''' Sadullah Paşa''' ([[Osmanlıca]]: '''سعد الله پاشا''') (d. [[1838]] - ö. [[1891]]) Ticaret ve Ziraat Nazırlığı görevinde bulunmuş, [[Tanzimat Dönemi]]nin önde gelen Osmanlı devlet adamlarındandır.
== Hayatı ==
Sadullah Paşa [[1838]] yılında [[Erzurum]]'da doğdu. Babası Esad Muhlis Paşa'dır. İlk öğretimini bitirdikten sonra özel olarak Arapça, Farsça ve Fransızca dillerini öğrendi. Fransız ve Doğu edebiyatları üzerine de özel dersler aldı.
[[1853]] yılında devlet hizmetine girdi. Önce "Maliye Varidat Kalemi"nde çalıştı. [[1856]] yılında Babıali [[Tercüme Odası]]'nda görev aldı. 1866'da "Mezahib Kalemi"ne tayin edildi. 1868'de "Şuray-ı Devlet Maarif Dairesi Başmuavini" yapıldı. 1869'da ise "Şuray-ı Devlet" üyeliğine geçirildi. 1870'te ise "Şuray-ı Devlet Baş Katibi" yapıldı. 1871'de "Matbuat Müdürlüğü" üzerinde olarak "Divan-ı Humayun Tercümanlığı"'na geçirildi.<ref name="akyüz">{{kitap kaynağı |soyadı1=Akyüz |ad1=Kenan |başlık=Batı Tesirinde Türk Şiiri |tarih=1953 |yayıncı=İnkılap Kitabevi |yer=İstanbul |sayfalar=27-75 |basım=4. Baskı, 1982}}</ref> 1874'te "Defter-i Hakani" Nazırlığı görevi verildi. 4 Nisan 1876 - 30 Mayıs 1876 tarihleri arasında Ticaret ve Ziraat Nazırı olarak görev yaptı. Daha sonra da [[V. Murat]]'ın "Mabeyn Başkatibi" oldu. [[II. Abdülhamit]]'in tahta çıkması üzerine [[Bulgar isyanları]]nı araştırmak üzere [[Filibe]]'ye gönderilen komisyona başkanlık yapmakla görevlendirildi.<ref name="akyüz"/>
Sultan V. Murad'ı tekrar tahta geçirmek isteyenler arasında bulunduğu iddia edilerek 1877'de Berlin Sefirliğine tayin edildi<ref name="ibb1">{{kitap kaynağı |soyadı1=Şimşek |ad1=Mahmut Sami |başlık=İstanbul'un 100 Yalısı |tarih=2013 |yayıncı=İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları |yer=İstanbul |isbn=978-605-9492-52-2 |sayfa=184 |erişimtarihi=25 Haziran 2019}}</ref>. Berlin'deyken [[Ayastefanos Antlaşması]] ve [[Berlin Kongresi]]'nin müzakerelerine katıldı. 1881'de kendine vezirlik payesi verildi. 1882'de Viyana Sefirliğine tayin edildi ve bu görevde dokuz yıl kaldı. Bu görevine devam ederken [[1891]] yılında, odasında hava gazını açarak intihara teşebbüs etti. Kurtarılmaya çalışılsa da, dört gün hastanede kaldıktan sonra 18 Aralık 1891'de öldü. Sadullah Paşa'nın intiharına, Avrupa devletleri ile kendi ülkesini kıyaslaması sonucunda vatanındaki cehalet ve geri kalmışlık yüzünden girdiği bunalımın neden olduğu{{Kaynak belirt}}iddia edilmekle beraber, çocuklarını görmek için bile İstanbul'a dönmesine izin verilmemesi nedeniyle kapıldığı umutsuzluğun{{Kaynak belirt}} ya da Büyükelçilik hizmetindeki kadınlardan biriyle gönül ilişkisinde kadının hamile kalması sonucu ortaya çıkacak rezaletten kurtulmanın yolunu bulamamasının sebebiyet verdiği<ref name="ibb1"/> de söylenmektedir.
Cenazesi İstanbul'a getirilerek [[II. Mahmut Türbesi]] avlusuna defnedilmiştir. 14 yıl ayrı kaldığı eşi Necibe Hanım, Sadullah Paşa'nın öldüğüne inanmadı ve 80 yaşındaki ölümüne kadar, İstanbul'daki yalılarında Sadullah Paşa'nın geri dönmesini bekledi.<ref name="ibb1"/>
