|Kuzey Cermen]] ''''ferd'''' veya ''''färd'''' ve seyahat [[fiil]], [[Hollanda]]<nowiki/>lı '<nowiki/>'''varen'''', Alman ''''fahren''''; [[İngilizce]] ''fare.''<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-8-2489-1054-1</ref>
 
[[Norveççe]] bir kredi kelimesi olarak, fj dizisi ile başlamak için [[İngilizce]] dilinde birkaç kelimeden biridir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjeld</ref> Kelime uzun zamandır normalde fiyort haline getirildi,<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/A_Dictionary_of_Modern_English_Usage</ref> Grise Fiord gibi yer adlarında korunan bir yazım, ancak şimdi sadece [[Yeni Zelanda]] İngilizcesinde geçerlidir.
 
==== İskandinav kullanımı ====
Ayrıca bakınız: Förden ve Doğu Jutland Fjorde
 
Norveç, Danimarka ve İsveççe fiyort kelimesinin kullanımı İngilizce ve uluslararası bilimsel terminolojide olduğundan daha geneldir. İskandinavya'da, fiyort Norveç, Danimarka ve batı İsveç'teki dar bir deniz girişi için kullanılır, ancak bu tek uygulama değildir. Norveç ve İzlanda'da, kullanım hem eski hem de uzun, dar bir giriş için kullanılan fiyort ile Eski İskandinav'a en yakındır.Doğu Norveç'te bu terim uzun dar tatlı su göllerine (Randsfjorden ve Tyrifjorden) ve hatta bazen nehirlere (örneğin Hallingdal'daki Flå'da, Hallingdal nehri '<nowiki/>'''fjorden'''' olarak adlandırılır) uygulanır.Güneydoğu İsveç'te, fjard '<nowiki/>'''fjärd'''' adı, İsveç [[Baltık Denizi]] kıyısında ve çoğu İsveç gölünde koylar, körfezler ve dar girişler için kullanılan 'fiyort' teriminin bir alt bölümüdür. Bu ikinci terim ayrıca, İsveççe'nin konuşulduğu Finlandiya kıyılarındaki su kütleleri için de kullanılır. Danca'da, kelime sığ [[lagün]]ler için bile geçerli olabilir. Modern İzlandacada, ''''fjörður'''' hala daha geniş bir yangın veya giriş anlamı ile kullanılmaktadır. Faroese '<nowiki/>'''fjørður'''' <nowiki>'da hem girişler hem de daha geniş sesler hakkında kullanılırken, daha dar bir ses ''</nowiki>'''sund''''' olarak adlandırılır. Finlandiya dilinde, Finlandiya'da sadece bir fiyort olmasına rağmen '<nowiki/>'''vuono'''' kelimesi kullanılır.''
[[Dosya:Svartisen-2009-07-08-14-03-055.jpg|küçükresim|[[Nordland]]'daki [[Svartisen]] buzulu ile Holandsfjorden.]]
Eski İskandinav'da genetik ''fjarðar'', dative ''firði'' idi. Dative form Førde (örneğin Førde), Fyrde veya Førre (örneğin Førre) gibi ortak yer adları haline gelmiştir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-26</ref>
 
Baltık Denizi kıyılarında uzun dar koylar için ''''Föhrde'''' kelimesinin Almanca kullanımı, kelimenin ortak bir [[Cermen dilleri|Cermen]] kökenini gösterir. Manzara esas olarak moren yığınlarından oluşmaktadır.Danimarka, Jutland'ın doğusunda ''''Föhrden'''' ve bazı "fiyortlar" da buzul kökenlidir. Ancak "gerçek" fiyortları kazıyan buzullar dağlardan denize taşırken, Danimarka ve Almanya'da, havzayı kaplayan büyük bir buzulun dilleriydi ve şu anda Baltık Denizi'dir. Bkz. Förden ve East Jutland Fjorde.
 
