'''Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi''' (9 Ocak 1778, [[İstanbul]] - [[29 Kasım]] 1846, [[Mekke]]), Türk hânende, neyzen ve bestekâr.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.biyografi.info/kisi/dede-efendi | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | başlık = Dede Efendi Biyografi | yayıncı = biyografi.info | tarih = 15 Ocak 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160122061724/http://biyografi.info/kisi/dede-efendi | arşivtarihi = 22 Ocak 2016 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=J8peWhgjJHc | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | başlık = Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi Kimdir? | yayıncı = [[Youtube]] | tarih =8 Ocak 2016| arşivengelli = evet}}</ref> Babası geçimini hamam işletmeciliğiyle sağladığı için kendisine "Hammâmîzâde" denilmiştir. Ancak günümüzde "Dede Efendi" diye anılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.turksanatmuzigi.org/sanatcilarimiz/bestekarlarimiz/hammamizade-ismail-dede-efendi | erişimtarihi = 15 Ocak 2016 | başlık = Hammâmîzade İsmail Dede Efendi'nin hayatı ve eserleri | yayıncı = turksanatmuzigi.org | tarih = 29 Temmuz 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150131200011/http://www.turksanatmuzigi.org/sanatcilarimiz/bestekarlarimiz/hammamizade-ismail-dede-efendi | arşivtarihi = 31 Ocak 2015 | ölüurl = no }}</ref>
Dede Efendi bestekârlığının yanı sıra neyzenliği ve hânendeliği ile de ünlüdür. Sesinin güzelliği ve müzik yeteneği çok küçük yaşta ortaya çıkınca, devrin meşhur mûsikîşinaslarından Uncuzade Mehmet Emin Efendi'den özel dersler almaya başladı. 1798'de Yenikapı Mevlevihânesi şeyhi Ali Nutki Dede'ye bağlandı. Çilede iken bestelediği ilk şarkısıyla Pâdişah III. Selim'in dikkatini çekti, art arda bestelediği yapıtlarla devrin gözde bestekârları arasına girdi. Yüksek saray görevlerinden pâdişah musahipliğine ve müezzinbaşılığa atandı. Sultan III. Selim'den sonra Sultan II. Mahmud'un da yakın alâka ve desteğini gördü.
