|
''Hatıratım'' adlı eserine göre, Colıkzadelerden Mehmet Ali'nin oğlu Mıla İbrahim'in oğlu olarak Ağzunik ([[Akpınar, Hozat|Akpınar]]) köyünde Karabal aşiret reisi Gangozade Mehmet Ağa'nın odasında doğdu.<ref name="Dersimi21">Dersimi, ''a.g.e.'', s. 21.</ref> Baba tarafı Mılan kabilesinden, anne tarafı [[Ağuçan]] sülalesindendi.<ref name="Dersimi21"/> 1899'da Sorpiyan köyünde amcası Mıla Hasan tarafından ilk öğretimine başlatıldı.<ref>Dersimi, ''a.g.e.'', s. 22.</ref> Önce [[Harput Askerî Rüştiyesi]]'ne kaydoldu, fakat 1904'te o okulu bırakarak yatılı Harput İdadi Mektebi'ne (lise) başladı.<ref>Dersimi, ''a.g.e.'', s. 25.</ref> İdadiden mezun olduktan sonra [[İstanbul]]'a geçti ve Ekim 1911'de İstanbul [[Sultanahmet, Fatih|Sultanahmet]]'teki [[Mülkiye Baytar Mektebi Alisi]]'ne (Veteriner Okulu) kaydoldu.<ref>Dersimi, ''a.g.e.'', s. 31.</ref>
İstanbul'da önce [[Kürt Tabele Hevî Cemiyeti]]'ne girdi ve [[1912]]'de kurulan [[Kürdistan Muhiban Cemiyeti]]'nin umumi kâtipliğini (genel sekreterlik) yaptıktan sonra [[Kürdistan Teali Cemiyeti]]'ne katıldı.
[[1914]]'te [[I. Dünya Savaşı]]'nın başlamasından son sınıf öğrencilerinin askere alınması üzerine okulu bitirmeden [[Harp Okulu]]'na gönderilerek iki aylık bir askeri eğitimi aldı. Ordan İstanbul [[Beykoz]]'da nakliye tabur Baytar Yüzbaşısı Mustafa Bey'in yanına görevlendirildi ve daha sonra [[4. Ordu (Osmanlı)|4. Ordu]] Baytar Müfettişliği emrinde subay vekili rütbesiyle [[Erzincan]]'da [[veteriner hekim]] olarak hizmet etti. Askerlik döneminde görev nedeniyle Dersim'e giderek aşiret liderleriyle tanıştı. Askerliğini tamamladıktan sonra [[1916]]'da İstanbul'a dönerek okula devam etti. [[22 Eylül]] [[1918]]'de okuldan mezun olup diplomalı veteriner oldu ve "Baytar Nuri" olarak anılmaya başladı.
Savaş bittiğinde Kürdistan Teali Cemiyeti hakkında yapılan bir ihbar üzerine [[Divan-ı Harb]]'e verildi. Ancak Divan-ı Harp reisi [[Mustafa Yamulki|Nemrut Mustafa Paşa]] (Mustafa Yamulki) "''Haydi gidiniz oğlum, yolunuz açık olsun''", "''Dersimliler'e ve hassaten Seyid Kasım Ağa'ya selam söyle''" diyerek suçsuz kararı verdi. {{Kaynak belirt}}
{{ana|Koçgiri İsyanı}}
[[Kangal]], [[Divriği]], [[Zara, Sivas|Zara]] mıntıka veterinerliği görevini almak için [[Seyit Abdülkadir]] tarafından [[Ziraat Vezareti]]ne tavsiye yazıldı ve Haziran [[1919]]'da [[Koçgiri aşiretleri]]nin reislerinden [[Mustafa Paşazade Haydar]] ile birlikte İstanbul'dan ayrılarak Karadeniz yoluyla [[Giresun]]'a, ordan [[Sivas]]'ın [[Zara, Sivas|Zara]] kazası [[İmranlı, Sivas|Ümraniye]] (bugünkü İmranlı ilçesi) nahiye merkezine ve ordan [[Boğazviran]] (bugünkü İmranlı ilçesi Boğazören) köyüne geçti. Boğazviran'da Mustafapaşazade Haydar, kardeşi [[Alişan (Koçgiri)|Alişan]] ve Alişan'ın kâtibi [[Alişer]] ile görüşerek örgütü kurmaya karar verdiler. [[20 Aralık]] 1920'de faaliyetleri nedeniyle tutukland fakat [[Hasan Hayri Kanko|Hasan Hayri]]'nin araya girmesiyle serbest bırakıldı.
