Urumlar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Rescuing 2 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0 |
düzeltme AWB ile |
||
17. satır:
Resmî kayıtlarda ''Yunan'' olarak adlandırılan Urumlar, kendilerini asla Yunan olarak görmemekte ve Yunanlardan dinî inançları hariç tamamen farklı olduklarını açıkça vurgulamaktadırlar.<ref name="refFeriduntekin">Tekin, Feridun (2007). [http://www.karam.org.tr/Makaleler/667840813_tekin.pdf Urum Türkçesi sesbilgisi üzerine]. Karadeniz Araştırmaları/ Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, sayı:14, sayfa: 93-100, Yaz 2007</ref> Türk dilli '''Urumlar''' ile Yunan dilli '''[[Rumeyler]]''' birbirine karıştırılmakta ve her ikisi birlikte '''Greko-Tatarlar''' (ya da '''Azakönü Grekleri''' Греки Приазов'я) adıyla da anılmaktadırlar. Bugün Greko-Tatarların nüfusu yaklaşık olarak 120 ile 130 bin civarında olup, bunların % 60-65'i Urum, geriye kalanları ise Rumey'dir.<ref name="refErdoğanaltınkaynak2004"/> Urum ve Rumeylerin 2001 yılındaki nüfusları ayırt etmeksizin birlikte 77,5 bin kişidir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/ |başlık=Про кількість та склад населення України за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року |erişimtarihi=29 Mart 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071124125111/http://www.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/ |arşivtarihi=24 Kasım 2007 |ölüurl=yes }}</ref> Kırımda yaşarlarken eskiden Rumeylere ''Tat'', Urumlara ise ''Bazaryane'' adı da verilmiştir.<ref name="refErdoğanaltınkaynak2004"/> Urumlar arasında ''Tat balası, Urum belası'' («Rum çocuğu, Urum belâsıdır») atasözü kullanılır.<ref name="refHülyakasapoğluçengel">Kasapoğlu Çengel, Hülya (2004). [http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/hulya_kasapoglu_cengel_urum_turkleri_folklor.pdf Ukrayna'daki Urum Türkleri ve Folkloru]. Milli Folklor, 2004, Yıl. 16, S. 16, s. 59</ref>
Aile yapısı, gelenekleri ve geleneksel uygulamaları Anadolu ve çevresinde yaşayan diğer Türk halklarıyla benzerlik gösterir. Düğünlerdeki oyunlar Kırım Tatar Türklerinin oyunları gibidir.<ref>Altınkaynak, Erdoğan (2007). [http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/sayi6pdf/6.pdf Urumlarda Aile, Gelenekleri ve Kurumsal Yapısı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130513030827/http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/sayi6pdf/6.pdf |
== Ukrayna Urumları ==
25. satır:
== Gürcistan Urumları ==
'''Gürcistan Urumları''' ya da '''Kafkasya Urumları''': [[Gürcistan]]’ın güneyinde [[Kvemo Kartli]] bölgesinde bulunan [[Tsalka]] (Parmaksız) şehrinde yaşayan ve 18. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadarki dönemde [[Osmanlı İmparatorluğu]]ndan göç eden Ortodoks Hristiyan Türklerdir. Ana dillerine ''bizim dilca'' adını verirler. 1979 sayımına göre Gürcistan'daki Urumların sayısı 30.811 kişidir.<ref>Urum documentation project at http://urum.lili.uni-bielefeld.de/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120426091722/http://urum.lili.uni-bielefeld.de/ |
