|
== Tarihçe ==
Bazı Şii kaynaklı [[hadis]]lerde İslam'ın ilk dönemlerinde Mut'aya Müslüman askerlerin ve Muhammed'in de başvurduğu kaydedilmektedir. Ancak Mut'a nikahınanikâhına Muhammed'in de başvurduğu konusunda şii ve sünnilerin zıt görüşleri vardır:
Caeteni, Taberi ve İbn Kesir’i kaynak göstermek suretiyle Muhammed’in Esma bt. Numan'la nikahlandıktannikâhlandıktan sonra müt'a verdiğini kaydeder.<ref>Caerani, İslam Tarihi, İst., 1925, VII, 392-393.</ref> Muhammed, Esma bt. Numan ile nikahnikâh yaptı, ancak bu kadının vücûdunda beyaz lekeler olduğunu ve bunun kendisinden gizlendiğini gördü, bunun üzerine ona “müt'a” vermek suretiyle onu bıraktı. Taberi bu olayı şu şekilde anlatır: “''Rasulullah Esma bt. Numan ile evlendi. Gerdeğe girdiğinde onda beyazlık gördü. Bunun üzerine ona müt'a verdi, giyindirdi ve ailesine geri gönderdi.''”<ref>Taberi, Tarihu’I-Ümem ve’l-Muluk, Beyrut, tts., IIlI, 1179.</ref>
Muhammed’in müt'a verdiği diğer kadın ise [[Beni Kilab|Kilab kabilesinden]] Aliye bt. Zabyan’dır. Taberi’nin ifadesi şöyledir: “''Rasulullah, Benu Ebi Bekir İbn Kilab kabilesinden Aliye ile evlendi, sonra ona müt'a verdi ve onu bıraktı.''”<ref>Taberi, Tarih, III, 168.</ref>
İbn Mace'ye göre Muhammed kadınlarla normal nikahnikâh yaptı ve onların bazılarında kusur görünce dokunmadan boşadı. Rivayetlerde, mut'a olarak geçen de, boşanma sırasında verdiği hediyedir ve böylece Bakara suresi 236. ayetine uygun hareket etti;"NikahtanNikâhtan sonra henüz dokunulmadan veya onlar için belli bir mehir tayin etmeden kadınları boşarsanız bunda size günah yoktur. Bu durumda onları faydalandırın."<ref>[İbn Mace, Ta1ak, 11; Nesaı, Talak, 14; İbn Said, Tabakat, VIII, 141, 143; İbn Esir, Üsdii'l-Gabe, VII, 16-1]</ref> Bu yorum ilgili hadislerde geçen nikahınnikâhın müt'a ile başladığı ifadelerinin bulunmaması ve nikahınnikâhın sonlanması sırasında mut'anın verildiği ifadesiyle uyum içindedir.
== Mezheplerin bakış açısı ==
Başlangıçta İslam toplumunda uygulanan bu nikahınnikâhın daha sonra [[Şii]]ler yasaklanmadığı, [[Sünnilik|Sünni]]ler ise yasaklandığı iddiasındadırlar.
=== Şiilikte ===
Bazı [[Şii]] mezheplerinde Müt'a ile ilgili ayetin neshedilmediği ileri sürülerek <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ehli-beyt.org/ehlibeyt/siaya-yapilan-elestiriler-ve-onlarin-kisaca-cevaplari.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=27 Mayıs 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130512021931/http://www.ehli-beyt.org/ehlibeyt/siaya-yapilan-elestiriler-ve-onlarin-kisaca-cevaplari.html |arşivtarihi=12 Mayıs 2013 |ölüurl=yes }}</ref> [[şeriat]]a uygun görülür. [[Rafizilik]]'te de mut'aya cevaz verilir. Bunun yanında Şia'nın önemli kollarından biri olan [[Zeydiyye]] mezhebinde, [[Nusayrilik]]'te <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.mumsema.com/misafir-sorulari/204540-nusayrilikte-muta-nikahi-var-midir.html |başlık=Nusayrilikte mut'a var midir |erişimtarihi=8 Nisan 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130423161950/http://www.mumsema.com/misafir-sorulari/204540-nusayrilikte-muta-nikahi-var-midir.html |arşivtarihi=23 Nisan 2013 |ölüurl=yes }}</ref> ve [[Alevilik]]'te <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.mumsema.com/misafir-sorulari/204539-alevilikte-muta-nikahi-var-midir.html |başlık=Alevilikte mut'a var midir |erişimtarihi=8 Nisan 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130423161936/http://www.mumsema.com/misafir-sorulari/204539-alevilikte-muta-nikahi-var-midir.html |arşivtarihi=23 Nisan 2013 |ölüurl=yes }}</ref> de batıl kabul edilir ve uygulanmaz.
[[Şiiler]] ve [[Rafiziler]] müt'a nikahınınikâhını uygularlar.<ref>el-Mebsul:5/152 Fethu'l Kadir:21384 Bidayetü'l Müctehit:2/43</ref> [[Anadolu Aleviliği]]nde ve Şia'nın önemli kollarından biri olan [[Zeydiyye]] mezhebinde müt'a nikahınınnikâhının ''[[bâtıl]]'' olduğuna inanılır.
