Dünya'nın dış çekirdeği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Düzenlemeler AWB ile |
||
2. satır:
[[Dosya:Earth-crust-cutaway-tr.svg|thumb|350px|sağ|Yer'in kesiti. Ölçekli çizilmemiştir.]]
*[[Dosya:Path of Earthquakes through the Outer and Anisotropic West Inner Core.pdf|küçükresim|<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://wikipedia.org|başlık=Path of Earthquakes through the Outer and Anisotropic West Inner Core.pdf|erişimtarihi=|tarih=|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=}}</ref> Dış çekirdek(outer core)|alt=]]
== Dış çekirdeğin sıvı olduğuna nasıl karar verilmiştir? ==
8. satır:
*
*
*1.2890-5000 kilometre arasında yer alır (kalınlığı 2 110
*Kurşun ve uranyum gibi daha yoğun elementler de ya çok ender görülüyor ya da daha hafif elementlere bağlanarak kabukta kalma eğiliminde oluyor. Dış çekirdek üzerinde, katılaşmasını sağlayacak kadar basınç bulunmuyor; o nedenle iç çekirdeğe benzer bileşime sahip olmasına karşın sıvı kalabiliyor. Dış çekirdekte sıcaklık 4300 K (4,030
* Ortalama yoğunluğun ve atalet momentinin dikkate alınması, kozmik boŞluklardan yola çıkarak, muhtemelen demirden yapılmış, oldukça ağır olacak bir çekirdeğe sahip bir yapıya işaret eder Şimdi çekirdeğin çoğunlukla demirden yapıldığını biliyoruz, yoğunluğunu düşürmek için gerekli olan %10 daha hafif elemanların karışımı ile.
* Demir damlacıklarının yer çekimsel olarak merkeze doğru hareket ettiği bir erime olayında, dünya tarihinde (ilk 50 Ma) nispeten erken oluşmuştur. Tahmin edilmesi zor olsa da, bazı mevcut modeller sıcaklığını 3000-5000 K aralığına yerleştirir.Çok yüksek elektriksel iletkenliğe sahip bir sıvının varlığı, manyetik bir dinamonun kendi kendine uyarılmasına elverişli koşullar yaratır. Yüzeyde gözlemlediğimiz manyetik alanın çekirdekte bulunan alanların sadece küçük bir kısmı olduğunu bilmek önemlidir<ref name=":1" />
* Çok yüksek elektriksel iletkenliğe sahip bir sıvının varlığı, manyetik bir dinamonun kendi kendine uyarılmasına elverişli koşullar yaratır. Yüzeyde gözlemlediğimiz manyetik alanın çekirdekte bulunan alanların sadece küçük bir kısmı olduğunu bilmek önemlidir.<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/outer-core|başlık=outer core|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>
* İç çekirdeğin ısısı dış kısımlarda 4.400 °C iken iç çekirdeğe yaklaşan kesimlerde ise 6.100 °C'ye kadar çıkar. Nikel ve demir sıvısının içerisinde yer alan [[Eddy akıntıları]]nın [[Jeomanyetizma|Dünya'nın manyetik alanın]]ı etkilediği düşünülmektedir. Bu katmanda p dalgalarının hızı 13,6 km/sn'den 8,1 km/sn'ye düşer. [[Enine deprem dalgaları]] (s dalgaları) bu katmana giremediklerinden dış çekirdeğin sıvı olduğu sonucuna varılmıştır. Bunun nedeni olarak, dış çekirdekteki [[demir]] ve [[nikel]]e ek olarak [[oksijen]] ve [[kükürt]] içeriğinin, bu katmanın yoğunluğunu düşürürken (en dışta 10 g/cm<sup>3</sup>, en içte 12 g/cm<sup>3</sup>) aynı zamanda metallerin [[ergime sıcaklığı]]nı düşürerek, [[iç çekirdek|iç çekirdeğe]] göre daha düşük basınç ve sıcaklık altında sıvı bir ortam yaratması olarak açıklanmasıdır.
Satır 20 ⟶ 18:
* Dış çekirdek olmadan, dünyadaki yaşam çok farklı olurdu. Bilim adamları, dış çekirdekteki sıvı metallerin konveksiyonunun Dünya'nın manyetik alanını oluşturduğuna inanıyorlar. Bu manyetik alan, Dünya'dan birkaç bin kilometre boyunca dışarı doğru uzanır ve Dünya'nın etrafında güneşin güneş rüzgarını saptıran koruyucu bir kabarcık oluşturur. Bu alan olmadan, güneş rüzgarı atmosferimizi patlatacaktı ve Dünya Mars gibi ölü ve cansız olacaktı<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.universetoday.com/26713/earths-outer-core/|başlık=earths-outer-core|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>
* Dış çekirdekte bulunan erimiş metal sıvıları sayesinde dünyanın manyetik alanı oluşur ve bu manyetik alan atmosferin oluşumunda en önemli faktörlerden biridir. Eğer dış çekirdek dünyanın manyetik alanını oluşturmasaydı atmosferimiz olmazdı.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://dis-cekirdek.nedir.org/|başlık=dış çekirdek|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>
[[Dosya:Earth poster.svg|küçükresim|337x337pik|dünyanın iç yapısı]]
Satır 33 ⟶ 30:
== Çekirdeği nasıl anladık? ==
Yer bilimciler Dünya'nın katı iç çekirdeğinin en erken 2,5 milyar yıl ve en geç 500 milyon oluşacağını hesaplamışlardı. Ancak, Rochester Üniversitesi araştırmacıları katı çekirdeğin yaşını daha kesin hesapladılar. Bunu da Dünya’nın manyetik alanının zamanla nasıl değiştiğine bakarak tespit ettiler.<ref name=":2" />
== Kaynakça ==
| |||