Şist: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Ahmet sau20 (mesaj | katkılar) SAU2020 |
Ahmet sau20 (mesaj | katkılar) k SAU2020 |
||
1. satır:
[[Dosya:Schist detail.jpg|küçükresim|Isı ve basınç uygulanmış pul pul ölçeklere ayrılmış Şist Kayacı.|317x317pik]]
'''Şist''' ya da '''Kiltaşı''', orta dereceden bir tür [[Başkalaşım kayaçları|başkalaşım kayacı]]<ref>"Schist definition". Dictionary of Geology. Retrieved 2013-07-12.</ref>'dır. (Bazen [[Tortul kayaçlar|tortul kayaç]] olarak da adlandırılabilir.<ref>http://tr.wiktionary.org/wiki/%C5%9Fist</ref>) Şist kelimesi [[Yunanca]] bir sözcük olan ''σχίζειν'' (şizin)'den gelmektedir. Kelimenin anlamı "bölmek"tir. Şist'in anlamının Yunanca "bölmek" olmasının sebebi büyük olasılıkla, şistin alüminyum levhalar halinde kolayca ayrılabilir yapıda olmasından kaynaklanıyordur. Şistler genellikle orta veya büyük, düz, tabaka benzeri tanelere sahiptir. %50'den fazla şist, uzun mineraller (mika veya talk gibi) içermesiyle tanımlanır.<ref>Jackson J.A., Mehl J.P. & Neuendorf K.K.E. (2005). ''Glossary of Geology''</ref>
16. satır:
== Formasyon ==
[[Metamorfizma]] sırasında başlangıçta [[Tortul kayaçlar|tortul]], [[Magmatik kayaçlar|magmatik]] veya [[Başkalaşım kayaçları|metamorfik]] olan kayaçlar şistlere ve [[gnays]]lara dönüşür. Kayaçların bileşimi başlangıçta benzer ve metamorfizma büyükse, birbirinden ayırt etmek çok zor olabilir. Örneğin bir kuvars-porfir ve ince taneli bir feldspatik kumtaşı, hem gri hem de pembe bir [[mikaşist]]e dönüştürülebilir. Bununla birlikte genellikle tortul,magmatik şistler ve gnaysları ayırt etmek mümkündür. Örneğin, bu kayaların yoğunlukta olduğu bölgelerde yatak izleri kırıntılı yapıya sahipse veya [[Unconformity (Uyumsuzluk)|uyumsuzluk]] durumunda, orijinal tortul kayalar olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Sadece çökelti olarak ortaya çıkan bazı kaya türleri vardır, magmatik kitleler arasında bulunur ve bununla birlikte, metamorfizma ne kadar gelişmiş olursa olsun, kütlenin kimyasal bileşimini değiştirmez. [[Kireç taşı]], [[Dolomit]], [[Kuvarsit]] gibi kayaçlar, tamamen yeniden kristalize edildiğinde bile onları ayıran çok belirgin kimyasal özelliklere sahiptir.<ref name=":0"> One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Flett, John Smith (1911). "Petrology". In Chisholm, Hugh (ed.). ''Encyclopædia Britannica''. '''21''' (11th ed.). Cambridge University Press. p. 333.</ref>
Şistler esas olarak, içerdikleri [[mineral]]lere ve kimyasal bileşimlerine göre sınıflandırılır. Örneğin, kristalli [[dolomit]]lere sahip birçok [[Başkalaşım kayaçları|metamorfik]] kireçtaşı, [[mermer]] ve kalk-şist, [[mika]], [[tremolit]], [[diyopsit]], [[skapolit]], [[kuvars]] ve [[Feldspat|feldispat]] gibi [[silikat]] minerallerini içerir. Farklı saflık derecelerindeki kalkerli tortulardan türetilirler. Başka bir grup, beyaz ve siyah [[mika]], [[granat]], [[Feldspat|feldispat]], [[zoisit]] ve [[hornblend]] gibi çeşitli miktarlarda [[kuvars]] (kuvarsitler, kuvars şistleri ve kuvarsoz gnaysları) bakımından zengindir. Bunlar bir zamanlar [[Kumtaşı|kumtaşları]] veya kumlu kayalardı. Grafitik şistlerin, [[kömür]] veya bitki kalıntıları içeren tortuları temsil ettiğine kolayca inanılabilir; ayrıca şistik [[Demirtaşı|demirtaşları]] (Hematit-şistler) vardır, ancak tuz veya alçı metamorfik yatakları son derece nadirdir. Magmatik kökenli şistler arasında ipeksi kireç-şistler, yapraklı serpantinler (bir zamanlar [[olivin]] bakımından zengin [[:Kategori:Ultramafik kayaçlar|ultramafik]] kitleler) ve [[Riyolit|riyolitler]], kuvars-porfirler ve felsik [[Tüf|tüflerden]] türetilen beyaz mika-şistler ve porfiroidler vardır. Bununla birlikte, [[Mika şist|mika şistlerin]] çoğu değişmiş kiltaşlarıdır. En yaygın metamorfik kayaçlar arasındadır; bazıları [[Grafit|grafitik]], diğerleri kireçlidir. Görünüm ve kompozisyondaki çeşitlilik çok büyüktür, ancak siyah ve beyaz mikaların bolluğundan ve ince, yapraklı, şistoz karakterlerinden tanınması zordur. Bir alt grubu, genellikle gnissoz granitlerin çevresinde ortaya çıkan ve muhtemelen kontakt metamorfizmadan etkilenmiş olan [[endülit]], [[staurolit]], [[kiyanit]] ve [[sillimanit]]-şistlerdir.<ref name=":0" /><gallery>
| |||