İbn Haldun: Revizyonlar arasındaki fark

İbn-i Haldun'un dedesi, Tunus'ta Hafsî sarayında vezirdi.<ref name="Nasr2001" /> Babası Muhammed Vâbili kendini islami ilimler ve edebiyata adamış birisi idi. İlk öğretmeni babası oldu, öğrenimine ondan aldığı derslerle ve [[Kur'an]]'ı ezberleyerek başladı.<ref name="Süngü20091"/> Ailesinin konumu sayesinde Tunus'taki en iyi öğretmenlerden eğitim alma olanağına kavuştu.<ref name="Süngü20091"/> Kaliteli bir Arap eğitimi olan, Kur'an, Arap dilbilimi, Hadis ve Fıkıh eğitimi aldı.<ref name="Demirtaş2011">{{Web kaynağı | url = http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/191.pdf | başlık = İbn-i Haldun’dan Günümüze Örgütlerin Çöküşüne Dair Deterministik Bir Yaklaşım | son = Demirtaş | ilk = Zülfü | tarih = 2011 | yayımcı = National Education dergisi | sayfalar = 112 | erişimtarihi = 21 Ağustos 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151123062911/http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/191.pdf | arşivtarihi = 23 Kasım 2015 | ölüurl = no }}</ref> O dönemin tanınmış kıraat âlimi olan Şeyh Abdullah Muhammed bin Bezzal-i Ensari'den "Kur'an'ı Arapçanın yedi lehçesine göre yedi şekilde okumayı" ([[Kıraat|Kıraat-ı Seba]]) öğrendi. Şatibiyye ve Raiyye kasidelerini ezberledi. Kendi anlatımına göre Kur'an'ı 21 defa yedi kıraat üzerine [[hatim|hatmetti]].<ref name="Ugan1949I">{{Harvnb|Ugan|1949|p=I}}</ref> Arap dili ve edebiyatını babasının dışında Şeyh Muhammet el-Arabi el-Hasayidi, Şeyh Muhammed Şevvaş el-Mezazi ve Şeyh Ebu Abbas Ahmed bin Kassar'dan öğrendi.<ref name="Ugan1949I" /> Edebiyat ilmini Şeyh Ebu Abdullah bin Bahr'den okudu ve onun tavsiyesiyle [[Muallekat]]ı (İslamdan önce Kâbe duvarına asılı olan yedi kaside), [[Mütenebbi]]'nin şiirlerini ve 10. yüzyıl şiirlerinin büyük bir derlemesi olan [[Egani kitabı]]nı okudu ve bazılarını ezberledi.<ref name="Ugan1949II">{{Harvnb|Ugan|1949|p=II}}</ref> Fıkıh ve hadis ilmini Şeyh Şemsettin Ebi Abdullah Muhammed bin Cabir, Şeyh Ebu Abdullah Muhammed bin Abdullah Ceyyani ve Şeyh Ebu Kasım Muhammed Kusayr'dan öğrendi. O dönemin ileri gelen aydınlarından olan Şeyh Ebu Abdullah Muhammed bin Süleyman Satti, Şeyh Muhammed bin İbrahim Eyli ve Kadı Şeyh Ebu Abdullah Muhammed bin Abdüsselam'ın meclislerine katılıp her birinden icazet aldı.<ref name="Ugan1949II" /> Böylece hem aklî hem naklî bilimlerde kendini geliştirdi. Ayrıca matematikçi ve filozof olan el-Âbilî'den (1282/3-1356) [[matematik]], [[mantık]] ve [[felsefe]] eğitimi aldı,<ref>A. M. Al-Araki, [http://home.online.no/~al-araki/arabase2/ibn/khald003.html From Ibn Khaldun: Discourse of the Method and Concepts of Economic Sociology] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20061018151725/http://home.online.no/~al-araki/arabase2/ibn/khald003.html |datetarih=18 Ekim 2006 }}, 18 Eylül 2012'de erişildi</ref> [[İbn-i Rüşt]], [[İbn-i Sina]], [[Fahreddin Razî]] ve [[Şerafeddin el-Tusî]]'nin eserlerini okudu. 17 yaşında iken üç kıtayı ve bu arada [[Tunus (şehir)|Tunus]] şehrini de etkisi altına alan [[Büyük Veba Salgını]]nda ailesini kaybetti.<ref name="Süngü20092">{{Harvnb|Süngü|2009|p=2}}</ref>

İbn-i Haldun'un en çok tanınan eseri ''Mukaddime'' (Arapça: ''المقدّمة''; ''el mukaddime'') büyük tarih kitabının 1. cildidir. Aslında ''Mukaddime'' İslami tarihi eserlerde bir gelenek olan "Tarihe övgü" öndeyişi olarak yazılmıştır<ref>Ali Bulut, [http://eprints.sdu.edu.tr/637/1/TS00717.pdf Erken Dönem Tesir Mukaddimelerinin Tefsir Usulü Açısından Değerlendirilmesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150604140150/http://eprints.sdu.edu.tr/637/1/TS00717.pdf |datetarih=4 Haziran 2015 }}, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2009, sayfa 17</ref> ve kısa bir bölümdür. Bu kısa bölüm 7 kitaptan oluşan Kitâbu’l-İber'in tamamına bir "Giriş" olarak yazılmıştır. 7 ciltlik tarih kitabının ilk cildi olan ''Kitab-ı Evvel'' ise yazarın teorik görüşlerini açıkladığı oldukça kapsamlı bir eser haline gelmiş (3 cilt halinde yayınlanıyor) ve daha İbn-i Haldun hayatta iken ''Mukaddime'' diye anılmaya başlanmış ve kendisi de bunu benimsemiştir.<ref name="Hassan1972114">{{Harvnb|Hassan|1972|p=114}}</ref> Bu yüzden Ümit Hassan, Z.F. Fındıkoğlu'nun bu kısa giriş bölümünü "Mukaddime'nin Mukaddimesi" adlandırmasını doğru bulmaz. Bu kısa metin birinci cilt olan ''Kitab-ı Evvel''{{'}}in değil tamamı 7 cilt olan ''Kitâbu{{'}}l-İber''{{'}}in Mukaddimesidir.<ref name="Hassan1972114" /> İbn-i Haldun, bir önsözde kitabını tanıtır ve tarih ilminin öneminden bahseder. Giriş bölümünde ise tarih ilminde yöntem sorununa değinir ve özellikle İslam tarihçilerinin hatalarını gösterip, yöntemlerini eleştirir. Toplumların gelişim ve hareket süreçlerine dair değerlendirmeleri içeren ''Mukaddime'' 6 bölümden oluşur:<ref name="Süngü20098">{{Harvnb|Süngü|2009|p=8}}</ref>