Urum Türkçesi konuşan topluluklar bölgeye iki dalga halinde gelmişlerdir. İlk dalga 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcistan’daki madenlerde çalışmak üzere Türkiye’den göç etmiştir. İkinci kafile ise 19. yüzyılda gelip [[Abhazya]] ve Türkiye’ye göç eden Müslüman [[Çerkesler|Çerkes]]lerin yerine Kuban Bölgesi’nde yerleşmiştir.<ref name="refPeler">Peler, Gökçe Yükselen Abdurrazak (2013). [http://www.karam.org.tr/Makaleler/1316067831_011gokce.pdf Kafkasya’da Türk Lehçelerinin Fonksiyonları]. Karadeniz Araştırmaları, Kış 2013, sayı: 36, sayfa: 163-188</ref>
33. satır:
== Dil ==
{{ana|Urumca}}
Güney Azak Deniz'in etrafında yayılmış olan Urum Türklerinin 4 tane ağzı vardır: ''Kıpçak-Polovets, Kıpçak-Oğuz, Oğuz-Kıpçak, Oğuz''. Bu ağızlarlardakı varolan leksik özellikler dilciler tarafından tam da ele alınıp incelenmemiş, bu yüzden bilim dünyası için araştırılması gereken bir alan sayılmaktadır.<ref name="refPonomaryovairina">Пономарьова Ірина (2008). [http://www.gagauz.org.ua/img_collection/file/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB.pdf Вплив етнічних процесів на урумську мову греків Приазов’я (Azov'daki Helenlerin konustugu Urum dilinin etnik manadaki sürece tesiri)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150610223248/http://www.gagauz.org.ua/img_collection/file/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB.pdf |
Kırım çıkışlı Urumlar, Kırım Tatar Türkçesine çok yakın olan Urum Türkçesini konuşmaktadırlar. Anadolu çıkışlı olan Urumların dili ise Urum Türkçesinden farklı olup daha çok Oğuz grubu lehçelerine ve Anadolu’nun Kars, Erzurum ağzına yakındır.<ref name="refHülyakasapoğluçengel"/> Sonradan, Anadolu çıkışlı Urumların diyalektleri Kars, Erzurum diyalektindedir. Kırım çıkışlı Urumların diyalektleri ise Kırım Tatar Türkçesindedir. Bir farkla ki, Kırım Tatar Türkçesi’nde ilk hece ''k'' sesi ''t'' sesine dönüşmediği hâlde Urum Türkçesinde ilk hece ''k'' sesi ''t'' sesine dönüşmektedir.<ref>Altınkaynak, Erdoğan (2003). [http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/dergiler/27-141-154.pdf Ukrayna'dan Hristiyan Türkler: Urumlar ve onların folklor ürünlerinden örnekler]{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}. Hacı Bektaş Velî Dergisi Sayı No: 27, sayfa: 141-154</ref>
44. satır:
== Urum giysileri ==
Urum ve Rumeylerin kıyafetleri de tıpkı genetik yapıları gibi karışıktır. Komşu oldukları kültürlerden pek çok unsuru üzerlerinde taşımaktadırlar. Bu kültürleri Antik Bizans’dan, Osmanlı, Kıpçak ve Slav kültürleri ile Kırım halkları olarak sayabiliriz.<ref name="refErdoğanaltınkaynak2007">Altınkaynak, Erdoğan (2007). [http://karasam.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/raporlar/004.pdf Urum giysileri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130512225112/http://karasam.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/raporlar/004.pdf |
Erkek giysileri: hem erkek hem de kadınlarda [[gömlek]] (''kelek, kolmek, golmek'') kullanılır ve bunlar eskiden desenli ve işlemeliydi. [[Pantolon]]/[[şalvar]] (''tuman, şalvar'') genelde krem rengi olup uzun, geniş ve paçaları bağcıklıdır. Pantolon üstüne takılan kuşaklar/[[kemer]]ler (''huşah'') dar olur. Geniş pantolonlar için [[uçkur]] (''oçkur, uçkur'') kullanılır. [[Kalpak]]ları/[[şapka]]ları (''halpah'') kuzu derisinden silindir biçimli olur. [[Çizme]]yi (''çizma, tızma, cizma'') kendileri yapmaz satın alırlardı.<ref name="refErdoğanaltınkaynak2007"/>
| |||