Fiyort adları çoğunlukla koyları tanımlarken (her zaman jeolojik fiyortlar olmasa da), aynı bölgelerdeki [[boğaz]]lar genellikle İskandinav dillerinde ve Almanca'da ''Sund'' olarak adlandırılır. Kelime "ayırmak" anlamında "koparmak" ile ilgilidir. Kuzey Amerika ve Yeni Zelanda'daki fiyortları adlandırmak için ''Sound'' kullanımı, bu kelimenin Avrupa anlamından farklıdır.
 
Wexford'un [[İrlanda]]'daki adı aslen [[Vikingler|Viking]] yerleşimcileri tarafından kullanılan Eski İskandinav'daki ''''Veisafjǫrðr'''' 'den ("çamur dairelerinin girişi") türetilmiştir - modern anlamda bu yerdeki giriş bir fiyort değil, bir [[haliç]]tir.
 
Önce veya Eski İskandinav ''''angr'''' erken aşamasında fiyortları ve okyanusun diğer girişleri için başka bir ortak isim oldu. Bu kelime sadece bazı İskandinav fiyortlarının isimlerinde bir sonek olarak hayatta kaldı ve aynı durumlarda aynı zamanda Hardanger, Stavanger ve Geiranger gibi komşu yerleşimlere veya çevredeki bölgelere aktarıldı.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-27</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-28</ref>
 
=== Tanımlardaki farklılıklar ===
[[Dosya:Limski Istria 1.jpg|sol|küçükresim|[[Hırvatistan]]'daki Lim koyuna genellikle fiyort denir, ancak bilimsel olarak bir [[ria]]'dır.]]
[[İngilizce]] ve [[İskandinav dilleri]] arasındaki kullanım farklılıkları, fiyort teriminin kullanımında karışıklığa neden olmuştur. İskandinav dillerinde açıkça fiyort olan su kütleleri İngilizce fiyort olarak kabul edilmez; benzer şekilde İskandinav anlamında açıkça fiyort olmayacak su kütleleri fiyort olarak adlandırılmış veya önerilmiştir. Bu karışık kullanım örnekleri aşağıdadır.
 
[[Karadağ]]'daki Kotor Körfezi, bazıları tarafından fiyort olarak önerildi, ancak aslında boğulan bir nehir kanyonu veya [[ria]]. Benzer şekilde, [[Hırvatistan]]'ın [[Istria]] kentindeki Lim koyuna, buzul erozyonu ile oyulmamasına rağmen Pazinčica nehri tarafından kazılan ria olmasına rağmen bazen "Lim fiyort" denir. Hırvatlar buna Limski kanalı diyorlar, bu da İngilizceye tam olarak eşdeğer değil.
 
[[Danimarka]] dilinde bazı girişlere fiyort denir, ancak teknik olarak fiyort değildir. Örneğin, Roskilde Fiyordu. İngilizce terminolojideki Limfjord bir ses(coğrafya), çünkü Kuzey Jutlandic Adası' nı (Vendsyssel-Thy) [[Yutland|Jutland]]'ın geri kalanından ayırıyor. Bununla birlikte, Limfjord bir zamanlar deniz batıdan kırılana kadar bir fiyorttu. [[Yutland|Jutland]]'ın batı kıyısındaki Ringkøbing Fiyordu bir [[Lagün|lagündür.]] [[Danimarka]]'nın [[Baltık Denizi]] kıyılarının Alman Förden gibi uzun dar fiyortları, denizden karaya hareket eden buz tarafından kazılırken, jeolojik anlamda fiyortlar dağlardan denize doğru hareket eden buz tarafından kazılmıştır. Bununla birlikte, bir fiyortun bazı tanımları şöyledir: "Buzul aktivitesi tarafından oluşturulan tek bir girişten oluşan uzun dar bir giriş". Danimarka fiyortlarına örnekler: Kolding Fiyordu, Vejle Fiyordu ve Mariager Fiyordu.
 
