Hertfordshire: Revizyonlar arasındaki fark

'''Hertfordshire''' ({{En-telaffuz|ˈhɑrtfərdʃɪər}} veya {{En-telaffuz|hɑrfərdʃər}}), [[İngiltere]]'nin Doğu bölgesinde olan ve [[metropol]] olmayan bir "[[shire]]" tipi kontluktur. Kontluk merkezi [[Hertford]]'dadır.

Hertfordshire 913'te [[Yaşlı Edward]] hükümdarlığı sırasında iken [[Hereford]]'da yapılan kaleye verilen malikane arazilerinden oluşmuştur. Hereford Anglo-Sakson dilinde "geyik akarsu geçiş yeri" anlamına gelen "heort ford" sözcüklerinden ortaya çıkartılmıştır. Hertfordshire Kontluğu için bu isim aslına atıfla kontluk bayrağında (armasında ve diğer kontluk senbollerinde) bir geyik bulunmaktadır. Hertfordshire adı tarihsel belgelerde ilk defa 1011'de hazırlanan "Anglo-Sakson Kronikleri (Anglo-Saxon Chronicle)" bulunmaktadır.

Arkeolojik delillere göre Hertfordshire'da ilk insan [[Mezolitik]] dönemde [[Orta Taş Çağı]]'nda yaşamıştır. Kontluk arazilerini ilk defa tarım için kullanılması [[Cilalı Taş Devri]]'nde olmuştur. Yine arkeolojik buluntulara göre Kontlukta ilk devamlı insanların yaşama yerleşkesi [[bronz çağı]] başlarında kurulmuştur. Hertfordshire'a insan kabilelerinin yerleşmeleri [[Demir Çağı]]'nin başından itibaren başlamış ve bu çağın tümünde bu kontluk arazilerine Kelt kabileler göç etmişlerdir.

M.Ö. 43'ten itibaren İngiltere'nin antik Romalılar tarafından istila edilip yerleşilmeye başlanması ile bu arazilerde bulunan önemli "Catuvellam" yerli kabilesi Romalılara hemen teslim olmuş ve Roma adet ve görgülerini ve yaşama tarzını kabul eden yerli halk arasında başta gelmiştir. Antik Romalı yaşam tarzını kabul eden yerli halk bu arazilerde birkaç yeni kasaba kurmuşlardır. Bunlar arasında en mühimi "VerulamıumVerulamium" Romalı adlı [[St. Albans]] şehri olmuştur. St. Albans'da yaklaşık 230'da ilk İngiltere asıllı Hıristiyan şehidin öldürüldüğü kabul edilmektedir. Bir Britanya asıllı pagan Romalı asker olan "Evliya Alban" idam edilecek olan bir Hıristiyan papazın yerine kendinin idamını talep etmiş ve Holywell Hill mevkinden kafası kesilerek idam edilmiş olduğu kilise belgelerine geçmiştir. Bunun için "Aziz Albans" önce kilisece resmen Hıristiyan şehidi ve sonra da "aziz" olarak ilan edilmiştir. Bu Hristiyan şehidinin cesedinin halka gösterilmek için çarmıha gerildiği de belgelidir. Hertfordshire kontluğunun tarihi bayrağı üzerindeki mavi dalgalar ve sarı renkli bir kalkan fon icine bir geyik ihtiva etmesi bu olaya atıfladır. Hertfordshire Kontluğu Evliya Alban'ı kontluğun evliya sembolü olarak kabul etmiştir.

5. yüzyılın başlarında antik Roma ordularının Britanya'dan ayrılıp Britanya'da Roma İmpatorluğuİmparatorluğu hükümühükmü sona erince bu askeri savunmadan yoksun arazilere Almanya'dan [[Anglo-Saksonlar]] kavimi mensupları göç etmiş, bu arazileri istila edip bu arazilerde yaşayan Kelt asıllı halkı kendi arazilerinden kovup onların arazilerini gaspedip buralarda yerleşmişlerdir. 6. yüzyıla girilmekte iken modern kontluk arazilerinin hemen hepsi "Doğu Sakson Krallığı" idaresine girmiştir. Bu "Doğu Sakson Krallığı" fazla uzun sürmemiş ve 9. yüzyılda ortadan kalkmıştır. Bu krallığın arazileri ve bu arada Hertfordshire arazileri, doğu'da Doğu Anglia'da kurulmuş olan [[Mercia]] krallığı idaresi altına geçmiştir. Hertfordshire Kontluğu 10. yüzyılda "Batı Sakson Krallığı" ile "Mercia KralliğiKrallığı"'ninnın birleşmesi ile ortaya çıkan "İngiltere Krallığı" içinde bir İngiltere yerel idare birimi "shire" olarak ortaya çıkmıştır.

