Vikipedi

Nehir yunusu: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
775.140 değişiklik
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
düzeltme, değiştirildi: 2006 → 2006 (3), 13 Aralık → 13 Aralık AWB ile
17. satır:
'''Nehir yunusu''', [[balinalar|balinalar (Cetacea)]] [[takım (biyoloji)|takımına]] dahil [[dişli balinalar|dişli balinalar (Odontoceti)]] [[alt takım]]ındaki tek [[üst familya]] olan '''Platanistoidea'''<nowiki>'</nowiki>da [[bilimsel sınıflandırma|sınıflanan]] [[tür]]leri ifade eden ortak addır. Toplam dört tane nehir yunusu türü vardır ve her biri kendine ait bir [[familya]] içinde sınıflanır (bakınız: [[Nehir yunusları#Sınıflama|Sınıflama]]).
 
Bu canlılar, balinalar (Cetacea) takımındaki tüm türler içinde varlığı en çok tehlikede olanlardır. Hatta, [[2006]] yılında gerçekleştirilen ilgili bir araştırma seferi sonucunda, [[Yangtze nehir yunusu|Yangtze nehir yunusu ''(Lipotes vexillifer)'']] türünün soyunun pratik olarak [[soy tükenmesi|tükendiği]] ilan edilmiştir (bakınız: [[Nehir yunusları#Genel ekoloji|Genel ekoloji]]).
 
[[La Plata yunusu|La Plata yunusu ''(Pontoporia blainvillei)'']] dışındaki nehir yunuslarının yaşam alanı [[tatlı su]] [[nehir]]leridir. La Plata yunusu ise temelde [[deniz]]de yaşayan bir canlıdır (bakınız: [[Nehir yunusları#Genel ekoloji|Genel ekoloji]]).
 
== Adlandırma ==
Nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyası için Türkçede "ırmakyunusları" ifadesinin de kullanıldığına rastlanabilir.<ref>Bingel, F. (19 Ekim 2006). [http://www.ims.metu.edu.tr/DenizSozluk/ABC/d.htm Dişlibalinalar] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20061120095547/http://www.ims.metu.edu.tr/DenizSozluk/ABC/d.htm |datetarih=20 Kasım 2006 }}. Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Biyolojisi İlgi Alanındaki Bazı Terimler ve Tanımları. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü. (Erişim: 28 Aralık 2006)</ref>
Bununla birlikte, "ırmak yunusları" ifadesi ise yukarıda Amazon havzasının nehirlerinde de yaşadığı belirtilmiş olan ''[[Sotalia]]'' [[cins]]inin "Bütün Amerikan Irmak Yunusları" olarak tanımlanmasında kullanılmıştır.<ref>[http://www.dtm.gov.tr/ithalat/mevzu/ithmevzu/ith%20tebligler/2006/2006_22.htm Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin İhracatına Dair Tebliğ (İthalat: 2006/22)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070323041716/http://www.dtm.gov.tr/ITHALAT/mevzu/ithmevzu/ith%20tebligler/2006/2006_22.htm |datetarih=23 Mart 2007 }}, [http://www.dtm.gov.tr/ithalat/mevzu/ithmevzu/ith%20tebligler/2006/2005-22/Tarim%20Bakanligi/I-A%20Listesi.doc '''Ek I-A'''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070304100230/http://www.dtm.gov.tr/ITHALAT/mevzu/ithmevzu/ith%20tebligler/2006/2005-22/Tarim%20Bakanligi/I-A%20Listesi.doc |datetarih=4 Mart 2007 }}. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı (4 Ocak 2006). (Erişim: 28 Aralık 2006)</ref>
Aynı kaynakta, bir nehir yunusu familyası olan [[Platanistidae]] familyasından "ırmak yunus balığıgiller" olarak bahsedildiği görülebilirken, bu familyanın "Uzun Burunlu Nehir Yunusları" olarak tanımlandığına da rastlanabilir.<ref>[http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bilgipaket/canlilar/animalia/omurgali/memeliler/Cetacea.htm 10. Ordo (Takım): Cetacea (Balinalar ve Yunuslar)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070112060222/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bilgipaket/canlilar/animalia/omurgali/memeliler/Cetacea.htm |datetarih=12 Ocak 2007 }}. Bilim ve Teknik. TÜBİTAK (2002). (Erişim: 28 Aralık 2006)</ref>
 
== Sınıflama ==
49. satır:
:::::* Tür : [[La Plata yunusu|''Pontoporia blainvillei'']] - La Plata yunusu
 
Bu, [[1998]]'de Dale W. Rice tarafından yapılmış olan ve günümüzde de geçerliliğini koruyan en güncel sınıflamadır. Rice'ın sınıflaması ortaya konana kadar geçerli olan eski sınıflamada ise Ganj Nehri yunusu ile İndus Nehri yunusu ''Platanista gangetica'' türünün iki alt türü olarak değil, sırasıyla ''Platanista gangetica'' ve ''Platanista minor'' bilimsel adlarına sahip iki tür olarak kabul edilmiştir.
 
== Genel ekoloji ==
69. satır:
* İnsanların artan ihtiyaçlarına bağlı olarak, yaşam alanları giderek daha çok daralmakta ve [[çevre kirliliği]]ne maruz kalmaktadır.
* Görme duyuları genellikle oldukça zayıftır ve yön bulma ile avlanma davranışları temelde yankıyla yer bulma yetilerine bağlıdır. Buna karşılık, motorlu teknelere bağlı olarak nehirlerde gelişen ses kirliliği nedeniyle bu yetilerini kullanmakta sıkıntı yaşamakta ve tekne ya da tekne pervaneleriyle çarpışıp, esasen kendileri için bırakılmamış balık ağlarına takılabilmektedirler.
Bütün bunlara bağlı olarak, nehir yunusları [[soy tükenmesi]]ne çok açıktır. Nitekim, [[2006]] yılında gerçekleştirilen [[2006 Yangtze Tatlı Su Yunusu Araştırma Seferi]] ''(Yangtze Freshwater Dolphin Expedition 2006)'' sonucunda, Yangtze nehir yunusu ''(Lipotes vexillifer)'' türü soyunun pratik olarak [[soy tükenmesi|tükendiği]] [[13 Aralık]] 2006 itibarıyla ilan edilmiştir.<ref>[http://www.baiji.org/expeditions/1/overview.html ''Yangtze Freshwater Dolphin Expedition 2006 - Overview''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070103214726/http://baiji.org/expeditions/1/overview.html |datetarih=3 Ocak 2007 }}. baiji.org (13 Aralık 2006). (Erişim: 03 Ocak 2006)</ref><ref>[http://www.ntv.com.tr/news/394496.asp "Nehir yunusunun soyu tükendi"]. NTVMSNBC (19 Aralık 2006). (Erişim: 28 Aralık 2006)</ref>
 
== Ayrıca bakınız ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Nehir_yunusu" sayfasından alınmıştır