II. Aleksandr: Revizyonlar arasındaki fark

'''Aleksandr Nikolayeviç''' (29 Nisan [[1818]] - 13 Mart [[1881]]) [[1855]] - [[1881]] yılları arasında hüküm sürmüş Rus İmparatoru. Kapsamlı bir reform programı uygulamış ve [[1861]]'de [[Köylü serfliğinin kaldırılması|köylü serfliğini]] kaldırmıştır.

[[1825]]'te [[I. Nikolay]] adıyla çar olan Garandük Nikolay Pavloviç ile Aleksandra Fyodorovna'nın (evlenmeden önce [[Prusya Krallığı|Prusya]] prensesi Charlotte) en büyük oğluydu. Çocukluğu ve gençliği otoriter babasının ezici kişiliğinin gölgesinde geçti. Aleksandr, [[Şubat]] [[1855]]'te babası ölünce, [[Kırım Savaşı]]'nın en şiddetli günlerinin yaşandığı sırada, 36 yaşında tahta çıktı. Savaş, [[Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı|Büyük Britanya]] ve [[İkinci Fransa İmparatorluğu|Fransa]] gibi ülkelerle karşılaştırıldığında Rusya'nın ne kadar geri olduğunu açık biçimde ortaya koymuştu. Rusların uğradığı yenilgiler, eğitim görmüş Rus seçkinleri arasında, ülkede köklü bir değişiklik yapılması yönünde genel bir istek uyandırdı. Bu isteğin de etkisiyle Aleksandr, ''modernleşme'' yoluyla Rusya'yı ileri Batı ülkelerinin düzeyine ulaştırmayı amaçlayan bir dizi reform başlattı.

[[1856]]'da [[Paris]]'te Rus kamuoyunca koşulları çok ağır bulunan bir barış antlaşması imzaladı. Daha sonra Rusya'nın ulaşım sorununa el attı. Tahta çıktığında ülkedeki sözü edilebilecek tek demiryolu [[Moskova]] ile [[Sankt-Peterburg]] arasındaydı. Ölümüne kadar geçen 25 yıllık sürede Rusya'daki demiryollarının uzunluğunu 960 km'den 22,525 km'ye çıkardı. Demiryolları yatırımları o güne değin büyük ölçüde feodal bir tarım toplumu olan Rusya'da, her ülkede olduğu gibi, ekonomik yaşamın canlanması sonucunu doğurdu. Anonim Şirketler, bankalar ve kredi kuruluşları gelişmeye başladı. Rusya'nın temel ihraç ürünü olan tahılın pazara ulaşması kolaylaştı.

II. Aleksandr, çıkarları zedelenen toprak sahiplerinin sert muhalefetine karşın, serfliği kaldıran 19 Şubat [[1861]] tarihli yasanın hazırlanmasına etkin biçimde katıldı. Bu yasayla, o güne kadar taşınabilir mülk durumunda olan on milyonlarca insan, kişi özgürlüğüne kavuştu. Ayrıca uzun bir zaman dilimine yayılan bir programla köylülere az da olsa toprak dağıtıldı. Bu reform çeşitli nedenlerle başarısızlığa uğradıysa da büyük bir psikolojik etki yarattı. Temel amacı ekonomik bakımdan ayakta durabilecek mülk sahibi bir köylü sınıfı yaratmak olan reform, emeğin özgürleştirilmesi yolunda atılmış en büyük adım oldu.

[[1864]] tarihli yargı yasasıyla tarihinde ilk kez Rusya Batılı ülkeleriyle karşılaştırılabilecek bir adalet sistemine kavuştu. Gene 1864 tarihli bir yasayla yerel yönetimleri düzenleyen ve üyeleri seçimle belirlenen ''zemstvo'' (yerel meclisler) kuruldu.''Zemstvo'' köy okulları, kırsal kesimde okuryazarlığın kısa sürede artmasına yardımcı oldu. [[1874]]'te her sınıftan genç ilk kez zorunlu askerlik hizmetiyle yükümlü kılındı. Başta [[Yahudiler]] ve değişik mezhep üyeleri olmak üzere, dinsel azınlıklar üzerindeki ağır baskıları azaltmış ya da tümüyle kaldırmıştır. Ama bu uygulamalarına bakarak II. Aleksandr'ı liberal olarak nitelemek yanlış olur. Mutlakiyet ilkelerine sıkı sıkı bağlı olan çar, Rusya'nın henüz meşruti ya da temsili bir yönetime hazır olmadığına inanıyordu.