Norman'ların yeni ellerine geçirdikleri arazilerde vergi tahsilatını sağlamak için hazırlanmış olan İngiltere'nin tüm arazilerinin ayrıntılı kayıdakayda geçiren [[Doomsday Book]] kayıtlarına göre Hetfordshire Kontluğu 9 tane "hundred" adı verilen alt yerel bölgeden oluşmaktaydı: Bunlar Braughing, Broadwater, Cashio, Edwinstree, Hertford, Hitchin, Odsey ve (Tring ile Danis Corum birleşmesinden oluşan) Dacaorum idi.

Sonraki yıllarda İngiltere'nin başkenti Londra büyüdükçe Herfordshire'ın İngiltere başkentine yakın oluşu daha da önem kazandı. Kontluk arazilerine çoğu İngiltere soylularının eline geçmişti. Bu büyük arazi sahibi soylular hzimethizmet istihdamı ve yaptıkları harcamalar dolayısıyla Herfordshire yerel ekonomisinin gayet refahlı olmasını ve gittikçe zenginleşmesini sağladılar. 18. yüzyıl sonundan itibaren İngiltere'de [[Sanayi Devrimi]] ortaya çıktıktan sonra Herfordshire ekonomisi tekrar güçlendi ve kontluk nüfusu büyük dramatik artış gösterdi.

1903'te [[Ebenezar Howard]]'in ortaya attığı fikirlere uyarak kuralankurulan ilk "bahçeli evler"le dolu "Bahçe Şehri (Garden City)" Hertfordshire'da [[Letchworth]] olarak kuruldu. [[II. Dünya Savaşı]] sonunda Birleşik Krallığı yenileştirmek için hükümete gelen [[İşçi Partisi (İngiltere)|İşçi Partisi]] tarafından yapılan reformlar arasında bulunan "1946 Yeni Şehirler Kanunu (New Towns Act 1946)" ile kurulan ilk yeni şehir yine Hertfordshire'da [[Stevenage]] oldu.

1920'den 1980li yılların sonlarına kadar [[Borehamwood]] Britanya film ve sonra televizyon program yapım stüdyoları kompleksinin bulunduğu şehir olmuştu. Bu film stüdyoları arasında "Elstree Stüdyoları", " British National Stüdyoları", "Gate Stüdyo", "Danziger Stüdyoları" ve "MGM-British Stüdyoları" sayılabilir. 20. yüzyılın ikinci yarısında bu stüdyolarda seyirciler tarafından gayet popüler bulunan sinema filmleri ve televizyon dizi filmleri yapılmıştır. O zamanlar bu şehre verilen "İngiltere'nin Hollywood"'u ismi gerçeklere gayet yakışmakta idi. Günümüzde piyasaları kontrol etmeden bırakma politikasipolitikası nedeniyle bunlardan ikisi hariç, hepsi kapanmış ve çoğu yıkılmıştır.

Efektif olarak 1994 başında özelleştirilmiş ve o dönemden sonra özel şirket taşeronluğu ile işletilen Britanya demiryolu sisteminin başı olan "Railtrack" şirketi hataları yüzünden 17 Ekim 2000'de ortaya çıkan "Hatfield Tren Kazası"'ndan 4 kişi ölmüş ve 179 kişi yaralı olarak kurtulmuşlardır. Bundan sonra büyükçe yatırımlar yapilmis ve "Railtrack" şirketi yerini devletleştirmiş bir şirkete bırakmıştır. Aralık 2005 başında hiç resmi kontrol görmemiş "Hartfordshire Petrol Depolama Terminali"'ne ait petrol depolarında büyük patlamalar olmuştur. 10 Mayıs 2002 Potter Barr'da olan ikinci tren kazasında hızla giden tren raydan çıkıp havaya uçmuş ve bir vagonu istasyon platformu üzerinde epeyce kaydıktan sonra durmuş, 7 kişi ölmüş ve çok sayıda yaralı ortaya çıkmıştır.

