|
}}
'''Alfred Eric Leslie Satie''' (d. 17 Mayıs [[1866]] [[Honfleur]] - ö. 1 Temmuz [[1925]] [[Paris]]) Fransız besteci, piyanist.
Piyano eserleri, tiyatro ve bale müzikleri bestelemiştir. Besteleri orijinal, mizahi, [[Minimalizm|minimalist]]tir. Müzikte '''mizahın babası''' olarak tanınır. Mizahçı kişiliği parçalarına verdiği adlarda ("Armut biçiminde parça" ) ve müziğe koyduğu anlatım biçimlerinde ("dişi ağrıyan bir bülbül gibi") görülür.
== Yaşamı ==
Normandiyalı bir baba ve İskoç bir annenin çocuğu olan Satie, '''Normandiya''''da doğdu. Müziğe '''org''' çalarak başladı. Önce, ünlü orgcu [[Felix Alexandre Guilmant]] ile çalıştı, daha sonra Paris Konservatuvarı'nda [[Albert Lavignac]] ile derslere devam etti. Başarısız bir öğrenci olan Satie, 8 yıl sonra [[1886]]'da konservatuvardan ayrımak zorunda kalarak orduya yazıldı; bir sene sonra bronşite yakalandı ve bu sebeple ordudan ayrıldı; adını '''Erik''' olarak değiştirdi ve ilk eseri Valse-Ballet'i yayınladı.
Sivil hayata dönünce, dönemin mizahçı, ressam ve empresyonistlerinin buluşma noktası olan evinin yakınındaki '''Le Chat Noir''' kabaresininin abonesi oldu. [[1888]]'de piyano için '''Trois Gymnopédies''' adlı eserini besteledi. Bu eserde arkadaşı [[J. P. Contamine de Latour]]'un bir şiirinden esinlendi. Bir sene sonra Paris Büyük Sergisi'nde duyduğu Rumen pop müziği ve Endonezya vurmalı çalgılar topluluğu'nun yaptığı müzikten etkilenerek '''Gnossiennes''' üzerinde çalıştı. [[1891]]'de bir kabarede ikinci piyanist olarak çalışmaya başladı ve burada besteci [[Claude Debussy]] ile tanıştı. Bir yanlış anlaşma yüzünden [[1916]]'da dostlukları bozuluncaya kadar çok iyi arkadaş idiler.
=== Mistik uğraşlar ===
[[Dosya:Suzanne Valadon - Portrait d'Erik Satie.jpg|thumb|sol|200px|Fransız besteci, piyanist Erik Satie'nin, ressam [[Maurice Utrillo]]'nun annesi [[Suzanne Valadon]] tarafından 1893'te yapılmış bir portresi. Tablo Paris'te "Ulusal Modern Sanatlar Müzesi"'nde sergilenmektedir.]]
Hemen ardından [[1893]]'te '''Danses gothiques''''i yazdı. Bu eseri bilinen tek aşkı olan ressam Suzanne Valadon ile ilişkisinin bitmesi üzerine yazdı. Valadon, bir portresini yaparak kendisine armağan etmişti ancak bu hediyeyi verdikten 6 ay sonra sonra onu terketti. Acı çektiği bu dönemde ruhunu dinlendirmek için bu piyano eserini besteledi.
=== Kadifeli Centilmen ===
[[1893]]-[[1895]]'te kendi kilisesini kurdu. Bu kilisenin tek üyesi kendisiydi. Bu dönemde dini ve sanatsal görüşlerini açıklayan mektuplar, kitapçıklar yazdı. [[1895]]'te, 18 saat boyunca aralıksız 840 defa çalınacak 8 ölçülük bir motiften oluşan '''Vexations''''i besteledi. Aynı yıl, kendisine kalan az bir miktar miras ile görüntüsünü değiştirdi, bir rahip kılığı taşımaktan vazgeçti ve "Kadifeli Centilmen" görünümüne büründü.
[[1898]] sonlarında ekonomik nedenlerle Paris'in bir kenar mahallesine taşındı, kendisine ilham veren büyük odalı bir evde '''Pièces froides''' (Soğuk odalar)'ı besteledi. Her gün, ölünceye kadar yaşadığı bu evden çıkarak Paris'in içine kadar 10 km yürüyerek gittiği, çeşitli kafelere uğrayıp içki içtiği ve bestelerini yaptığı, gece aynı şekilde döndüğü bilinmektedir.