Rus gençleri arasında nihilist öğretilerin yayılması, radikal bildiriler dağıtılması, gizli derneklerin kurulması ve devrimci hareketin başgöstermesi üzerine, hükûmet [[1862]]'den sonra bu olaylara gittikçe artan bir polis baskısıyla yanıt vermeye başladı. Bir devrimci gencin Aleksandr'a karşı düzenlediği başarısız suikast girişimi, çarın daha da tutucu bir çizgiye kayma sürecini hızlandırdı. Bu arada giderek gizli polisin başı [[Pyotr Andreyeviç Şuvalov]]'un etkisine girmeye başladı. Aleksandr'ın aynı dönemde tutkuyla bağlandığı genç Prenses Yekaterina Dolgorukaya'yla ilişkisi aile çevresindeki otoritesinin zayıflamasına yol açtı.

Bu koşullarda çar, [[Slavlar|Slav]] milliyetçilerinden gelen baskılara karşı direnemedi. 1862 tarihli bir hükûmet kararıyla [[Çerkesya]] halkının topraklarına silah zoruyla el kondu,Çerkezya'nın Karadeniz kıyılarını ve doğuda,içerideki dağlık Abadzeh yöresi bütününü kapsayan etnik temizlik uygulaması sonucu,1 milyonun üzerinde bir [[Adıge]] ya da [[Çerkesler|Çerkes]] nüfusu Osmanlı topraklarına sığınmak zorunda bırakıldı. Adıge ya da Çerkez toprakları Rus yerleşmecilere, özellikle 1861'de azat edilen toprak kölelerine (serf) tahsis edildi. Ayrıca milliyetçi akımlar sonucu,isteksizce de olsa Osmanlı egemenliği altındaki Slav halklarının savunuculuğunu üstlendi. Sonunda [[1877]]'de [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'ya savaş açtı ([[93 Harbi]]). Rusya'nın kazandığı savaş sonunda, Rus birlikleri Ayastefanos'ta ([[Yeşilköy]]) karargâh kurdu. [[Berlin Konferansı]]'nda Avrupalı devletler, imparatorluğun savaş kazançlarını büyük ölçüde sınırlandırsa da, Rusya'nın en önemli kazancı [[Bulgaristan Prensliği|Bulgaristan]]'ın [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'ya karşı özerklik kazanması oldu. [[Sofya]]'da heykeli dikilen II. Aleksandr'ı Bulgaristan bugün de kurucuları arasında anmaktadır.

[[1877]]'deki göreli askeri başarısızlığın etkileri ve onu takip eden diplomatik başarısızlıkla siyasi durum daha da ağırlaşarak, Rusya'da büyük bir bunalıma yol açtı. [[1879]]'da yeniden canlanan devrimci terörizmin hedefi olarak sayısız suikast girişimi atlattı. 13 Mart [[1881]]'de [[Narodnaya Volya]] adlı bir örgütünün gerçekleştirdiği bombalı bir suikast sonucunda ağır yaralanarak öldü. II. Aleksandr'ın gerçekleştirdiği reformlar Rusya tarihi için [[I. Petro (Rusya)|1. Petro]] ve [[Vladimir Lenin]]'in gerçekleştirdiği reformlar ölçüsünde önemli sayılabilir. II. Aleksandr döneminde [[Asya]]'da [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]'nın genişlemesi hızlandı. [[1858]] ve [[1860]]'ta [[Çin]]'den Primorski Kray'ın alınması, [[1860]]'ta Rusya'nın [[Uzak Doğu]]'daki yönetim merkezi niteliğindeki [[Vladivostok]] kentinin kurulması, [[1860]]'larda [[Kafkaslar]]'ın kesin olarak ele geçirilmesi ve [[1870]]'lerde [[Orta Asya]]'nın ([[Hive]], [[Buhara]] ve [[Türkistan]]) fethedilmesi, [[Alaska]]'nın [[1867]]'de [[Amerika Birleşik Devletleri|A.B.D]]'ye satılmasıyla yitirilen topraklardan çok daha önemli kazançlardı.

{{sıra kutusu| önce = [[I. Nikolay]]| başlık= [[Dosya:Coat_of_Arms_of_Russian_Empire.svg|50px]]<br>[[Rus Çar ve Çariçelerinin listesi|Rusya İmparatoru]] | yıllar= [[1855]]–[[1881]]1855–1881| sonra= [[III. Aleksandr (Rusya)|III. Aleksandr]]}}

{{sıra kutusu| önce = [[I. Nikolay]]| başlık= [[Dosya:Coat_of_Arms_of_Grand_Duchy_of_Finland-holding_sabre.svg|50px]]<br/>[[Finlandiya]] Grandükü | yıllar= [[1855]]–[[1881]]1855–1881| sonra= [[III. Aleksandr (Rusya)|III. Aleksandr]]}}

{{sıra kutusu| önce = [[I. Nikolay]]| başlık= [[Dosya:Coat of Arms of the Polish-Lithuanian Commonwealth.svg|50px]]<br/>[[Polonya]] Kralı | yıllar= [[1855]]–[[1864]]1855–1864| sonra= Boş<br/>Polonya Krallığı Rusya İmparatoruluğu'na ilhak edildi.}}