Terim [[İskandinavya|İskandinav]] anlamında fiyort olan [[Finnmark]] (Norveç) fiyortları, evrensel olarak bilim topluluğu tarafından fiyort olarak kabul edilmez.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-Bird2008a-29</ref> Buzul şeklinde oluşmasına rağmen, çoğu Finnmark fiyortu daha güney Norveç fiyortlarının dik kenarlı vadilerinden yoksundur, çünkü buzul yığını oluşturulduğunda yüksek zeminleri bile kaplayacak kadar derindir. Öte yandan Oslofjord bir [[Rift Vadisi|rift vadisidir]] ve [[buzul]] olarak oluşmamıştır.
 
[[Meksika]]'nın [[Acapulco]] kentinde, kentin batı tarafında, ünlü uçurum dalgıçlarının günlük olarak icra ettikleri calanques - dar, kayalık girişler - kentin turizm literatüründe fiyort olarak tanımlanıyor.
 
=== Tatlı su fiyortları ===
[[Dosya:Eidfjord in eine fantastische Landschaft eingebettet.jpg|küçükresim|Yüksek terasın altındaki Eidfjord köyü, orijinal buzul çağı deltası. Nehir terastan bir geçit oymuştur.]]
Eşik eşikleri, buz ön deltaları veya çıkışı engelleyen terminal [[moren]]leri ile uzun buzullarla oyulmuş vadilerde oluşan bazı [[Norveç]] tatlı su gölleri, Norveç adlandırma kuralını takip eder; bunlara sıklıkla fiyortlar denir. Buz cephesi deltaları, buz cephesinin erimesi sırasında buz cephesi uzun süre nispeten stabil olduğunda gelişti.Ortaya çıkan yeryüzü, Norveç ile Eidfjord veya Nordfjordeid yerlerinde olduğu gibi "eid" adı verilen göl ile tuzlu su fiyortu arasında bir [[berzah]] olarak adlandırılır.Buzul sonrası toparlanma bu deltaları orijinal [[deniz seviyesi]]ne kadar teraslara dönüştürdü. Eidfjord bölgesinde, Eio orijinal deltanın içinden kazılmış ve 110&nbsp;m (360&nbsp;ft) teras bırakmışken göl deniz seviyesinden sadece 19&nbsp;m (62&nbsp;ft) yüksektedir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-30</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-:2-31</ref>Bu tür yataklar, evler ve altyapı için değerli yüksek kaliteli yapı malzemeleri (kum ve çakıl) kaynaklarıdır. <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-32</ref>Eidfjord köyü, Eidfjordvatnet gölü ile Hardangerfjord'un Eidfjorden şubesi arasındaki ''eid'' veya berzah üzerinde yer alır.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-33</ref> Nordfjordeid Hornindalsvatnet göl arasında bir köy kıstak olan Nordfjord'da. <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-34</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-35</ref>Bu göller, jeologlar tarafından ''fiyort vadisi gölleri'' olarak da belirtilmektedir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-36</ref>
[[Dosya:Sogn Aardalstangen IMG 0097.JPG|küçükresim|249x249pik|Årdalsvatnet Gölü (arkada) ile Sognefjorden (ön) Årdalsfjorden dalı arasındaki küçük berzah üzerindeki Årdalstangen köyü]]
Norveç'in en büyüklerinden biri deniz seviyesinden 63&nbsp;m (207&nbsp;ft) yükseklikte Tyrifjorden'dir ve gölün çoğu 97&nbsp;m (318&nbsp;ft) ortalama derinlikte deniz seviyesinin altındadır. Norveç'in en büyük gölü Mjøsa, yerli halk tarafından "fiyort" olarak da anılıyor. Başka bir örnek, 1743 yılına kadar Romarheimsfjorden'den bir berzah tarafından ayrılan ve kısa bir nehirle birbirine bağlanan tatlı su fiyortu Movatnet (Mo gölü). Kasım 1743'teki bir sel sırasında nehir yatağı aşındı ve deniz suyu gelgitte göle akabilirdi. Sonunda Movatnet bir tuzlu su fiyortu haline geldi ve Mofjorden (Mofjorden [no]) olarak yeniden adlandırıldı.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-37</ref> Fiyortlar gibi, tatlı su gölleri genellikle derindir. Örneğin Hornindalsvatnet en az 500 m (1,600&nbsp;ft) derinliğindedir ve suyun gölden akması ortalama 16 yıl alır.<ref>http://atlas.nve.no/SilverlightViewer/?Viewer=NVEAtlas</ref> Buzul eylemiyle oluşturulan bu göllere fiyort gölleri veya buzultaşlı göller de denir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-39</ref>
 
