Henry Morton Stanley: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Tarih bağlantısı düzenleme
14. satır:
== Hayatı ==
[[Dosya:Rencontre_de_Livingstone_-_How_I_found_Livingstone_(fr).png|thumb|180px|sağ|Livingtone ile Stanley'in karşılaşması]]
[[1841]]'de [[Galler]]'de doğan Stanley'in asıl adı John Rowlands idi.Mutsuz bir çocukluk geçirdi. Çocukluğunda, yetimhanede kaldı. Eline geçen ilk fırsatta kaçtı ve [[Kuzey Afrika]]'ya giden bir gemiye kamarot olarak girdi. Orada, 19 yaşındayken [[New Orleans]]lı bir pamuk tüccarı tarafından evlat edinildi. Manevi babasına o kadar minnettarlık duydu ki; [[İngilizler|İngiliz]] vatandaşlığından, [[Amerikalılar|Amerikan]] vatandaşlığına geçti ve manevi babasının adını (Henry Morton Stanley) adını aldı.
 
Genç Stanley, yeni yurdunda serüvenci bir yaşam sürdü. 1861-65 yılları arasında süregeln [[Amerikan İç Savaşı]]nda önce bir tarafta, sonra diğer tarafta savaştı. Daha sonra da, donanmada görev yaptı. Sonunda, gazeteciliğe yöneldi ve "New York Herald"da yurtdışı muhabirliği görevini aldı. İlk görevi; [[Afrika]]'da bulunan ve kendisinden uzun süre haber alınamayan [[David Livingstone]]'i bulmak ve bilgi almak oldu. Bunun için [[Afrika]]'ya gitti.
20. satır:
== Livingstone'u ararken ==
 
Stanley, [[1871]] yılında Zenzibar'a vardığında zaman kaybetmeden 192 taşıyıcı ile en iyi erzaklardan oluşan en pahalı seferlerinden birini hazırlamaya koyuldu. Yorucu yolculuk esnasında Stanley, [[sıtma]] hastalığına yakalandı. Hastalık yüzünden iki yardımcısı öldü. Daha sonra ise, yerliler ile çatışmaya girdiler ve ekip büyük zarar gördü. 10 Kasım 1871'de Ujiji'ye ulaştı. Stanley, heyecanlı bir kalabalığın eşliğinde köyün içinden geçtikten sonra hasta ve zayıf düşmüş olan [[David Livingstone|Livingstone]]'u buldu. Bu duruma çok şaşırmış ama sevinmişti. Livingstone, Stanley'in getirdiği yiyecekler ve ilaçlar sayesinde eski gücüne kavuştu. Birlikte [[Tanganika Gölü|Ujiji Denizi]]'ne doğru yolculuğa çıktılar. Gölün, kuzey kıyılarını keşfettiler. Burada üç hafta geçirdiler. Tabora'ya vardıklarında ayrıldılar ve Stanley, Zenzibar'a döndü.
 
== Afrika'ya ikinci yolculuk ==
 
Stanley, [[İngiltere]]'ye döndü. Ancak, Livingstone'a hala erzaklar, ilaçlar ve gerekli araçlar gönderiyordu. Sonunda, Livingstone'un öldüğünü öğrenince çok üzüldü. Ne zamandır [[Afrika]]'ya ikinci bir yolculuk yapmak istemesi, kaldığı yerden devam etmek için ikinci yolculuğunu yaptı. [[1874]]'te [[Tanganika Gölü|Ujiji Denizi]]'nin tamamını haritalamak ve [[John Hanning Speke]]'nin yeterince kanıtlayamadığı [[Nil Nehri|Nil Nehrinin kaynağını]] kesinleştirmek üzere büyük bir yolculuğun daha başını çekti. Ekip, nehirlerdeyken vahşi yerlilerin ve [[Su aygırı|Su aygırlarının]] saldırısına uğradı. Burada birçok adamını kaybetti ama yolculuğunda hız kesmedi. Nihayet [[Victoria Gölü|Nyanza Gölünün]], [[Nil Nehri|Nil Nehrinin kaynağı]] olduğunu ispatladı. Böylece, Speke'in tahmini doğru çıkmıştı.
 