Londra şehri 19. yüzyılda büyümeden kontluk çoğunlukla kırsaldikırsaldı. FhkatFakat Londra şehrinin büyümesi ve önce demiryolu ve şehirsel metro ulaşım sistemi gelişmesi ve sonra karayollarının otomobil trafiginetrafiğine açılması ile kontluğun bir kısmı Londra'nın varoşu ve banliyosu banliyösü haline dönüşmustürdönüşmüştür. Hertfordshire'da günümüzde şehirleşme devamlı kontrol altına alınmıştır ve Londra etrafında bulunan "Metropoliten Yeşil Saha" kemeri ile gayet sıkı olarak kontrol edilmektedir.

Kontluk arazilerine yükseklik etraftaki bölge için nisbettennispeten kuzey-güney ekseninde yüksekçedir. Bu yüksek tepelik sırt arazi jeolojik bakımdan [[Kretase]] Dönemi tebeşir taşından oluşmuştur. Bu tepelik sırt arazisinin bölgenin en yüksek rakımlı mevkii Tring etrafında bulunmaktadır. Tepelik sırt üzerinden günümüzde "Ridgeways" adli bir uzun yol yürüyüş patikası geçmektedir. Bu Ridgeway patikası üzerinde bulunan Hertfordshire'daki Tring yakınlarında Hastoe mevkii ile Buckinghamshire'daki Drayton Beauchamp mevki arasında rakım 240m'ye240 metreye ulaşmaktadır ve tepe Hertfortshire'ın en yüksek mevkii olmaktadır. Bu tepelik sırt arazide batıya gittikçe "Chiltrens" adı verilen nispeten düşük rakımlı sıralık tepeler sistemine bağlanmaktadır. Kontluğun güneyinde bulunan araziler Londra Kili ile kaplıdır. Kontluğun doğusu ise Buzul Çağında buzla kaplı olduğu için bu çağ geçince küçük taşlar şekilde olan moren kili taşları bu arazilerin yüzeyini nispeten ince bir tabaka halinde kaplamaktadır.

Tebesir olan kayalar su tuttuğu için Hertfordshire'ın tebeşir kayası olan toprak altı tabakalarında iyi su tutan [[akifer]]ler bulunmaktadır. Bunun bir sonucu gayet temiz iyi içimli şu kaynakları bulunmasıdır. Günümüzde hemen hemen sona ermiş olmakla beraber bu kaynaklardan sağlanan temiz ve yeterli su ile Hemel Hempstead ve Berkhamsted cıvarlarındacivarlarında [[su teresi]] tarımı yapılmakta idi. Bu kaynakların birinin ortaya çıkardığı "Ware Deresi" 1613'te Hugh Myddleton adliadlı bir girişimci tarafından açılan "New River" kanalı ile o tarihten itibaren Londra şehrine temiz içme suyu sağlamak için kullanılmakta idi.

Bu kontluk içinde bulunan şu 4 kentin nüfusu 50,000 ile 10,000 kişi arasindadirarasındadır: [[Hemel Hempstead]], [[Stevenage]], [[Watford]], [[St Albans]]. Kontluğun merkez şehri olan [[Hertford]] 'un ortaçağlarda, bu kontluk İngiltere'de önemli bir tarım merkezi olduğu dönemlerde, kontluğun ana pazar kenti olmakla beraber günümüzde nüfusu kontluk yerleşimleri arasında 13. sıraya düşmüştür.

Kontlukta bulanan yerleşim merkezlerinde, ortaçağlarda ve Tudor hanedanının hüküm sürdüğü dönemlerde yapımlanmış olup günümüzde bile kullanilan..kullanılan eski tarihi yapılar sayısı İngiltere'nin eskiden beri başkenti olan Londra'da bulunan bu tipte yapılar sayısnisayısını aşmaktadır. Özellikle St. Albans kenti eski antik Roma döneminden kalan antik VerulamıumVerulamium şehrinin kalıntı binalarını da ihtiva etmektedir. Bu antik Romalı kenti Britanya adasında öldürulen ve bu nedanle aziz olduğu kabul ilk Hristiyan dinsel şehid olma olayının 3. yüzyiilda ilk ortaya çıktığı Britanya yerleşkesi olduğu belgelidir.