Bu göllerden bazıları buzul çağından sonra tuzdur, ancak daha sonra buzul sonrası geri tepme sırasında okyanustan kesilir. Buzul çağı sonunda Doğu Norveç yaklaşık 200&nbsp;m (660&nbsp;ft) daha düşüktü (deniz sınırı). [[Buz örtüsü]] geri çekilip okyanusun vadileri ve ovaları doldurmasına izin verdiğinde ve Mjøsa ve Tyrifjorden gibi göller okyanusun bir parçasıyken Drammen vadisi dar bir fiyorttu.[[Vikingler]] zamanında Drammensfjord hala dört ya da beş m (13 ya da 16&nbsp;ft) daha yüksekti ve Hokksund kasabasına ulaşırken, şimdi Drammen şehrinin bazı kısımları su altındaydı.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-40</ref>Buzul çağından sonra Notodden'de okyanus yaklaşık 150&nbsp;m (490&nbsp;ft) idi.Okyanus, Heddalsvatnet boyunca bir fiyort gibi Hjartdal'a kadar uzanıyordu. Buzul sonrası geri tepme sonunda Heddalsvatnet'i okyanustan ayırdı ve bir tatlı su gölüne dönüştürdü.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-41</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-42</ref>[[Neolitik]] zamanlarda Heddalsvatnet hala okyanusa bağlı bir tuzlu su fiyortuydu ve MÖ 1500 civarında okyanustan kesildi.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-43</ref>
 
Bazı tuzlu su balıkları, başlangıçta tuz fiyortunun bir parçası olan göllere hapsolmuş ve yavaş yavaş kutup kömürü gibi tatlı su balığı haline gelmiştir.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-44</ref> Slidrefjord gibi bazı tatlı su fiyortları deniz sınırının üzerindedir.
 