=== Popüler Müzik Eserleri ===
[[1900]]'de tüm gizemli ve mistik uğraşlara son vererek müzikhol divası [[Paulette Darty]] ile çalışmaya başladı. Bu dönemde kafelerde konserler verdi ve popüler müzik ile uğraştı. '''Je te veux''', '''La Diva de l' 'Empire''', '''Tendrement''' gibi şarkılar besteledi. Son yıllarında yazdığı kabaret müziği eserlerin hepsini değersiz olarak niteledi.
[[1905]]'te halen amatör bir müzisyen olarak görülmekten ve akademik müzik dünyası ile çatışmaktan bıktığı için bir okula yazıldı ve Albert Roussel ile kontrpuan çalıştı. [[1908]]'de diplomasını aldı.
=== Altılar ===
Kırklarına kadar besteci olarak ciddiye alınmayan Satie, Parade (Geçit Resmi) adlı bale müziği ile üne ulaştı. O sırada Paris'i kasıp kavuran Rus Balesi'nin programına alınan bu eseri [[Jean Cocteau|Cocteau]] ve [[Pablo Picasso|Picasso]] ile beraber yaratmıştı. Balenin sunuş metnini [[Guillaume Apollinaire|Apollinaire]] yazdı, koreografisini [[Léonide Massine|Massine]], dekorlarını [[Pablo Picasso|Picasso]] yaptı. Cocteau'nın önerisi ile eserin orkestrasyonunda daktilo, sis düdüğü ve bebek çıngırağı gibi araçlar kullanmıştı. Bu eser, büyük skandala yol açtı ve Satie'nin besteci olarak adını duyurmasını sağladı. [[Zürih]]'te [[Dadaizm|Dadacılar]] onu hareketlerinin onursal üyesi yaptılar.
[[1924]]'te, [[Francis Picabia|Picabia]]'nın metnine dayanan '''Relache''' adlı ikinci bale eseri, [[René Clair]] tarafından '''Entr'acte''' adıyla filme alındı ve büyük olay yarattı.
Onun müzik anlayışını en iyi yansıtan eseri ise 4 soprano ve bir oda orkestrası için yazılmış '''Socrates''' adlı senfonik dramadır. Bu eser Stravinsky'i büyük ölçüde etkilemiştir.
=== Ölümü ===
Satie, 1 Temmuz [[1925]]'te Paris'te bir hastanede siroz hastalığından hayatını kaybetti. Müziği geniş kitleler tarafından sevilmese de özellikle genç besteci ve müzisyenler arasında pek
çok hayranı vardı.
=== Satie Festivali ===
Hayatı boyunca gariplikleri ile anıldı. Ölümünden sonra gardrobunda bulunan birbirinin aynı 12 kadife takım elbise, düzinelerce şemsiye ve birbirine eş 84 mendil uzun süre müziğinden daha çok konuşuldu. Müzik dünyasının ilgisinin onun garip kişiliğinden, eserlerine yöneltmesi [[1948]]'de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de bir üniversitede gerçekleşen '''Satie Festivali''' ile mümkün oldu. Bu festivali organize eden Amerikalı besteci [[John Cage]], Satie'nin Vexations adlı eserini duymuştu ve [[1963]]'te New York'ta 10 piyanistin 2 saatlik nöbetlerle piyano çalması ile eser seslendirildi. Bu deneyimden sadece John Cage değil, [[Yoko Ono]] ve [[John Lennon]] da çok etkilenmişti ve kendi ifadelerine göre [[1968]] yılında Vietnam Savaşı'nı protesto için hafta boyunca kendini hapsetme protestosunu Vexations deneyiminden esinlenerek gerçekleştirdiler. Satie'nin eserleri, 1960'lardan sonra popüler oldu.
=== Mobilya Müziği ===
[[1917]], 1920 ve [[1923]]'tye yazdığı 5 eser, '''musique d'ameublement''' (Mobilya Müziği) olarak adlandırılır. Dinlenmek için değil, arka planda yer almak için yazıldığını söylediği mobilya müziği parçalar, deneysel çalışmalardır. Bu eserler defalarca tekrarlanan birkaç ölçülük kısa parçalardan ibarettir. Dinleyicinin dikkatini çekmemeye çalışır. Vexations mobilya müziği örneklerindendir.
== Medya ==
| 