Şiilik: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
→Kolları: Muhammed adının başına " Hz." ifadesi getirildi. |
||
4. satır:
== Etimoloji ==
"Şia" terimi "takipçiler" veya "izdeşler" anlamına gelen Arapça '''شيعة''' kelimesinden gelmektedir. Tarihteki kullanım "Şiât-u Ali", yani "Ali'nin takipçileri" anlamına gelen '''شيعة علي''' ifadesinin kısaltılmış formudur. Sünnî kaynaklar, bu terimin Hz.Muhammed'in ölümünü takip eden yıllarda kullanılmaya başlandığına, Şiiler ise daha önce de kullanıldığına inanırlar.
Şiî İslam inancında Ali'nin çok özel bir yeri vardır. Şii [[amentü]]sünde bulunan [[imamet]] anlayışına göre [[İslam]] peygamberi Hz. [[Muhammed]] öldükten sonra onun yerine imam/halife olması gereken kişi Ali'dir ve [[imamet]] Ali'nin soyundan devam eder.
== Kolları ==
Şiilik akımı değişik fikirler barındırmaktadır. Ortak noktaları, Hz. Muhammed'in ölümünün sonrasında [[imamet]] veya [[halifelik]] makamının [[Ali]] ile başlamak üzere O’nun soyundan gelen insanlara ait olduğunu kabul etmektir.
[[Dosya:Branch of Shi'a Islam.png|800px|orta|thumb|Şiiliğin dalları.]]
18. satır:
=== Zeyd’îyye (Beşçiler) ===
{{ana|Zeydîlik}}
Zeydîler, Hz. Muhammed'den sonra İmamların sıralamasının şu şekilde olduğuna inanırlar: [[Ali el-Mûrtezâ]], [[Hasan bin Ali]], [[Hüseyin bin Ali]], [[Ali bin Hüseyin]] ''([[Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn]])'', [[Zeyd bin Ali]].
[[Daylam]] ve [[Taberistan]] bölgesinde 864 yılından 928 yılına kadar hüküm süren [[Alavîler]] adındaki devlet, tarihte kurulmuş olan ilk [[Zeydî]] devletidir. Tarihte değişik [[Zeydî]] inançları ortaya çıkmıştır. Günümüzde Zeydîler en yoğun olarak [[Yemen]]'de yaşamaktadırlar.
354. satır:
** '''[[Mustâlîlik]]''' ''([[Yedicilik]])'': Sekizinci [[Fâtımî]] halifesi [[Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh|Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstansir bi-llâh]]'ın oğullarından [[Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî b'il-Lâh]]’ı dokuzuncu [[Fâtımî]] halifesi olarak kabul eden kol.
* '''[[On İki İmam|<u>On İki İmamcılık</u>]]'''
**
*** [[Câferîlik|<u>''Câfer’îyye''</u>]] ''(Onikiciler)'': [[On iki İmamlar]]'a [[Muhammed]]'in hak vâsî ve halifeleri ve Allah'ın mâsum evliyâ ve hûccetleri olarak inanan Şia'nın asıl ve en yaygın olan ana kolu, özüdür.
** '''[[Kalenderîlik]]''' ''([[On İki İmam]]cılık)'': 8. yüzyıl [[Samanîler]] devri öncesi fa'al olan [[Melâmîlik]] akımından beslenen, [[Budizm]] ve [[Hinduizm]] etkilerini sergileyen, kalça boyu kıl yapımı gömlekler giyinen ya da sadece battaniyeyle örtünüp her türlü ilacın kullanımına karşı çıkanların yolu)''
361. satır:
*** [[Babâîlik|''<u>Babâ’îyye</u>'']] ''([[On İki İmam]]cılık)'': [[Ebu'l Vefâ|Vefâ’îyye]]<ref name="Dursun Gümüşoğlu 2006">Dursun Gümüşoğlu: Tâcü'l Arifîn es-Seyyid Ebu'l Vefâ Menakıbnamesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 48</ref> tarikatına bağlı [[Baba İlyas|Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî]]'nin müritlerinden olan [[Baba İshak|Baba İshak Kefersudî]]'nin geliştirdiği [[sûfî]]/[[tasavvuf]]î yol.
** '''[[Barak Baba|Barak’îyyûn]]''' ''([[On İki İmam]]cılık)'': Başlangıçta [[Ebu'l Vefâ|Vefâ'îyye]]<ref name="Dursun Gümüşoğlu 2006"/> tarikatından [[Baba İlyas|Ebu'l-Baka Baba İlyas bin Ali el-Horasânî]]’nin halifesi Aybek Baba’nın en iyi müridi, daha sonra ise hem [[Hacı Bektaş-ı Velî]]’nin halifesi, hem de [[Rufâî]] tarikatına bağlı [[Sarı Saltuk|Sarı Saltuk Baba]]’nın müridi olan [[Barak Baba]]’nın geliştirdiği [[sûfî]]/[[tasavvuf]]î yol;
***
*** [[Yaresan|''<u>Yâresânîlik (Kürt Alevîliği)</u>'']]<ref name="kreyen">{{Kitap kaynağı | son=Kreyenbroek | ilk= Philip G. | bölüm=Religion and Religions in Kurdistan | başlık=Kurdish Culture and Identity | yayımcı= Zed Books Ltd. | yıl=1996 | isbn= 1856493296}}</ref>: [[Ali]]’ye ulûhîyet isnâd eden [[Radikal dincilik|ghulât ''(köktendinci)'']] [[sûfî]]/[[tasavvuf]]î yol.<ref>Elahi, Bahram (1987). ''The path of perfection, the spiritual teachings of Master Nur Ali Elahi''. ISBN 0-7126-0200-3.</ref> ''([[Bektâşîlik]]'te olduğu gibi [[Barak Baba]]'nın fikirlerinin etkisiyle ortaya çıkmış olmakla beraber [[On İki İmam]]cı olmayıp [[İslâmiyet]]'e [[Bahailik]]'ten de uzak kalan inançlar kapsamında mutalâa edilir.)''<ref>Bulut, Faik. (2011), ''[[Ali]]'siz Alevîlik'', Berfin Yayıncılık.</ref>
** '''[[Arap Aleviliği|Arap Alevîliği]] [[Nusayrilik|''(Nusayr’îyye)'']]''' ''(Onbircilik; kısmen [[On İki İmam]]cıdır)'': [[Ali]]’ye ulûhîyet isnâd eden [[Radikal dincilik|ghulât ''(köktendinci)'']] fırka.
** '''[[Hurûfîlik|Hurûf’îyye]]''' ''(Onbircidir; FazlʿAllâh Esterâbâdî-Nâimî’ye ulûhîyet isnâd eden [[Radikal dincilik|ghulât ''(köktendinci)'']] fırka.)'':[[Tanrı]]'nın her peygamberde aşamalı olarak kendisini açtığına, en son olarak da yedinci Şiî imamı [[Musa el-Kâzım]]’ın soyundan gelen ve [[Hurûfîlik|Hurûf’îyye]] inancının kurucusu olan ''"Feyzl’ul-Lâh [[Gürgan|Ester-Âbâd]]î"''’nin bedeninde vücûd bulduğuna ve ''("Feyzl’ul-Lâh [[Gürgan|Ester-Âbâd]]î")'' Nâimî’nin ''"Câvidân el-Kebir"'' ''(Câvid-Nâme)''’sinin [[Kur'an-ı Kerîm]]’i ilgâ ettiğine inanan [[On İki İmam]]cı [[sûfî]]/[[tasavvuf]]î yol;
|