Tatlı su fiyortları gibi, karadaki fiyortların devamı da fiyort vadileri ile aynıdır. Örneğin Flåmsdal (Flåm vadisi) ve Måbødalen.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-45</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-46</ref>
[[Dosya:Sognefjord, Norway.jpg|küçükresim|Norveç'teki en uzun fiyort olan Norveç'teki Sognefjord, popüler bir turistik yer]]
Norveç dışında, [[Yeni Zelanda|Yeni Zelanda'nın]] [[Te Anau Gölü]]'nün üç batı kolu Kuzey Fiord, Orta Fiord ve Güney Fiord olarak adlandırılmaktadır. Daha büyük bir gölde yer alan bir başka tatlı su fiyortu ise [[Newfoundland|Newfoundland'daki]] [[Gros Morne Millî Parkı|Gros Morne Milli Parkı]]'ndaki Western Brook Pond; aynı zamanda fiyort olarak da tanımlanır, ancak aslında denizden kesilmiş bir tatlı su gölüdür, bu nedenle terimin İngilizce anlamında bir fiyort değildir.Yerel olarak buna "kara ile çevrili bir fiyort" derler. Bu göllere bazen "fiyort gölleri" denir. Okanagan Gölü, 1962'de tarif edilen ilk Kuzey Amerika gölüdür.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-47</ref>Oradaki ana kaya, deniz seviyesinden 650 m'ye (2,133&nbsp;ft) kadar aşınmış, bu da çevredeki bölgesel topografyanın 2.000&nbsp;m (6.562&nbsp;ft) altındadır.<ref>https://doi.org/10.1130%2F0091-7613%281990%29018%3C1153%3ATAFSIA%3E2.3.CO%3B2</ref>Fiyort gölleri, Sahil Dağları ve [[Cascade Sıradağları]]<nowiki/>nın iç kesimlerinde yaygındır; önemli olanlar Chelan Gölü, Seton Gölü, Chilko Gölü ve Atlin Gölü' dür. Kootenay Gölü, Slocan Gölü ve [[Kolumbiya Nehri|Columbia Nehri]] havzasındaki diğerleri de doğada fiyort benzeri ve aynı şekilde buzullaşma ile yaratılmıştır. British Columbia Sahili boyunca, kayda değer bir fiyort gölü, Rivers Inlet' in tatlı su uzantısı olan Owikeno Gölü'dür. Britanya Kolumbiyası'nın merkezinde bulunan Quesnel Gölü'nün dünyadaki en derin fiyort oluşturduğu göl olduğu iddia ediliyor.
[[Dosya:Killary Harbour.jpg|küçükresim|Killary Harbour, Batı İrlanda]]
[[Dosya:MilfordSound.jpg|küçükresim|Yeni Zelanda'nın Milford Sound]]
 
==== Büyük Göller ====
Tatlı su fiyortları ailesi, Kuzey Amerika Büyük Gölleri'nin süslemeleridir. Baie Fine, [[Ontario|Ontario']]<nowiki/>daki [[Huron Gölü]]'nün Gürcü Körfezi'nin kuzeybatı kıyısında, Huron Koyu ise [[Michigan]]'daki [[Superior Gölü]]'nün güney kıyısında yer almaktadır.
 
=== Konumlar ===
Fiyortların oluştuğu başlıca dağlık bölgeler, daha yüksek orta enlemler de ve yüksek enlemlerde, buzul döneminde, birçok vadi buzulunun o zamandan daha düşük deniz seviyesine indiği 80 ° N'ye (Svalbard, Grönland) ulaşmaktadır.Fiyortlar en iyi gelişmekte olan batı deniz rüzgarlarının dağlık bölgeler üzerinde orografik olarak kaldırıldığı, buzulları beslemek için bol kar yağışı ile sonuçlanan dağ sıralarında gelişir.Bu nedenle en belirgin fiyortlara sahip olan kıyıları arasında Norveç'in batı kıyısı, Puget Sound'dan Alaska'ya Kuzey Amerika'nın batı kıyısı, Yeni Zelanda'nın güneybatı kıyısı ve [[Güney Amerika]]'nın batı ve güneybatı kıyıları bulunmaktadır.
[[Dosya:Fjordsglacier.jpg|küçükresim|Buzul bir fiyort Kenai Fiyortları Milli Parkı, Alaska]]
 
==== Ana fiyort bölgeleri ====
 
* Avrupa'nın batı kıyısı
**[[Faroe Adaları]]
**İzlanda [[Batı Fiyortlar|Westfjords]] İzlanda Doğu Bölgesi
** İskoçya'nın West Highlands
** Norveç , [[Svalbard]] dahil tüm sahil
 
Rusya'da [[Kola Yarımadası]]
 