Şiiler müt'a nikahınikâhı konusunda Nisa suresinin 24.ayetini delil olarak sunarlar. [[Şîa]] yorumuna göre, Nisâ sûresinin bu âyetde<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.diyanet.gov.tr/kuran/arapca.asp?page_id=81 |başlık=Nisâ sûresi 24. âyeti (DİB) |erişimtarihi=28 Ağustos 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20050211163022/http://www.diyanet.gov.tr/kuran/arapca.asp?page_id=81 |arşivtarihi=11 Şubat 2005 |ölüurl=yes }}</ref> geçen ve Türkçeye ''"faydalanmak"'' olarak çevrilmiş '''استمتعتم''' kelimesinin kökü '''متع''''den gelmektedir.<ref>"Müt'a" maddesi, ''İslâm Ansiklopedisi'', Cilt 32, Türkiye Diyanet Vakfı, s. 174.</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kuranmeali.org/4/nisa_suresi/24.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx |başlık=Nisa Suresi 24.ayet |erişimtarihi=4 Ekim 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120606183448/http://www.kuranmeali.org/4/nisa_suresi/24.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx |arşivtarihi=6 Haziran 2012 |ölüurl=yes }}</ref><ref>[http://www.agnostik.org/kuranda-ara.php?sure=4&ayet=24 Nisa Suresi 24.ayet]{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref>
Şiilerin [[hadis]] anlayışları de sünnilerden farklıdır ve sünni kaynaklarda kaydedilen hadisler yerine sadece Ehl-i beyt kanalıyla nakledilen hadisleri referans alırlar. Bu hadislerden bir örnek; "Yüce [[Allah]], müt'a ettikten sonra gusül eden bir erkeğin gusül suyunun her damlasından yetmiş [[melek]] yaratır ve bu melekler [[kıyamet]] gününe kadar ona istiğfâr ederler ve kıyamet gününe kadar müt'ayı inkâr edenlere de lânet ederler."<ref>http://aliyyenveliyullah.com/evlilik.asp</ref>
==== Uygulama ====
Müt'a nikahınikâhı için erkek ve kadın belirli bir süre ve ücret karşılığında anlaşırlar. Muta evliliğinde belirli bir asgari ya da azami süre yoktur.<ref name="Marriage, question 24."/><ref name="Married for a minute."/>. Erkek, rızası olan kadına, ''"Beni (...) (aylık) bir zaman için müt'alandır"'' veya ''" (...) kadar para karşılığında seninle müt'alandım"'' der. Müt'a nikahınikâhı ile evlenen kadın, nikahınnikâhın süresi ne kadar olursa olsun mirastan hak iddia edemez.<ref>Fetava-i Kadıhan :1/330 (Hindiyye kenan)</ref>
Muta nikahındanikâhında şahit aranmaz kişi Allahı şahit göstererek muta yapabilir buna ilaveten mutanın günü dolmadan süresi uzatılamaz ve muta nikahınınnikâhının belirli bir müddeti yoktur her ne kadar İddetin bu nikahtanikâhta da olduğu söylense de bu nikahınikâhı tercih edenler arasında pek riayet edildiği de görülmez.
Müt'a nikahınikâhı ile evlenen erkek, sonradan normal nikahınnikâhın şartlarını yerine getirip bu kadını sürekli eş olarak alabilir.<ref>Fetava-i Hindiyye:I/330</ref>
=== Sünnilikte ===
Müt'a nikahınikâhı günümüzde bütün [[Ehl-i Sünnet|Sünni]] mezheblerinde [[zina]] olarak tanımlanır ve [[haram]] kabul edilir.<ref name="diyanet"/> Muhammed, İslam'ın ilk dönemlerinde müt'a nikahınanikâhına dokunmamış, daha sonra vahiylere dayandırarak yasakladı: ''"Ey insanlar, ben müt'a nikahı ile kadınlardan faydalanmanız için izin vermiştim. Şüphe yok ki [[Allah]], kıyamete kadar bunu muhakkak haram kıldı. Kimin yanında bunlardan bir kadın varsa hemen onu serbest bıraksın, onlara verdiği şeylerden hiçbir şeyi geri almasın."''<ref>Müslim:4/131</ref><ref>el-Hidaye:1/I95</ref>
Rivayetlere göre Mü'minûn sûresinin 6 ve 7. âyetlerinin nazil olması üzerine, müt'a nikahınikâhı kesin olarak haram kılındı.<ref>Tirmizî, Nikâh, 27</ref>
[[Ashab]]'dan, tabiinden ve müçtehitlerden, bu tür nikahınikâhı kabul eden kimse yoktur. [[İbn-i Abbas]]'dan rivayetle [[Ali bin Ebu Talib]] şöyle dedi : ''"Rasulullah müt'a nikahındannikâhından ve ehil eşeklerin etlerini yemekten [[Hayver Savaşı|Hayber]]'in fetih günü bizleri men etti."''<ref>Buhari:6/129 Nesai:2190 Müslim:4/134</ref><ref>Buhari, Megazi, 38; Müslim, Nikâh 29; Nesai, NikahNikâh, 71</ref> Ömer de, hilafeti döneminde müt'a nikahınınikâhını zina kabul ederek, yasakladı.<ref name="diyanet"/>
== Günümüzde durum ==
| 