I. İdris: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎top: düzeltme AWB ile
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Tarih bağlantısı düzenleme
27. satır:
}}
 
'''I. İdris''', tam adı '''Sidi Muhammed İdris El Mehdi es-Senusi''' (d. 12 Mart [[1890]], [[Trablusgarp Vilayeti|Trablusgarp]] - ö. 25 Mayıs [[1983]], [[Mısır]]), [[Libya]]'nın [[1951]]'de bağımsızlığını kazanmasından sonra ilk kral olarak göreve başladı. [[Muammer Kaddafi]]'nin 1969 yılında yaptığı darbe ile iktidardan indi.
 
[[1902]]'de babasının ardılı olarak, merkezi [[Berka]]'da bulunan [[Senusiye]] [[tarikat]]ının başına geçti. Henüz reşit olmadığından tarikatın fiili önderliğini kuzeni Ahmet eş-Şerif üstlendi. [[1916]]'da bu görevi kuzeninden devraldı. İlk iş olarak, [[1911]]'de [[Libya]]'yı istila etmiş olan [[İtalyanlar|İtalyan]]larla anlaşmak için harekete geçti. Kıyı kesimi dışındaki bölgeleri denetim altına alamayan İtalyanlarla imzaladığı [[Arcoma Barışı]]'yla ([[1917]]) ateşkesi sağlayıp, Berka'daki egemenliğini İtalyanlara onaylattı. [[1919]]'da gene İtalyanlarla, Berka'da br parlamento kurulmasını ve yönetime mali yardım sağlanmasını öngören ikinci bir antlaşma imzaladı. Kendisini destekleyen kabileleri İtalya'nın istekleri doğrultusunda silahsızdırmaya yanaşmaması, İtalyanların [[1922]] İlkbaharında [[Trablus]] bölgesini istila etmeleriyle sonuçlandı. Bölgede yaşayan kabileler İtalyanlar karşısında güçlü bir birlik oluşturmak ve etkin bir direniş gösterebilmek amacıyla İdris'ten hareketin önderliğini üstlenmesini istediler. Direnişin sonuç vermeyeceğini düşünen İdris bu öneriyi geri çevirerek Mısır'da sürgün yaşamını seçti ve Libya'nın [[II. Dünya Savaşı]] sırasında İngilizler tarafından işgal edildiği 1942'ye değin orada kaldı.
 
Libya'ya temelli dönmek yerine, yandaşlarının etkinliklerini bir süre [[Mısır]]'dan yönlendirmeyi sürdürdü. Sonunda [[1947]]'de hükümetin başına resmen geçti. Berka'da bir Senusi yönetiminin kurulmasını amaçlayan ve İdris'in en önemli destekçileri olan tutucu kabile reisleriyle, ülke topraklarının birleşmesinden yana olan daha genç kentli kesimler arasındaki anlaşmazlık 1949'da [[Birleşmiş Milletler]]'de çözüme kavuşturuldu. BM Genel Kurulu, [[Berka]], [[Fizan]] ve [[Trablus]]'ın geleceğinin bu üç bölgenin temsilcilerinden oluşacak ulusal bir meclis tarafından belirlenmesini kararlaştırdı. Bunun üzerine toplanan meclis, ülkede meşruti monarşi yönetiminin kurulmasına karar vererek İdris'i tahta çıkardı. [[Aralık]] [[1951]]'de [[Libya]]'nın bağımsızlığı ilan edildi.
 
Hükümdarlığı sırasında parlamento üzerinde etkili bir ağırlık kuran ve orduyu bütünüyle denetimi altına alan İdris, önemli yönetim görevlerini paylaşan zengin eşraf ile güçlü kabile reislerinden de tam bir destek gördü. Batılı müttefiklerin desteği ve kendisine sadık kabilelerin askeri gücü de yönetimdeki ağırlığını korumasına etkili oldu. İzlediği tutucu politikalar ve gelişen Arap [[milliyetçilik|milliyetçiliği]] karşısındaki duyarsızlığı, birçok genç subay ve gitgide gelişen kentli orta sınıflar arasında ciddi hoşnutsuzluklara yol açtı. [[Eylül]] [[1969]]'da kaplıca tedavisi görmek üzere [[Türkiye]]'de bulunduğu sırada Albay [[Muammer Kaddafi]] önderliğinde düzenlenen askeri bir darbeyle devrilen İdris bir süre [[Yunanistan]]'da kaldıktan sonra siyasi [[mülteci]] olarak [[Mısır]]'a iltica etti. 1974'te Libya'da yolsuzluk suçlamasıyla hakkında dava açıldı ve gıyabında yargılanarak mahkûm edildi. Ama ülkesine dönmeyerek [[Kahire]]'de sürgün yaşamını sürdürdü.
 
==Eyüp Sultan==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/I._İdris" sayfasından alınmıştır