* Yeni Zelanda'nın batı kıyısı
** [[Dosya:Drygalski-Fjord.jpg|küçükresim|Güney Georgia Adası'ndaki Drygalski Fiyordu'nun bir alt takımı olan Larsen Limanı'na giriş]][https://en.wikipedia.org/wiki/Fiordland][[Güney Adası (Yeni Zelanda)|Güney Adası]]'nın güneybatısında yer alan [[Fiordland Millî Parkı|Fiordland]][https://en.wikipedia.org/wiki/South_Island]
* Kuzey Amerika'nın kuzeybatı kıyısı
** Coast of Alaska, Amerika Birleşik Devletleri: Lynn Canal , [[Glacier Bay Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi|Glacier Bay]] , vb.
** British Columbia Kıyısı, Kanada: boyunca Alaska sınırından Portland Canal için Hint Kol ; Kingcome Inlet , tipik bir West Coast fiyortudur .
** Hood Canal Washington, Amerika Birleşik Devletleri ve Puget Sound kollarını çeşitli
* Kuzey Amerika'nın kuzeydoğu kıyısı
** Labrador: Saglek Fiyordu , Nachvak Fiyordu , Hebron Fiyordu
** Ortaya çıkan yeryüzü, Norveç ile [[:en:Eidfjord|Eidfjord]] veya [[:en:Nordfjordeid|Nordfjordeid]] yerlerinde olduğu gibi "eid" adı verilen göl ile tuzlu su fiyortu arasında bir Ungava Körfezi' nin doğu kıyısı .
** [[Grönland]] : [[Kangerlussuaq Havalimanı|Kangerlussuaq]] , Ilulissat Icefjord , Scoresby Sund
** Saguenay Fiyordu , [[Québec|Quebec]]<ref>http://www.thecanadianencyclopedia.com/articles/saguenay-river</ref>
* [[Dosya:Inostrantsewa-Gletscher 1 2014-09-05.jpg|küçükresim|Novaya Zemlya, Inostrantsev Fiyordu, Inostrantsev Buzulu buzağılama sonu.]]Güney Amerika'nın güneybatı kıyısı
** Şili fiyortları ve kanalları
** [[Isla de los Estados]] , Arjantin
 
==== Diğer buzullu veya eskiden buzullu bölgeler ====
Diğer bölgeler fiyortlara sahiptir, ancak batı rüzgarlarına daha az maruz kalma ve daha az belirgin rahatlama nedeniyle bunların çoğu daha az belirgindir. Alanlar:
 
* Avrupa
** İrlanda
*** Lough Swilly
*** Carlingford Lough
*** Killary Limanı
** [[Rusya]] (ayrıca bkz . Rusya fiyortları listesi )
*** Chukchi Yarımadası
*** [[Kola Yarımadası]]
** [[İskoçya]] (Onlar firths denir, İskoç dili aynı kökten gelen fiyort; göller veya deniz göller). Dikkate değer örnekler:
*** Loch Long
*** Loch Fyne , İskoçya'nın en uzun fiyortu 65&nbsp;km
*** Loch Etive
** [[İsveç]]
*** Gullmarsfjorden, [[Bohuslän]] , İsveç
* Kuzey Amerika
** Kanada:
*** Newfoundland'ın batı ve güney kıyıları, özellikle:
**** Facheux Koyu
**** Gros Morne Ulusal Parkı'nda Bonne Bay
**** Aviron Körfezi
**** La Hune Körfezi
**** Bay de Vieux
**** Beyaz Ayı Koyu
**** Baie d'Espoir
**** La Poile Körfezi
**** Le Moine Körfezi
*** Ortaya çıkan yeryüzü, Norveç ile [[:en:Eidfjord|Eidfjord]] veya [[:en:Nordfjordeid|Nordfjordeid]] yerlerinde olduğu gibi "eid" adı verilen göl ile tuzlu su fiyortu arasında bir Kanada Arktik Takımadaları , özellikle:
**** Ellesmere Adası
**** Baffin Adası
** [[Grönland]]
*** Scoresby Sund , dünyanın en büyük fiyortu
*** Søndre Strømfjord veya Kangerlussuaq
*** Disko Adası
*** Ilulissat Icefjord , dünyanın en verimli buz fiyortu.
** [[Amerika Birleşik Devletleri|Amerika Birleşik Devletleri:]]
*** Somes Sound , [[Acadia Ulusal Parkı]] , Maine
*** [[Hudson Nehri]]
**** en açık şekilde Palisades'te
*** Puget Sound
* [[Güney Amerika]]
** [[Arjantin]]:
*** [[Isla de los Estados]]
* [[Arktika|Arktik]]
** Arktik adaları
**[[Novaya Zemlya]]
***[[Dosya:Tysfjord Ballangen IMG 4878 stefjorden efjorden.JPG|küçükresim|253x253pik|Karla kaplı dağlar, Efjorden ve Stefjorden, Tysfjorden ve Ofotfjorden'in karanlık sularının aksine öne çıkıyor.]][[Severnaya Zemlya]]
* Antarktika
**[[Güney Georgia Adası|Güney Georgia]] ( İngiltere )
** [[Kerguelen Adaları]] ( Fransa )
** özellikle Antarktika Yarımadası
* Alt Antarktik Adalar
 