Hertfortshire Kontluğu'nun kuzeybatısında [[Bedfordshire]]; kuzeyinde [[Bedfordshire]] ve [[Cambridgeshire]]; kuzeydoğusunda [[Cambridgeshire]]; batısında [[Bedfordshire]] ve [[Buckinghamshire]]; doğusunda [[Essex]] ; güneybatısında [[Büyük Londra]] ve güneydoğusunda [[Essex]] bulunur:

|valign="top"|

* [[Hemel Hempstead]]: 1947'de bir "Yeni Şehir" olarak planlanıp kurulmuştur. Günümüzde nüfusu 80,000 kişiyi geçmektedir.

* [[Letchworth Garden City]]: Ebenezer Howard tarafından öngörülmüş "Bahçe Şehri" prensiplerine göre 1903'te kurulmus olan ilk "bahçe şehir".

* [[Royston (Hertfordshire)|Royston]]: Kontlugun en kuzeyinde bulunan kenttir. Kentin yakınında HıristayanlıkHıristiyanlık İngiltere'de yayılmasında önce insan eliyle yapılmış antik "Royston Mağarası" bulunur ve bu mağara pagan Kelt din adamları Druidler tarafından yapıldığı iddia edilmektedir.

* [[Stevenage]]: Kontluğun kuzeyindedir. Ebenezer Howard tarafından öngörülmüş "Bahçe Şehri" prensiplerine göre [[II. Dünya Savaşı]] sonrasında gayet planlı olarak kurulmuş olan ilk yeni "bahçe şehri"'dir. Nüfus 1950li yıllarda öngörüldüğünden çok daha hızla artmıştır.

* [[Waltham Cross]]: Bu şehrin merkezinde taştan bir istavroz anıtı bulunmaktadır. Bu 1272-1307 dönemiden İngiltere Kralı olan [[I. Edward]] tarafından karısı "Eleanor Kastilyali" anısına diktirilmiştir.

Hertfordshire Kontluğu'nda birçok sayıda büyük ve ismleriisimleri bilinen Birleşik Krallık şirketlerin ana idare merkezleri ve üretim merkezleri bulunmaktadır. Büyük bir perakende süpermarket zincirine sahip ve Birleşik KralığıKrallık'data en çok çalışan istihdam eden [[Tesco]]'nun merkezi [[CHeshuntCheshunt]]'ta bulunmkatdırbulunmaktadır. [[Hemel Hempstead]]'de perakndecesiperakendecisi şirkete DSG International; [[Welwyn Garden City]]'de İsviçre'nin büyük eacazacailikeczacılık ve ilaç firması olan Hoffman=Roche'un Birlkesik Krallık şube firması olan [[Roche]], "Ceral Partnmers" şirketinin imalat fabrikaları vardır. Dijital radyo üreten Püre şirketi merksimerkezi [[Kıng's Langley]]'dedir. Pub işletme şirketi Wetherspoon merkezi [[Watford]]dadır. Skansa şirketi [[Rickmanworth]] merkezlidir. [[Hatfield]] BruitanayaBritanya havacılık şirketklerişirketleri ille ilişkili idi ve de Havilland şirketi ilk ticari jet uçağı olan Comet'leri buradaki merkezide geliştirip üretmiştir. Günümüzde bu havacılık şirketinin mevkinde Hatfield'de (eski Hatfield Politeknik olan) [[Hertfordshire Üniversitesi]] ve büyük bir iş geliştirme parkı bulunmaktadır. Buis geliştirme parkında EE Telekomikasyon Şirketi, Computacenter eve Ocada Internet ticaret şirketi vardır. [[Stevenage]]'de "BAE Systems"m EADS ve Finmeccanıcanın birlikte sahibi oldukları MBDA askeri füzeler geliştirmektedir ve aynı shirde "EADS Astriuum" firmasını uydu üretim merkezi bulunur. Birleşik Krallık'ta eczannelereczaneler birliği olan NPA [[St Albans]]'da yerkesiktir. Amerikan Warner Bros şirketinin Leavesden'de Warner Studios film stüdyolarının sahibi ve işletmecisidir.

işletmektedir. "Virgin Trains" şirketinin işlettiği hızlı trenler Watford Junction istasyonunda durmakta ve Midlands, Kuzey [[Galler]], [[Kuzey Batı İngiltere]] ve [[İskoçya]]'ya hızlı tren hizmeti vermektedir.