Kafile, [[1876]] yılının Ekim ayında [[Tanganika Gölü|Ujiji Denizi]]'nden ayrıldı. Stanley, bu sefer de Lualaba Nehri boyunca yol almak istiyordu. Yolda savaşçıların saldırısına uğradılar ve tropikal ağaçların arasından yamyamların yaşadığı karanlık, geçit vermez yağmur ormanlarından geçtiler. Bir keresinde, iki yanına da 186 insan kafatasının dizilmiş olduğu bir yoldan geçmek zorunda kaldılar. Lualaba Nehri, [[Kongo Nehri]]ne döküldüğünden, kafile bu nehirde yol almaya devam etti. Nihayetinde [[Atlas Okyanusu]] kıyısındaki Boma'ya vardı. Böylece, [[Afrika]]nın keşfedilememiş son nehri de keşfedilmişti. Kafilenin başlangıçtaki mevcut 356 üyesinden geriye yalnızca 114 kişi kalmıştı. Ötekiler ya ölmüş ya da kafileyi terketmişti. Stanley'in üç yakın arkadaşı da yolda ölmüştü.
 
H. M. Stanley bu seyahatinde, günümüzde Uganda içindeki topraklarda hüküm süren [[Buganda|Buganda Krallığı]]’nın başkenti Lubaga’yı ziyareti esnasında (1875), bir süre önce İslamiyeti kabul edip krallığın resmî dini ilan etmiş olan I. Mutasa’yı etkileyerek, İslamiyet aleyhinde yaptığı propaganda neticesinde Mutasa’nın İslamiyeti terk etmesine sebep olmuştur. Bu olaydan sonra I. Mutasa yetmiş kadar müslümanı diri diri yaktırmıştır. 1877’de İngiliz Protestan misyonerleri bir süre sonra da Fransız katolik Beyaz Babalar misyoner grupları Büyük Göller Bölgesi’nde faaliyete başlarlar. Birkaç sene sonra I. Mutasa’nın ölümü üzerine misyonerler yerine on sekiz yaşındaki oğlu Muvanga’yı kral ilan etmilerdir (1884). Böylece İslamiyet’in bölgede etkili olması engellenmiştir. Şüphesiz bunda H. M. Stanley’in de etkisi olmuştur. Misyonerler sadece halkı Hristiyanlaştırmakla kalmayıp, yeni Kral Muvanga’ya imzalattıkları himaye anlaşması ile bölgeyi sömürgeleştirdiler.<ref name=":0">ÜNVER, Metin; SÖMÜRGECİLİK TARİHİ, İstanbul Üniversitesi AUZEF Ders Notları</ref>
37. satır:
== Son keşif ==
 
[[1887]]'de Stanley bir kez daha [[Afrika]]'ya giderek kıta üzerindeki son yolculuğunu yaptı. [[Güney Sudan]]'a, dış dünya ile ilişkisi kesilmiş olan "Emin Paşa" adlı bir [[Almanlar|Alman]] kaşifi kurtarmaya gitti. 700 adamdan oluşan kafilesiyle dünyanın en sık vahşi ormanlarını aşmak zorunda kaldı. Bu, [[Afrika]]'da yapılmış başlıca keşiflerinin sonuncusuydu. [[Afrika|Afrika kıtası]], artık gizemli olmaktan çıkmış, [[Avrupalı]] güçlerce sömürgelere ayrılmaya başlamıştı. 20. yüzyılın başında, tüm [[Afrika]] işgal edilecek ve bu işgaller 70 yıldan uzun sürecekti.
 
== Kaynakça ==