==== Aşırı fiyortlar ====
Dünyadaki en uzun fiyortlar:
 
# Grönland'daki Scoresby Sund — 350&nbsp;km (217&nbsp;mi)<ref>https://books.google.com/?id=4DaHyIC3DeEC&pg=PA7#v=onepage&q&f=false</ref><ref>https://books.google.com/books?id=-TI55urJYyEC&pg=PA227</ref>
# Kanada'daki Greely Fiord / Tanquary Fiord — 230&nbsp;km (143&nbsp;mi) Tanquary Sound'un başından Greely Fjord'a kadar Nansen Sound'un ağzına kadar toplam fiyort sisteminin uzunluğu yaklaşık 400&nbsp;km'dir ve tartışmasız hale getirir. dünyanın en uzun fiyortu.
# Norveç'te Sognefjord - 204&nbsp;km (127&nbsp;mi)<ref name=":0">https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-:1-52</ref>
# Grönland'daki İndependence Fiyordu - 200&nbsp;km (124&nbsp;mi)
# Matochkin Shar , Novaya Zemlya, Rusya - 125&nbsp;km (78&nbsp;mi) (fiyort yapılı bir boğaz)<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Fjord#cite_note-53</ref>
 
Derin fiyortlar şunları içerir:
 
# Antarktika'daki Skelton Girişi - 1.933&nbsp;m (6.342&nbsp;ft)
# Norveç'te Sognefjord — 1,308 m (4,291&nbsp;ft) <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Store_norske_leksikon</ref> <ref name=":0" />(dağlar daha sonra 1,500 m ( 4,921&nbsp;ft) ve daha fazlasına yükselir , Hurrungane 2.400&nbsp;m (7.874&nbsp;ft) ' ye ulaşır)<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Universitetsforlaget</ref>
# Messier Kanalı , Tortel, Şili - 1,358 m (4,455&nbsp;ft)
# Tortel, Şili'deki Baker Kanalı - 1,251 m (4,104&nbsp;ft)
 
=== Ayrıca Bakınız ===
[[Haliç]]
 
Förden ve Doğu Jutland Fjorde
 
Fjard
 
[[Ria]]
 
=== Harici bağlantılar ===
 
* Arctic fiyortun sırlarını incelemek için balinaların kullanımı
* Fiordland Deniz Koruma Alanı Koruma Bölümü
* Saguenay Nehri - Kanada Atlası Çevrimiçi
 
Ayrıca;
 
Buzullar - Kıyı Coğrafyası - Kıyı ve okyanusal yeryüzü şekilleri - Buzul yer şekilleri - Buzulbilim - Göller - Su kütleleri - Yerşekilleri - Norveççe kelimeler ve deyimler
 
<br />
{{Kaynakça}}
== Galeri ==
<center><gallery>
<gallery>
Dosya:Geirangerfjord (6-2007).jpg| Geirangerfjord , Møre og Romsdal
Dosya:Glacier in eastern Greenland.jpg| Buz hareketi ile oyulmuş bir fiyort akan Doğu Grönland buzulu
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Fiyort" sayfasından alınmıştır