* '''Doğu Sahili Ana Hattı'': Londra [[Kings Cross]] istasyonu merkezlidir. Yerel banliyö ve bölgesel tren hizmetleri "Thameslink" ve "Great Northern" şirketleri tarafından sağlanmaktadır. "East Coast" şirketinin işlettiği hızlı inter-city trenleri [[Stevenage]] istasyonunda durmakta ve [[Yorkshire]], [[Kuzey Doğu İngiltere]] ve [[İskoçya]] bölgelerine tren hizmeti vermektedir.

(Chorleywood, Croxley, Moor Park, Rickmansworth ve Watford) Hertfordshire içindedir.

* ''Croxley Demiryolu Hattı'': Ocak 2006'da bitirilmesi planlanan bu hat Londra Metrosu "Metropolitan Hattı"'nı Watford Junction'a uzatacaktır.

Elstree'de hafif uçaklar için bir özel ticari havameydanı bulunmaktadır. Londra'nın hava meydanları olan [[Stansted Havaalanı]] ve [[Luton Havaalanı]] Hertfordshire Kontluğu sınırlarına 10 kmdenkm.'den daha az uzaklıktadırlar.

Herdfordshire en batısında eski dar enli mavna su kanalı olan [[Grand Union Kanalı]] [[Rickmansworth]], [[Watford]], [[Hemel Hempstead]], [[Berkhamsted]] ve [[Tring]] şehir ve kasbalarındankasabalarından geçmektedir. .

Herdfordshire şehri ve kasabalarında bulunan otobüs hatları Hertfordshire Kontluğu idaresinin kontrolü altindaaltında çeşitli özel otobüs şirketleri tarafından işletilmektedir. Herfordshire'da kırsal alanlar, köyler ve kasabalarda otobüs hizmeterihizmetleri sağlayan şirketleri finanse etmek ve otobüs ulaşımını sağlamak için Herfordshire "İntalink" adlı bir kurum işletmektedir.

Hertfordshire'da 63 tane devlet tarafından finasefinanse edilen ve yerel idarece kontrol edileredilen ikinci derecede devlet okulu ve 26 tane de yıllık ücret alan özel ikinci derecede okul bulunmaktadır. Devlet tarafından finanse edilen okullardan ancak kontluğun güney ve güneybatısında Watford'da bulanan 7 tanesi ilkokullardan öğrecileri kısmı giriş imtihanı ile seçim ile almaktadırlar. Diğer ikinci derecede okullarda giriş imtihan veya diğer şekilde seçimle öğrenci alma uygulanmakatadır. Bu sisteme İngiltere'de "Kapsamlı Okul (Comprehensive Okul)" denilmektedir. Ayrıca İngiltere'de "GCSE O-level (Genel İkinci Derece Okul İmtihanmlarının Aşağı Derecesi)" eğitimi mecburi olmakta ama üniversitesler giriş için gerekli "A-level (İleri Seviye) imtihamanları" için çok az sayıda imtihan konusu ders öğrenci tarafından seçimlidir. Bazı okul eğitimi sağlayan yerel idare yönetimleri bu seviyeeğitim için "6. Form Koleji" adını verdikleri eğitim kurumları açmışlardır. Herefortshire'da bu dersler de devletçe finanse edilen ikinci derece okullarda verilmekte ve hiçbir "6. Form Koleji" bulunmamaktadır.

Okul dışında ileri derecede eğitime "Üçüncü Derece Eğitim (Tertiary Edugation") adı verilmektedir. Hertfordshire'da her birinin çoklu kampusu bulunan 4 tane "Üçüncü Derece Eğitim Koleji" ("Hertford Regional College", "North Hertfordshire College", "Oaklands College" ve "West Herts College") bulunmaktadır.

Dosya:County_Hall_Hertford_-_geograph.org.uk_-_83636.jpg|Hertford'da Herfortshire Kontluğu idare merkez konağı

Dosya:20050410-009-verulamium-wall.jpg|St Albans'da eski Roma VerulamıumVerulamium şehri surları ve arka planda eski manastır kilisesi şimdi katedral

Dosya:The_Making_of_Harry_Potter_29-05-2012_(7528994480).jpg|Leavesdon Stüdyosunda "Harry Potter " filmleri seti

Dosya:390001_Watford_Junction.JPG|Watford Junction istasyonunda duran "Virgin Trains" hızlı "pandolino" tren katarı