Koçgiri İsyanına katıldıktan sonra 15 Mayıs [[1921]]'de [[Dersim (bölge)|Dersim]]'e iltica etti. [[Sakallı Nurettin]] komutasındaki Merkez Ordusu tarafından kurulan Divan-ı Harp'te 25 Haziran 1921'de gıyaben mahkûm edildi.
Doğulu milletvekillerinin girişimlerinin sonucu Mustafa Kemal affettiyse de Dersimli Nuri Dersimi ve Koçgirili Alişer'i istisna tuttu.{{Kaynak belirt}}
== Ürdün ==
Fransa Dışişleri Bakanlığı'nın Dersimli Baytar Nuri isminde bir şahsın Türkiye'ye teslimine karar vermiş olduğunu duydu ve [[Ürdün]]'de bir baytar doktoruna lüzum görüldüğünü öğrendiği için Eylül 1938'de [[Ürdün]]'e geçmeye karar verdi. [[14 Ekim]] [[1938]]'de [[Amman]]'da Umum Baytar Reisliği'ne tayin edildi ve 24 Aralık'ta Suriye'den ayrılarak Ürdün'e geçti. 2 Temmuz [[1939]]'da nişanlısı Feride de Halep'ten Amman'a geldi ve 6 Temmuz'da evlendi. [[27 Kasım]] [[1939]]'da Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından ayrılarak Suriye vatandaşlığına geçti. [[I. Abdullah|Melik Abdullah]]'ın Türk cariyesinden olan oğlu Emir Nilf'in Türkiye'yi ziyaret ettiğinde [[İsmet İnönü]]'nün
''"Kardeşim, babanıza söyleyin, biz dostuz; fakat yurdumuzdan firari hain Dersimli Baytar Nuri'ye bizden bir miralayın maaşını vererek vazifede istihdam ediyorsunuz ve devletler nezdinde Türkiye aleyhindeki yalan yanlış suçlama ve iftiralarına da açıktan açığa meydan veriyorsunuz."''{{Kaynak belirt}} demesinden sonra [[27 Ekim]] 1940'ta Amman'dan ayrılarak Halep'te Paşa mahallesindeki eşi Feride'nin yanına geldi.
== Suriye'ye dönüş ==
[[6 Ağustos]] [[1941]]'de [[Azez]] ([[Arapça]]: '''أعزاز''' A'zāz) kaymakamlığı baytarlığına tayin edildi. Fakat Türkiye'nin Halep Başkonsolosluğu Azez'in Türkiye sınırına yakın olmasından dolayı itiraz etti ve [[23 Ağustos]] [[1941]]'de [[Hama]] merkezine nakledildi. [[1942]] başlarında [[İdlip (il)|İdlip]] ([[Arapça]]: '''إدلب''' Idlib), Muarra, Cısır Sur, Harım baytarlıklarına, [[1946]]'da Halep merkezine tayin edildi. 10 Şubat [[1948]]'de [[Cebel Druz]] ('''جبل الدروز''' Jebel ed Drūz; bugünkü [[Süveydağ]] ('''السويداء''' As-Suwaidāʾ) iline denk gelir) merkezinde görevlendirildi. Fakat, sonra [[Komünizm|Komünist]] olarak itham edildi ve 2 Mayıs 1950 tarihli bir kararla görevinden alındı. Cezire Derik mıntıkasında Mustafapaşazade Naif'ten Robarye adlı köyü yeniden inşa ederek Cello Saffan adlı köyü de satın alarak Ahmet Nafiz ile birlikte tarımla meşgul olmaya başladı.
[[22 Ağustos]] [[1973]]'te Halep'te öldü ve naaşı [[Afrin]]'de ([[Arapça]]: '''عفرين''') defnedildi.
== Kaynakça ==
| 