Muhtâr Veled Dâde: Revizyonlar arasındaki fark

'''Muhtâr Veled Dâde''' ([[Arapça]]: مختار ولد داده; [[25 Aralık]], [[1924]] - [[14 Ekim]], 2003), ülkesinin Fransa'dan bağımsızlık kazandığı 1960'tan , bir askeri darbeyle devrildiği 1978'e kadar [[Moritanya]] [[Moritanya devlet başkanları listesi|Devlet Başkanı]] olarak görev yapmış olan [[siyasetçi]].

Dâde [[Moritanya]]'da, [[Boutilimit]]'te [[Ouled Birri]] kabilesinin önemli bir [[Marabout]] ailesinde doğmuştu. [[Paris]]'te hukuk eğitimi gördü. Üniversite diploması almış ilk Moritanyalı oldu. 1950'lerin sonlarında Moritanya'ya dönüşünde merkez-sol [[İlerici Moritanya Birliği]]'ne katıldı ve Yürütme Konseyi Başkanı seçildi. [[1959]]'da, yeni bir siyasi parti kurdu: [[Moritanya Toplanma Partisi]]. Bu yıl yapılan, bağımsızlık öncesi son yasama seçimlerinde onun partisi [[Millet Meclisi]]ndeki tüm sandalyeleri kazandı ve o başbakan seçildi.

Moritanya'nın üç ana etnik grubu [[Beyaz]] [[Mağrib]]iler, [[Siyah]] [[Mağrib]]iler ve [[Siyah]] [[Afrika]]lılara ek olarak farklı siyasi partiler arasında da bir konsensus sağladı.<ref>See [http://www.worldstatesmen.org/Mauritania.htm World Statesmen]</ref> Hükümetinde farklı etnik ve siyasal gruplar dengeli bir biçimde temsil edildi. 1960'ta onun liderliği altında Moritanya'ya bağımsızlık veren [[Fransızlar|Fransız]] otoritelerinin güvenini kazandı. Dâde, yeni cumhuriyetin geçici başkanı olmakla görevlendirildi ve [[1961]] [[Ağustos]]'unda ilk bağımsızlık sonrası seçimde devlet başkanı seçildi.

Başkan olarak, Dâde, belirgin şekilde bağımsızlıktan önce açıklamış olduğu politikalardan ayrıldı. [[Eylül]] [[1961]]'de ana muhalefet partileriyle bir "Ulusal Birlik Hükümeti" oluşturdu ve [[Aralık]]'ta dört en büyük partiyi birleştirerek [[Moritanya Halk Partisi]]'ni kurdu (MHP). Yegane yasal parti olan MHP, otoriter bir başkanlık rejimi kuran [[1964]] [[anayasa]]sıyla ülkede bir [[tek parti yönetimi]] kurdu. Dâde, bu kararı Moritanyanın batı tarzı bir [[çok partili demokrasi]]ye hazır olmadığı için aldığını açıkladı. Dâde bu tek-parti anayasasının altında [[1966]], [[1971]] ve [[1976]]'da tek aday olarak katıldığı seçimlerde tekrar devlet başkanı seçildi.

[[1971]]'de [[Afrika Birliği Organizasyonu]]na başkan olarak hizmet etti. Ülkesindeyse politikaları başarısız oluyordu. [[Ekonomi]] durgunlaştı ve kuvvetle Fransız yardımına muhtaç kaldı. [[1969]] ve [[1974]] arasındaki dönemde [[Sahel]]'deki [[kuraklık]] ve [[demir]]in uluslararası bedellerinde düşüş yüzünden [[ihracat]] gelirlerinde bir gerileme ülkedeki yaşam standartlarını düşürmüştü. [[1975]]'te Moritanya'nın "[[İslam]]i, [[milliyetçi]], [[merkez]]ci ve [[Sosyalizm|sosyalist]] bir [[demokrasi]]" olmasını isteyen bir [[kararname]] sundu. Bu kararname halk tarafından beğenildi ve genel olarak muhalefet tarafından da destek gördü.

10 Temmuz [[1978]]'de, Yarbay [[Mustafa Ould Salek]], bir [[hükûmet darbesi]]yle Dâde'yi devirdi ve onun yerine ülkeyi yönetmesi için bir [[cunta]] rejimi kurdu. Onun halefleri, Moritanya'nın Batı Sahra üzerindeki taleplerinden vazgeçtiler ve sonraki yıl da savaştan çekildiler.

Bir hapis döneminin ardından, [[1979]] [[Ağustos]]'unda Veled Dâde'nin [[Fransa]]'ya sürgüne gitmesine izin verildi. 1980'de orada [[Demokratik bir Moritanya için İttifak]] adında bir muhalefet hareketi kurdu. Rejimi devirmek için yaptığı denemeler başarısız oldu. 17 Temmuz 2001'de Moritanya'ya dönmesine izin verildi,<ref>"Ousted Mauritanian president due home from 23 years in exile". ''Agence France Presse''. July 17, 2001.</ref> ama uzun bir hastalıktan sonra, [[14 Ekim]] 2003'te [[Paris]]'te öldü. Vücudu, uçakla getirildiği Moritanya'da toprağa gömüldü.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3203896.stm "Mauritania lays president to rest"], BBC.co.uk, October 18, 2003.</ref>